کتاب آینه‌ی جادو؛ جلد دوم، نقدهای سینمایی

درباره مجموعه کتاب آینه‌ی جادو؛ جلد دوم، نقدهای سینمایی

مجموعه آیینه‌ی جادو ثمره ده سال فعالیت سیدمرتضی آوینی در عرصه مستندسازی است. این اثر تنها کتابی است که در زمان حیات شهید سید مرتضی آوینی و با نظارت ایشان منتشر شده است. طرح اولیه مباحث کتاب، درواقع جزوه‌ای بود که این شهید والا مقام برای تدریس در دانشگاه هنر آماده کرده بود. این جزوه بعدها گسترش پیدا کرد و در فاصله میان پاییز 1367 تا بهار 1369 در فصل‌نامه سینمایی فارابی و ماهنامه سوره منتشر شد.

آنچه این مجموعه را از کتاب‌های دیگر حوزه سینما متمایز کرده است، نگاه فلسفی و عرفانی حاکم بر مباحث آن است. نگاهی که برای طرح آن تنها داشتن تخصص سینمایی کافی نخواهد بود

قسمتی از کتاب آینه‌ی جادو؛ جلد دوم، نقدهای سینمایی

خسته نباشید برادران!

دوستی که خود از دست اندرکاران جشنواره فجر بود، می گفت: «داوری جشنوار ه فجر به شدت متاثر از فستیوال های خارجی است و مکیال قضاوت، معیارهایی است از همان دست… ناگهان در وسط کار از زباله دانی خارج شود و جایزه بگیرد.»

… اما حقیقت این است که کسب توفیق در جشنواره های خارج از کشور ارزشی را اثبات نمی کند و اگر داوری فیلم ها در جشنواره فجر نیز بخواهد همین سان باشد که امسال بود، باید گفت که کسب توفیق در جشنواره فجر نیز ارزشی را اثبات نمی کند. آنها به تکنیک محض جایزه نمی دهند و راهشان نیز با ما متفاوت است. تکنیک و محتوا را نیز نمی توان از یکدیگر تفکیک کرد و چون این چنین است، پر روشن است که آنها کدامین فیلم ها را خواهند پذیرفت. کسی مخالف شرکت در جشنواره های خارج از کشور نیست، اما آن چه که اصلا در شان ما نیست، شیفتگی و مقهوریت و مرعوبیت در برابر آنهاست.

آیا فیلم هایی که به فستیوال های خارجی می روند، نباید بویی از حقیقت انقلاب اسلامی و اعتقادات ما داشته باشند؟… و تو گویی این بیماری اصلا همه گیر است، چراکه در زمینه هنرهای تجسمی نیز هنوز که هنوز است، تابلوهایی برای برای شرکت در بی ینال های خارجی انتخاب می شوند که رنگ و بویی از انقلاب و مردم و جنگ ندارند و بعضاً مخالف با آرمان های غایی نظام جمهوری اسلامی و انقلاب هستند.

ما باید بنشینیم و یک بار برای همیشه تکلیف خود را بفهمیم. به راستی این همه هیاهو برای چیست؟ هیاهوی بسیار برای هیچ و یا حتی کم تر از هیچ؟ اگر جشنواره فجر حقیقتا می خواهد سینمای ایران را در طریق کسب هویت حقیقی خویش مدد رساند، باید افق حرکت خویش را به خوبی بازشناسد و گام های خویش را آن چنان تنظیم کند که در نهایت به این آمال و آفاق منتهی شود.

لفظ «برنامه ریزی» هم از آن الفاظ رایجی است که معده ژورنالیسم از آن تغذیه می کند، اما به هر تقدیر، «تعیین مقصد» اولین کاری است که باید برای برنامه ریزی انجام گردد. ما در جست وجوی چه هستیم؟ جلوه فروشی و شهرت طلبی ؟ تکنیک برتر؟ کسب وجهه دموکراتیک در نزد غربی ها و غرب زدگان؟ پرورش سینماگرانی که بتوانند جوایز جشنواره های از ما بهتران را درو کنند؟ اعتراف به ده سال اشتباه!؟ از بین بردن و انکار همه دست آوردهای گران قدر هشت سال دفاع مقدس؟… و یا هم راهی و هم زبانی با امتی که عَلم دار مبارزه برای احیای اسلام در سراسر جهان هستند؟ کدام یک؟ آیا حقیقتا انصاف است که ما به حرکت هایی که در تمام طول این ده سال انقلاب و هشت سال جنگ، آن همه از انقلاب و مبارزه و ارزش ها و معیارهای آن دور بوده اند و هم راهی و هم زبانی نکرده اند که هیچ، از پشت خنجر هم زده اند، این همه بها بدهیم؟ تحسین و تشویق چند نفر انتلکتوئل غفلت زده گمراه وامانده، چه دردی را دوا می کند؟ اگر ما دریافته ایم و هنوز هم بر این اعتقاد هستیم که با شریک شدن در صیرورت تاریخی غرب نمی توان به معارج بلند کمال الهی دست یافت، پس چرا تلاش نمی کنیم که سینمای ایران را به همان طریق عزتی بکشانیم که امت مسلمان ایران در آن گام نهاده اند؟ از چه می ترسیم؟ از سرزنش همان کسانی که فتوای تاریخی حضرت امام امت را درباره سلمان رشدی ملعون، منافی با آزادی های دموکراتیک می دانند؟ سرزنش و یا تحسین آنان ما را به چه کار می آید؟… .