نرم افزار مجموعه آثار علامه حلی رحمه الله

نرم افزار مجموعه آثار علامه حلی رحمه‌الله
متن 119 عنوان کتاب در 349 جلد از آثار علامه حلی و دیگر آثار مرتبط با ایشان
موضوعات: فقه و احکام، حدیث و علوم حدیث، آثار اندیشمندان و بزرگان معصومان علیهم‌السلام، کلام و عقاید، اصول فقه، فلسفه و منطق، حدیث و رجال و... .
سیستم عامل: ویندوز
حجم: 0.56 گیگابایت
 

توضیحات
حمد و ثنا خداوند متعال را که بر انسان‌ها منت نهاد و با فرستادن رسولان وحى، چراغ هدایت را فرا روى مردمان برافروخت و درود بى‌پایان بر پیامبر اسلام و هدایت‌گر انام، محمد مصطفى صلی‌الله‌علیه‌وآله که با بنیاد شریعت نورانى مکتب آسمانى، درِ سعادت و درستى را بر مردمان گشود و راه نجات و راستى را به ایشان نمود و پاک‌ترین و خالص‌ترین سلام‌ها بر اهل بیت او که امامان و راهبران شریعتند و پس از پیامبر، بیشترین و آشکارترین نقش را در محافظت و صیانت از احکام نورانى اسلام، عهده‌دار بوده‌اند.
آن بزرگواران با تبیین و توضیح و تفسیر شریعت ناب نبوى، به تربیت نفوس مستعد و آماده، اهتمام ورزیدند و با نشر و گسترش دین مبین اسلام، از زوال و اندراس آن جلوگیرى کردند.
عالمان حقیقی، همیشه نماد عقلانیت، علم، تقوى، خلوص، روشنگرى، هدایت، ارشاد، وقار، تلاش و ازخودگذشتگى بوده‌اند و گوشه‌اى از کوشش‌هاى علمى آنان در کتاب‌ها و آثارشان تجلى یافته است. گسترش روش‌هاى جدید اطلاع‌رسانى در عصر حاضر، زمینۀ مناسبى را براى انتقال دانش علما به تشنگان معرفت فراهم آورده است.
نرم‌افزار حاضر، جامع آثار یکی از نوادر روزگار و مفاخر اسلام و تشیّع؛ علامه ذوفنون، شیخ جمال‌الدین ابومنصور حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى است.
امید است که نرم‎افزار حاضر بتواند به ترویج فرهنگ اسلامى کمک کند و رضایت حق تعالى را فراهم نماید.
 

امکانات و قابلیت‌ها
نمایش‏
امکان انتخاب دامنه براى نمایش منابع انتخابى؛ همچنین دسترسى به فهرست درختى و گزینشى کتاب‌ها.
براى تسهیل در امر پژوهش در هنگام مطالعه منابع، تعداد ده عنوان از کتب لغت در این بخش در اختیار محققان قرار گرفته است که با استفاده از گزینه لغت‌نامه مى‌توان از آن بهره برد.
از دیگر قابلیت‌هاى این بخش، ابزار متن (تحقیقات) شامل رنگى کردن، حاشیه‌نویسى، نمایه‌زنى و علامت‌گذارى‏ و امکانات پژوهشى، مثل جست‌وجو در متن کتب، لغت‌نامه‌ها و قرآن با استفاده از کلیک راست است.‏
جست‌وجو
مشاهده فهرست غیر تکرارى کلمات با دقت بسیار بالا با امکان جست‌وجوى انفرادى و ترکیبى آنها در مجموعه اطلاعات موجود در این نرم‌افزار، از ویژگی‌هاى این بخش است. بکارگیرى عملگرهاى مختلف در هنگام جست‌وجو در متن و یا فهرست منابع به‌صورت جداگانه و فهرست‌سازى با استفاده از کارکترهاى عمومى (* و ؟) در گروه‌هاى مختلف و ترکیب گروه‌ها یا کلمات آنها با استفاده از عملگرهاى مختلف.
کتب مرتبط
با تلاش‌هاى صورت‌پذیرفته در این بخش از نرم‌افزار، ارتباط بین کتاب‌هاى متن و شرح برقرار شده است.
قرآن
در طراحى این نرم‌افزار، در کنار دسترسى به متون اصلى و شروح و ترجمه‌ها، می‌توان به قرآن مراجعه کرد و در صورت لزوم، به پژوهش و جست‌وجو در آن پرداخت. همچنین در این بخش، امکان مشاهده ترجمه قرآن نیز در دسترس کاربران، قرار دارد.‏
ابزار
شامل چاپ متن‌ها، انتقال فهرست و متن کتب به یادداشت، لغت‌نامه و راهنما است.
امکانات
شامل هفت نوع صفحه کلید، هفت گروه قلم‏، مشخص کردن مسیر تحقیقات شخصى (رنگى کردن، حاشیه‌نویسى، نمایه‌زنى و علامت‌گذارى)، زبان با انتخاب زبان فارسى، عربى یا انگلیسى (در بخش زبان فقط رابط کاربرى تغییر خواهد کرد؛ به عبارت دیگر، زبان متن کتب تغییر نخواهد یافت).
ارائه کتاب‌هایی مانند: تذکره؛ مختلف؛ منتهی؛ ارشاد؛ قواعد و تبصره در فقه؛ منهاج الکرامة؛ کشف المراد و باب حادی عشر در کلام؛ نهایة الوصول و تهذیب الوصول در اصول فقه؛ ایضاح المقاصد در فلسفه؛ الجوهر النضید در منطق و إیضاح الاشتباه؛ خلاصة الأقوال در رجال؛ متن کامل قرآن کریم با ترجمه فارسی و قابلیت جست‌وجو در آیات و ارائه چند دوره لغت‌نامه.
شخصیت‌شناسی علامه حلی
ولادت‏
شیخ جمال الدین ابومنصور حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى، ملقب به علامه حلى و علامه (به‏‌صورت مطلق)، به ‏تصریح والد مکرمش، در شب جمعه 27 رمضان سال 648 دیده به جهان گشود. کنیه وى ابومنصور بوده، ولى به کنیه دیگر؛ یعنى «ابن مطهّر» (منسوب به جد اعلایش) مشهور گردیده است.
تحصیلات‏
اولین استاد علامه حلى، شخصى به نام «محرم» است که علامه، خواندن و نوشتن را نزد او فراگرفت، آنگاه ادبیات عرب و علم فقه و اصول و حدیث و کلام و قواعد آن را نزد پدر و دایى گرامى‏اش که شأن والایى در تمام علوم، مخصوصاً فقه و اصول و کلام داشتند، خواند.
تیزهوشى و تلاش او، به‏زودى او را به حلقه درس بزرگان آن زمان رسانید و نزد اساتید بزرگوارى که هرکدام، در آن روزگار، برجسته بودند، علوم عقلى از قبیل منطق، فلسفه، هیئت و علوم دیگر را خواند، تااینکه در زمره علما قرار گرفت و در سنین جوانى بر بسیارى از آنها تفوق یافت.
علامه از معدود افرادى است که هیچ فرصتى را براى تحصیل علم از دست نمى‌‏داد. هنگامى که خواجه نصیرالدین طوسى از حله بازگشت، علامه نیز همراه او به بغداد آمد. در مسیر حرکت، دوازده مشکل علمى خویش را با خواجه در میان گذاشت و آنها را حل نمود و بعد به تلمذ نزد او مشغول شد.
بعد از این زمان، بیشتر وقت او صرف تدریس و تألیف شده است.
شخصیت علمى‏
کثرت تألیفات علامه و سخنانى که از معاصران او درباره‏اش به ما رسیده، حاکى از رتبۀ والاى علمى اوست. وقتى از خواجه نصیرالدین طوسى هنگام بازگشت از حله درباره مشاهداتش سؤال کردند، در جواب گفت: «رأیت خریتاً ماهراً و عالماً إذا جاهد فاق». مقصودش از خریت ماهر، محقق حلى و از عالم، علامه حلى بود. در این تعبیر، از کلمه عالم استفاده شده و با توجه به اینکه هنگام وفات خواجه، علامه 24 ساله بوده است و این جمله قبل از آن گفته شده، مى‏توان به مقام والاى علمى او پى برد.
از سوى دیگر، هنگام وفات محقق حلى، علامه حداکثر 28 سال سن داشته است و در این زمان ریاست شیعه امامیه به او واگذار مى‌‏شود. اضافه بر اینکه او ملقب به علامه (بدون هیچ قیدى) گشته و هیچ‏کس در هیچ زمانى، چنین لقبى را که مورد اتفاق جمیع علما باشد، به دست نیاورده است.
لقب آیه الله نیز در آن زمان و قبل از آن، اختصاص به او داشته است و تا آن زمان، هیچ‏کس به این لقب مفتخر نشده بود. با توجه به آنچه گفته شد، مقام علمى او آنگاه آشکارتر مى‌‏شود که بدانیم در زمان او در حله 400 مجتهد بوده است.
اساتید
والد مکرمش، شیخ سدیدالدین یوسف حلى (زنده در 703)؛ دایى بزرگوارش، محقق حلى(676-602)؛ پسر عموى مادرش، شیخ یحیى بن سعید حلى (690-601)؛ خواجه نصیرالدین طوسى (672-597)؛ شیخ شمس‌‏الدین محمد کشى شافعى (استاد وى در علوم عقلیه)؛ ابن میثم بحرانى، شارح نهج‌البلاغه (679-636)؛ نجم‌‏الدین دبیران کاتبى قزوینى (600-675) (کاتبى، کتاب کشف الأسرار عن غوامض الأفکار تألیف قاضى افضل‏الدین خونجى (متوفاى 649) را شرح کرده و علامه شرح کشف را نزد شارح تلمذ کرده است)؛ سید بن طاووس، صاحب اقبال (589-664)؛ سید احمد بن طاووس، صاحب عین العبرة، متوفاى 673 و شیخ برهان‌‏الدین نسفى، متوفاى 687.
مشایخ اجازه
شیخ عزّالدین احمد بن عبداللّه فاروقى واسطى، متوفاى 694، از علماى اهل سنت؛ سید احمد بن طاووس، صاحب عین العبرة، متوفاى 673؛ محقق حلى (676-602)؛ شیخ نجم‌‏الدین بن نما حلى، صاحب مثیر الأحزان (645-576)؛ شیخ جمال‌‏الدین حسین بن ابان نحوى؛ شیخ کمال‌‏الدین حسین بن على بن سلیمان بحرانى؛ شیخ تقى‌‏الدین عبداللّه بن جعفر بن على صباغ کرخى از فقهاى حنفیه؛ نجم‌‏الدین دبیران کاتبى قزوینى (675-600)؛ سىد عبدالکریم بن طاووس (693-648)؛ محدث اربلى صاحب کشف الغمة متوفاى 692؛ سید بن طاووس، صاحب اقبال (664. 589)؛ شیخ جمال‌‏الدین محمّد بن سلیمان بلخى، صاحب تفسیر بلخى متوفاى 698؛ شیخ مفیدالدین محمّد بن على بن محمّد بن جهم حلى اسدى؛ خواجه نصیرالدین طوسى (672-597)؛ شیخ شمس‌‏الدین محمد کشى شافعى؛ شیخ برهان‏الدین نسفى متوفاى 687؛ ابن میثم بحرانى، شارح نهج البلاغه (679. 636)؛ شیخ یحیى بن سعید حلى، صاحب جامع الشرائع (690-601)؛ شیخ سدیدالدین یوسف حلى؛ شیخ حسن بن محمّد صنعانى، مؤلف التکملة و الصلة لتاج اللغة» و صحاح العربیة.
شاگردان
فرزند عالمش، فخرالمحققین حلى (771-682)؛ قطب‏الدین رازى، شارح شمسیه و متوفاى 776؛ عمیدالدین عبدالمطلّب حسینى اعرجى حلى (751-681)؛ ضیاءالدین عبداللّه حسینى اعرجى حلى، متوفاى حدود سال 740؛ سید تاج‏‌الدین محمد بن قاسم بن معیه حسنى حلّى، استاد شهید اول و متوفاى 776؛ احمد بن ابراهیم بن محمد بن حسن بن زهره صادقى حلبى؛ شیخ زین‌‏الدین ابوالحسن على بن احمد بن طرّاد مطاربادى، استاد شهید اول و متوفاى 762؛ محمد بن على جرجانى؛ رضى‌‏الدین ابوالحسن على بن احمد مزیدى حلى، استاد شهید اول و متوفاى 757؛ تقى‏‌الدین ابراهیم بن حسین بن على عاملى؛ تاج‌‏الدین حسن سرابشنوى؛ سید مهنّا بن سنان حسینى اعرجى مدنى؛ زین‌‏الدین على سرورى طبرى؛ جمال‏‌الدین حسینى مرعشى طبرسى آملى؛ ابوالحسن محمد استرآبادى؛ زین‌‏الدین نیشابورى؛ شمس‏‌الدین محمد حلّى؛ تاج‌‏الدین محمود بن زین‌‏الدین محمد بن عبدالواحد رازى.
تألیفات
الف) در فقه: منتهی المطلب فی تحقیق المذهب؛ تلخیص المرام فی معرفة الأحکام؛ غایة الأحکام فی تصحیح تلخیص المرام؛ تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة؛ مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة؛ تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین؛ المنهاج فی مناسک الحاج؛ تذکرة الفقهاء؛ مناسک الحج؛ إرشاد الأذهان فی أحکام الإیمان؛ مدارک الأحکام؛ قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام؛ نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام؛ سبیل الأذهان إلى أحکام الإیمان؛ تسلیک الأفهام فی معرفة الأحکام؛ تنقیح قواعد الدین المأخوذة عن آل یاسین؛ جوابات المسائل المهنائیة الأولى؛ حاشیة التلخیص؛ المعتمد فی الفقه.
ب) در اصول: النکت البدیعة فی تحریر الذریعة؛ غایة الوصول و إیضاح السّبل، فی شرح مختصر منتهى السؤول و الأمل، فی علمى الأصول و الجدل(مختصر الأصول تألیف ابن حاجب، متوفاى 646 است)؛ مبادى‏ الوصول فی علم الأصول؛ تهذیب طریق الوصول إلى علم الأصول؛ نهایة الوصول فی علم الأصول؛ نهج الوصول إلى علم الأصول.
ج) در حدیث: استقصاء الاعتبار فی تحقیق معانى الأخبار؛ مصابیح الأنوار فی جمع جمیع الأخبار؛ الدر و المرجان فی الأحادیث الصحاح و الحسان؛ النهج الوضّاح فی الأحادیث الصّحاح؛ الأدعیة الفاخرة المنقولة عن الأئمة الطّاهرة؛ منهاج الصلاح فی اختصار المصباح؛ جامع الأخبار؛ جواهر المطالب فی فضائل أمیرالمؤمنین على بن أبى‏طالب علیه‌السلام؛ کشف الیقین فی فضائل أمیرالمؤمنین علیه‌السلام.
د) در کلام: التناسب بین الأشعریة؛ منتهى الوصول إلى علمى الکلام و الأصول؛ منهاج الیقین فی أصول الدّین؛ کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد؛ أنوار الملکوت فی شرح فصّ الیاقوت؛ نظم البراهین فی أصول الدین؛ معارج الفهم فی شرح النظم؛ الأبحاث المفیدة فی تحصیل العقیدة؛ کشف الفوائد فی شرح قواعد العقائد؛ مقصد الواصلین فی معرفة أصول الدین؛ نهج المسترشدین فی أصول الدین؛ مناهج الهدایة و معارج الدرایة؛ نهج الحق و کشف الصدق؛ منهاج الکرامة فی الإمامة؛ استقصاء النظر فی القضاء و القدر؛ الرسالة السعدیة فی أصول الدین و فروعه؛ الألفین، الفارق بین الصدق و المین؛ تسلیک النفس إلى حظیرة القدس؛ المباحث السنیة و المعارضات النصیریة؛ المباحث؛ الباب الحادى عشر؛ إثبات الرجعة؛ أربعون مسئلة فی أصول الدین؛ إیضاح مخالفة السنّة للکتاب و السنّة؛ تحصیل السداد فی شرح واجب الاعتقاد؛ التعلیم التامّ فی الحکمة و الکلام؛ تهذیب النفس فی معرفة المذاهب الخمس؛ جواب السؤال عن حکمة النسخ فی الأحکام الإلهیة؛ خلق الأعمال؛ رسالة فی بطلان الجبر؛ رسالة فی تحقیق معنى الإیمان؛ نهایة المرام فی علم الکلام.
هـ) در تفسیر: نهج الإیمان فی تفسیر القرآن؛ القول الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز.
و) در فلسفه: القواعد و المقاصد فی المنطق و الطبیعى و الإلهى؛ الأسرار الخفیة فی العلوم العقلیة؛ کاشف الأستار فی شرح کشف الأسرار؛ المقاومات (المقامات الحکمیة)؛ حلّ المشکلات من کتاب التلویحات؛ شرح حکمة الإشراق؛ إیضاح التلبیس من کلام الرئیس؛ إیضاح المقاصد من حکمة عین القواعد؛ کشف الخفاء من کتاب الشفاء للشیخ ابن سینا؛ مراصد التدقیق و مقاصد التحقیق؛ المحاکمات بین شرّاح الإشارات؛ الإشارات إلى معنى الإشارات؛ إیضاح المعضلات من شرح الإشارات؛ بسط الإشارات؛ تجرید الأبحاث فی معرفة العلوم الثلاث، المنطق و الطبیعى و الإلهى.
ز) در منطق: الدر المکنون فی علم القانون؛ القواعد الجلیة فی شرح الرسالة الشمسیة؛ الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید؛ نهج العرفان فی علم المیزان؛ آداب البحث؛ رسالة فی آداب البحث و المناظرة؛ النور المشرق فی المنطق.
ح) در ادبیات و نحو: کشف المکنون من کتاب القانون؛ بسیط الکافیة؛ المطالب العلیة فی علم العربیة.
ط) در رجال: خلاصة الأقوال فی معرفة أحوال الرجال؛ کشف المقال فی معرفة الرجال؛ إیضاح الاشتباه فی أسماء الرواة.
ی) اجازات: الإجازة الکبیرة لبنى زهرة؛ الإجازة الکبیرة للسید نجم‏الدین مهنّا بن سنان بن عبدالوهاب الحسینى المدنى؛ إجازة ثانیة للسید مهنّا متوسّطة.
خدمات علمى و فرهنگى
علامه در سال 702ق از حله به بغداد آمد و سلطان محمد خدابنده که قبل از مسلمان شدن،«اولجایتو» خوانده مى‏‌شد، طى ماجرایى که به‏‌صورت‏هاى مختلف نقل شده، توسط وى شیعه شد و چنان شیفته او گردید که آن دو تا سال 716ق (زمان فوت سلطان) با هم ملازم بودند. در این مدت، ظاهراً به پیشنهاد علامه و دستور سلطان، دو مدرسه ساخته شد؛ یکى در شهر سلطانیه در کنار قبه عظیم، مشهور به قبه سلطانى که تا الآن باقى است و دیگرى، مدرسه سیار که در ایام مسافرت سلطان، همراه او حمل مى‌‏شد و علامه و سایر اساتید نیز همراه او در تمام مسافرت‌‏ها حضور داشتند و در این مدرسه به تدریس و تألیف مشغول بودند.
در اثر تلاش‏‌هاى علامه و مصاحبت با سلطان، حله، وارث تمدن بابل، جایگاه علمى خویش را بازیافت و موطن اصلى براى علم و علما گردید و پشتوانه‏اى براى مدرسه سیار گشت.
حله در آن زمان، مرکز تشیّع شد و تعلیم و تعلم چنان در آن رونق یافت که به نقل ملا افندى، 400 مجتهد در آن وجود داشت و به نقل سید صدر، از مجلس درس علامه، 500 مجتهد فارغ‏التحصیل شدند (مقدمه شرح تبصرة المتعلمین، چاپ جامعه مدرسین، ص 29، به نقل از تأسیس الشیعة).
در سال 716ق سلطان محمد خدابنده فوت کرد و علامه به حله بازگشت و مشغول تألیف و تدریس و تربیت علما‏ و تقویت مذهب و ارشاد مردم شد؛ به‏‌گونه‌‏اى که طالبان علم از هرطرف به‏‌سوى او شتافتند. از آن پس، علامه تا سال 726ق که چشم از جهان فروبست، از حله خارج نشد، مگر براى اداى مناسک حج در اواخر عمر شریفش.
وفات
علامه در اواخر عمرش به سفر حج مشرف شد. پس از بازگشت از سفر حج، در روز شنبه 21 محرم 726 در شهر حله وفات یافت و جنازه‌‏اش به نجف اشرف منتقل و در جوار مرقد مطهر امیرالمؤمنین علیه‌السلام دفن گردید.