نرم افزار دانشنامه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل‌‌سنّت

نرم افزار دانشنامه فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام در منابع اهل‌‌سنّت
درختواره «فضائل و مناقب اهل‌بیت علیهم‌السلام» با اتصال آن به 33 عنوان «کتاب فضائل و مناقب» از مهم‌ترین منابع اهل‌‌سنّت
موضوعات: معصومان علیهم‌السلام، عقاید و کلام
سیستم عامل: ویندوز
حجم: 3.74 گیگابایت

محتوا
•ارائه درختواره «فضائل و مناقب اهل‌بیت علیهم‌السلام» با بیش از 2300 موضوع و اتصال آن به 33 عنوان «کتاب فضائل و مناقب» از مهم‌ترین منابع روایی و تفسیری اهل‌‌سنّت در 141 جلد، با قابلیت ارتباط بین متن و موضوع
•کتابخانه‌ای با 85 عنوان کتاب در 236 جلد مرتبط با فضائل اهل‌بیت علیهم‌السلام
•ارائه چند دوره لغت‌نامه با قابلیت جست‌وجو و ارتباط با متن
 

امکانات و قابلیت‌ها
•قابلیت مشاهده نسخه تصویری منابعِ متصل به درخت دانشنامه فضائل در کنار نسخه متنی، در بخش «دانشنامه فضائل»
•بهره‌مندی از موتور جست‌وجوی پیشرفته نور، با قابلیت‌های: 
− اولویت‌دهی پیشرفته به پاسخ‌ها
− امکان پالایش نتایج جست‌وجو براساس: کتاب، پدیدآور و زبان
− انعطاف در برابر پیشوند پسوند کلمات
− امکان محدودکردن جست‌وجو به: آیات، روایات و اشعار موجود در متون
•قابلیت جست‌وجو و ارتباط لغت‌نامه با متن
•دسترسی به ابزار پژوه‌نگار جهت یادداشت‌برداری از کتب برنامه و ساماندهی آنها
•امکان به‌روزرسانی برنامه از طریق اینترنت و ارسال نظر توسط کاربر
 

چهارده معصوم
چهارده معصوم عنوانی است که از سوی شیعیان دوازده امامی برای چهارده نفر از بزرگان این شاخه از تشیّع به کار می‌رود. چهارده معصوم در اصطلاح دوازده امامیان شامل محمد، دخترش فاطمه زهرا و دوازده امام شیعه می‌شود. این عنوان از صفت عصمت این چهارده تن گرفته شده است. از نظر شیعۀ امامیه چهارده معصوم علیهم‌السلام از تمام گناهان -چه کبیره چه صغیره- و از هر گونه سهو و خطا معصوم هستند.
چهارده معصوم به لحاظ تقوا و تأییدات الهی بر همۀ اصحاب برتری دارند و مودت و محبت ایشان بر مسلمانان واجب است. بنابر آموزه‌های شیعه، ولایت و رهبری مسلمانان بر عهدۀ اهل بیت علیهم‌السلام است و مسلمانان باید در مسائل دینی، اهل بیت علیهم‌السلام را مرجع خود بدانند و به ایشان مراجعه کنند.
چهارده معصوم، مظاهر تمام و کمال خداوند
از آنجایی که انوار معصومان علیهم‌السلام در روز قیامت، مظهر خورشید هستی هستند و در حقیقت «الله نور السموات و الارض» این‌گونه در قیامت تجلی می‌کند. مردمان را نرسد که چشم در چشم خورشید کنند. آن کسی خلیفه و انسان کامل و حجت بالغ و تمام و معصوم کامل است که تمامی اسمای الهی را به تمام و کمال خود تحقق بخشیده و از قوه به فعلیت درآورده است و از صبغۀ الهی گذشته و در مقام قرب نشسته و از ربانیون گشته است.
بی‌گمان برای خداوند، مظاهر تمام و کمالی است که از آنان به چهارده معصوم علیهم‌السلام یاد می‌شود. این انوار الهی به سبب همین ویژگی بر عرش الهی احاطه دارند، چنان که خداوند این‌گونه است. از این رو هر آفریده‌ای از ایشان صدور می‌یابد و هر آفریده‌ای از مجرای ایشان فیض وجود می‌برد و در بازگشت از سیر من الله الی الله که در آیۀ 156 سورۀ مبارکۀ بقره؛ «انا لله و انا الیه راجعون» بر آن تصریح شده از دایرۀ ربوبیت و پروردگاری ایشان به سوی خداوند باز می‌گردد و منتهای سیر عروجی و صعودی همگان این وجودات نوری الهی هستند؛ چرا که خداوند به صراحت می‌فرماید: «الی ربک الرجعی» و «الی ربک المنتهی» و از آن جایی که نفس علی علیه‌السلام و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به حکم آیۀ مباهله یکتا و یگانه است، بنابراین همۀ این چهارده معصوم مرجع بازگشت و منتهای رشد و کمال بشر هستند.
بنابراین هرکسی که کمالی را می‌طلبد باید در ربوبیت ایشان بجوید که ربوبیت آنان ربوبیت تمام و کمال است، چراکه آن کسی خلیفه و انسان کامل و حجت بالغ و تمام و معصوم کامل است که تمامی اسمای الهی را به تمام و کمال خود تحقق بخشیده و از قوه به فعلیت درآورده است و از صبغۀ الهی گذشته و در مقام متأله نشسته و از ربانیون گشته است. چنین اشخاص ربانی و متأله، رب العالمین می‌باشند، چرا که خداوند به حکم الوهیت خود رب العالمین و این مظاهر الوهیت نیز به حکم مظهریت این‌گونه هستند.
فاطمه علیهاالسلام نیز به حکم این کلیت قرآنی، مظهری از مظاهر همین ربوبیت کلی و مظهریت تمام و کمال الهی است. از این رو وی بر همۀ زنان و مردان بلکه همۀ جهانیان برتری دارد. مراد و مقصود از جهانیان تنها جهان دنیا و یا آخرت نیست، چنان که تنها جهان انس و جن دو موجود شریف خداوندی نمی‌باشد، بلکه مراد از جهانیان، همۀ ما سوی الله است. بر این اساس گفتن اینکه وی اشرف مخلوقات است، به حکم همان اتحاد و یگانگی و یکتایی نفوس آن حضرت علیه‌السلام با نفس محمدی است. زهرا علیهاالسلام به فرمودۀ اشرف هستی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله پاره وجودی آن حضرت است (اثبات الهداه، ج 2، ص 363 و بحارالانوار، ج 76، ص 355).
از این رو احساس فاطمی، احساس محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و بلکه آن احساس معصومان علیهم‌السلام است. (بحارالانوار، ج 43، ص 54) بنابراین نهایت اتصال و ارتباط وجودی را با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دارد، چنان که این اتصال با امیرمومنان علیهم‌السلام با بیان یکتایی نفس تحقق یافته است. اگر فاطمه علیهاالسلام این‌گونه اتصالی با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله دارد، در مقام مظهریت نیز به تمام و کمال مظهر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است و همانند دیگر معصومان علیهم‌السلام صادر نخست و مرجع همۀ موجودات و منتهای هر سیر کمالی است.
برکات آسمانی به واسطۀ ائمه اطهار علیهم‌السلام نازل می‌شود
ائمۀ اطهار علیهم‌السلام معدن علم الهی هستند، هر دعایی که بالا می‌رود و هر برکتی که از آسمان نازل می‌شود، به خاطر وجود ائمۀ اطهار علیهم‌السلام است و به واسطۀ ایشان، هستی برپاست؛ «وَ بِکُمْ یُمْسِکُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلا بِإِذْنِهِ» (سورۀ مبارکۀ حج، آیۀ 65).
ولایت دارای درجه است که بالاترین آن مخصوص ائمه اطهار علیهم‌السلام است. پذیرش توبۀ حضرت آدم علیهم‌السلام به واسطۀ ائمه اطهار علیهم‌السلام بود، حضرت زکریا نیز برای فرزنددار شدن، خداوند را به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام قسم داد.
موجودات جهان همه از پنج نور مقدس آفریده شده‌اند. پیامبر اسلام در این باره چنین فرموده است: «خداوند تعالی ما اهل بیت را هنگامی آفرید که نه آسمان بر افراشته بود و نه زمین گسترده، نه عرشی و نه بهشتی و نه دوزخی. ما خداوند را تسبیح می‌کردیم آن هنگام که تسبیح‌کننده‌ای نبود. هنگامی که خداوند خواست جهان را بیافریند نور مرا شکافت و از آن عرش را بیافرید؛ پس نور عرش از نور من است و نور من از نور خدا است و من برتر‌ از عرش هستم. آنگاه نور علی بن ابی طالب را شکافت و از آن فرشتگان را آفرید؛ پس نور فرشتگان از نور علی بن ابی طالب است و نور وی از نور خداست و نور علی علیه‌السلام برتر از ملائکه است. آنگاه نور دخترم را شکافت و از آن آسمان‌ها و زمین را بیافرید؛ پس نور آسمان‌ها و زمین از نور دخترم فاطمه است و نور فاطمه از نور خداست و او والاتر از آسمان‌ها و زمین است. آنگاه نور حسن را شکافت و از آن خورشید و ماه را آفرید؛ پس نور خورشید و ماه از نور حسن است و نور وی از نور خداست و حسن والاتر از خورشید و ماه است. آنگاه نور حسین را شکافت و از آن بهشت و حورالعین را آفرید. پس نور بهشت و حورالعین از نور حسین است و نور حسین از نور خداست و حسین والاتر از بهشت و حورالعین است. و سپس خداوند از نور حسین، ائمۀ دیگر را آفرید. آنها علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و حجه بن الحسن المهدی علیهم‌السلام‌اند.
امام باقر علیه‌السلام در حدیثی ادامۀ ماجرا را چنین روایت می‌فرماید: «سپس خداوند به رسولش فرمود: قسم به عزت و جلالم اگر تو و علی و خاندان شما نبودید، بهشت و جهنم و زمین و آسمان و ملائکه و هیچ مخلوق دیگری را نمی‌آفریدم.
ای محمد! تو خلیل و حبیب و برگزیده و محبوب‌ترین مخلوق من هستی و اولین کسی که من خلقت را با آن ابتدا کرده‌ام و پس از آن علی و بعد از او ائمه را آفریدم...».
خلقتی که در این قبیل روایات آمده، به معنای خلقت نور و حقیقت چهارده معصوم است که قبل از حضرت آدم علیه‌السلام بوده است، اما خلقت بدن‌های آنها همان تولد ظاهری آنهاست.
مقام و درجه کدام یک از 14 معصوم بالاتر است؟
همانطور که انبیاء با وجود اشتراک در فضیلت پیامبری، به دلیل ویژگی خاص عصر و زمان، از نظر درجه و مقام معنوی با یکدیگر تفاوت داشته‌اند (بقره: 253، اسراء: 21 و 25) ائمه علیهم‌السلام نیز با وجود یکسانی در مقام امامت، هر یک موقعیت ویژه‌ای داشته‌اند. ائمه علیهم‌السلام از دو مقام ولایی و منزلت معنوی برخوردار بوده‌اند. از نظر مقام ولایی، ائمه علیهم‌السلام به عنوان وصی و جانشین پیامبر، همگی از وجوب اطاعت برخوردارند. ولی در بُعد مقام معنوی، هر یک دارای موقعیت خاصی هستند که به جهت اختلاف مراتب کمال، به آن نائل آمده‌اند. با توجه به آن شخصیت خاص است که هر امامی می‌‌تواند مسئولیت امامت را در زمان خود ایفا نماید. لزوم تبعیت از مقام ولایی امام، از لوازم مقام امامت بوده و نیاز به دلیل خاصی ندارد. در عین حال احادیث فراوانی دربارۀ وجوب اطاعت از امام وارد شده است. در حدیثی رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده: «الائمة بعدی اثنی عشر اولهم علی بن ابی طالب و آخر هم القائم المهدی هم خلفایی و اوصیایی و حجج الله علی امتی، المقرّبهم مؤمن و المنکر لهم کافر»؛ ائمه پس از من دوازده نفر می‌باشند؛ اولین آنها علی بن ابی طالب و آخرین آنها مهدی قائم است. ایشان جانشینان و اوصیاء و حجت‌های الهی بر امتم هستند، شخص اقرارکنندۀ به آنها، مؤمن و فردی که آنان را انکار نماید، کافر است (شیخ علی بحرانی، مثار الهدی، ص 678-679).
مقام و مرتبۀ معصومین علیهم‌السلام
شکی نیست که ائمه علیهم‌السلام با پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از نظر مقام و موقعیت معنوی در یک درجه نمی‌باشند.
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فخر کائنات و از همۀ انسان‌ها از جمله امامان، برتر است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده: «من سرورِ آدم در روز قیامت هستم و اولین کسی که قبرش شکافته می‌شود و اولین شفاعت کننده و اولین شفاعت شده می‌باشم. و اینکه پیامبر پس از سفر معراج خود، امامت نمازِ با انبیاء در بیت المقدس را بر عهده داشته، بیانگر فضیلت ایشان بر همۀ پیامبران می‌باشد.
دربارۀ امامان معصوم علیهم‌السلام نیز باید بدانیم که امام علی علیه‌السلام برتر از سایر ائمه می‌باشد. در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام به نقل از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله گفته شده: ما در امر (وجوب اطاعت به آنچه فرمان می‌دهیم) و فهم و (علم به) حلال و حرام در یک مسیر هستیم و اما رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و علی علیه‌السلام برای آن دو برتری می‌باشد (محمدباقر مجلسی، مرآة العقول، ج 3، ص 178).
پس از امام علی علیه‌السلام بعید نیست که امام حسن و امام حسین علیهماالسلام نسبت به سایر ائمه علیهم‌السلام برتر باشند. به دلیل سخن ابن عباس که از پیامبر نقل نموده: علی بن ابی طالب علیه‌السلام برترین خلق خدا غیر از من است و حسن و حسین دو سرورِ جوانان اهل بهشت و پدر آن دو از آن دو برتر است. پس از آنچه که دربارۀ برتری امام علی علیه‌السلام نسبت به همۀ ائمه و امام حسن و حسین علیهم‌السلام نسبت به سایر ائمه بیان شد، دربارۀ برتری سایر ائمه علیهم‌السلام نسبت به یکدیگر به طور یقین نمی‌توان سخن گفت. هرچند می‌دانیم که امام باقر و امام صادق علیهماالسلام، خصوصاً امام صادق علیه‌السلام به لحاظ شرایط زمانی خود تأثیر عمیقی در دین اسلام و تحکیم اصول تشیع داشته است، لذا عقل حکم می‌کند که آن دو را برتر به معنای کسب ثواب بیشتر بدانیم. و نیز عقل ایجاب می‌کند که با توجه به جایگاه ویژۀ امام زمان، وی را نسبت به مابقی افضل به معنای علم و عمل بیشتر قلمداد نماییم. هر چند توقف و خودداری از ابراز نظر در جایی که دلیل یقینی در دست نداریم بهتر است (آیت الله شیخ محمدآصف محسنی، مشرعة بحارالانوار، ج 1، ص 463).
درجه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و لبیک او در عالم ذر
حضرت ختمی مرتبت، سید الانبیاء والمرسلین محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله گل سرسبد در میان این ستارگان، صاحب عالی‌ترین مقامات و بر فراز بلندترین قلۀ قرب الی الله است. چنانکه به قول امام صادق علیه‌السلام، حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله اولین رسولی بود که ندای حق را (در عالم ذر) لبیک گفت و او نزدیک‌ترین افراد به باری‌تعالی بود و به درجه‌ای از مقام معنوی و روحانی پانهاد که هیچ فرشتۀ نزدیک درگاه خداوند و پیامبر ویژه‌ای به آن مقام نرسید. تا آنجا که خدایش در بیان شدت قرب او به خود فرمود: «فکان قاب قوسین او ادنی» (سورۀ مبارکۀ نجم، آیۀ9).
اوست که در شب معراج تمام پله‌های صعود و مقامات معنوی را یک شبه طی می‌کند و به نهایت ممکن می‌رسد. در میان چهارده معصوم تنها شخصی است که از دریچۀ وحی مستقیماً با خدای سبحان مرتبط است. قرآن کریم بر او نازل می‌شود، کامل‌ترین دین و نعمت تامه الهی توسط او به انسان‌ها هدیه می‌شود و اوست که اخلاق کریمانه را به نهایت کمال می‌رساند (بحارالانوار، ج 16، ص 210) و یگانه فردی که باری‌تعالی در کلام خود سلام و صلوات دائمی خود، فرشتگان و مؤمنین را مخصوص او می‌گرداند (سورۀ مبارکۀ احزاب، آیۀ 56).
هرکدام از این خصوصیات به تنهایی می‌تواند شأن و جایگاه منحصر به فرد حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله را مشخص کند.
شناخت جایگاه و عظمت معصومین علیهم‌السلام وظیفه و امر خطیری است که نباید در حق آن کوتاهی شود؛ زیرا افراط و تفریط در این امر هر دو خطا و موجب گمراهی است. چنانکه امام علی علیه‌السلام در کلمات قصار 113 نهج البلاغه فرمود: «درباره من دو گروه به هلاکت می‌رسند، یکی آنها که در محبت به من غلو می‌کنند (و مرا خدا می‌پندارند) و دیگر آنها که در حق من کوتاهی می‌کنند». پس ما موظف به شناخت حدود و قدر معصومین علیهم‌السلام هستیم و باید با پرهیز از هرگونه تندروی یا بی اهمیتی بلکه با تمسک به آنها راه سعادت و خوشبختی را بپیماییم.