عطر اسطوخودوس

اسطوخودوس چیست

گل اسطوخودوس یکی از خوشبوترین گیاهان دارویی در جهان به حساب می‌آید. اسطوخودوس با نام علمی لاواندولا از گیاهان تیره نعنا و همچنین از گیاهان دارویی است. ریشه لاتین این گیاه به معنای شوینده و تمیز کننده است و در گذشته از این گیاه برای معطر کردن لباس‌ها و از بین بردن بوی نامطبوع استفاده می‌کردند. نام فارسی این گیاه نیز، از لغت لاتین استوخاس گرفته شده است و در حال حاظر به گونه ای از اسطوخودوس اطلاق می‌شود که بیشترین پراکندگی را دارد و فاقد عطر و بوی مناسب و خواص دارویی موجود در سایر گونه های این گیاه می‌باشد. این گیاه گل‌دار، بومی مناطق کوهستانی و بخش‌های مدیترانه‌ای است و بیشتر در مناطق آفتابی و زمین‌های سنگی رشد می‌کند. این گیاه در مناطق مختلفی از جمله ایران، هند، چین، انگلیس و کانادا به صورت خودرو رشد می‌کند و علاوه بر آنکه به عنوان یک گیاه دارویی پرخاصیت در طب سنتی کشورمان مورد استفاده قرار می‌گیرد به عنوان یک خوراکی مفید در سبد غذایی بسیاری از خانواده‌های آسیایی و اروپایی قرار دارد. اولین استفاده از گیاه اسطوخودوس و روغن معطر آن به آداب و رسوم و سنت‌های قدیمی روم باستان تعلق دارد که، مردم هنگام حمام کردن از روغن این گیاه استفاده می‌کردند و قدمت استفاده از آن به زمان امپراطوری روم برمی‌گردد.

خواص اسطوخودوس

رايحه خوشبو روغن اسطوخودوس، یک روش درمانی عالی و کاربردی براي بهبود خلق و خو، رفع خستگی، کاهش اضطراب و افسردگی، بی‌خوابی‌های شبانه و تحرکات معده است. در گذشته اعتقاد اکثر مردم بر این بود که پر کردن بالشت با گل اسطوخودوس به خواب بهتر و رفع کابوس کمک می‌کند و این اعتقاد هنوز هم در بین مردم بعضی مناطق وجود دارد. همچنین برخی مجامع، در طول جنگ جهانی اول، این گیاه را بعنوان ماده ضدعفونی کننده برای بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌دادند. از دیگر کاربردهای این گیاه می‌توان به درمان نیش حشرات، سوختگی و همینطور رفع شوره سر اشاره کرد. این گیاه سودمند در آشپزی هم کاربردهای فراوانی دارد و افزودن مقدار کمی از این گیاه به صورت کوبیده شده به غذا، باعث شیرین شدن انواع آش‌ها می‌شود.اسطوخودوس برای بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت و رینیت هم بسیار موثر و کاربردی است. این گیاه یک ماده ضدعفونی کننده ریوی است که ترشحات برونشیتی را کاهش می‌دهد و به خلط رساندن عفونترا تسهیل می‌کند.

اسطوخودوس و کاربرد آن در عطرسازی

برای گرفتن اسانس گیاه اسطوخودوس از روش تقطیر با بخار استفاده می‌شود و این اسانس با روغن‌هایی نظیر لینالول و استات لینالیل ترکیب می‌شود. فرآیند تقطیر معمولا توسط دستگاه‌های تقطیر کننده کوچک انجام می‌شود و بازدهی آن در سال، چیزی حدود 100 تن روغن خالص اسطوخودوس است. این روغن بلافاصله بعد از تهیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای عطر شیرین و محسور کننده می‌باشد. حالت خالص روغن اسطوخودوس بی رنگ و یا زرد روشن است، اما رایحه آن به منشا، عرض جغرافیایی که در آن رشد کرده و تکنیکی که برای تقطیر آن استفاده می‌شود بستگی دارد و اسانس روغنی آن دارای رایحه‌ای شیرین تا تند و خاص می‌باشد. عصاره این گیاه از گل‌های مرغوب آن استخراج می‌شود وبزرگترین تولیدکنندگانروغن اسطوخودوس کشورهای بلغارستان، فرانسه و اوکراین هستند. ابسولوت اسطوخودوس به رنگ سبز است و رایحه غلیظ آن بوی تند و منحصر به فردی دارد و در واقع رایحه طبیعی گل‌های اسطوخودوس در دشت‌ها را تداعی می‌کند. این اسانس از اسطوخودوس رایحه شیرین‌تری دارد و نسبت به اسانس روغنی آن فلورال کمتر و خاصیت درمانی بیشتری دارد. ابسولوت اسطوخودوس همانند اسانس روغنی آن بویی مشابه با مرکبات و بویژه ترنج، بلوط، نعنا هندی، کاج، رزماری، نارنج، ریحان و شکوفه‌های پرتقال دارد.