نرم افزار مجموعه آثار محدث شیخ حرّ عاملی رحمه الله

مجموعه آثار محدث شیخ حرّ عاملی رحمه‌الله
متن کامل 22 عنوان کتاب در 145 جلد، از آثار محدّث شیخ حرّ عاملی رحمه‌الله و دیگر آثار مرتبط به زبان عربی و فارسی.
موضوعات: قرآن، چهارده معصوم علیهم‌السلام، مهدویت، فقه استدلالی، فقه و احکام، نماز و شکیات، حدیث و علوم حدیث، آثار اندیشمندان و بزرگان و... .
سیستم عامل: ویندوز
حجم: 0.22 گیگابایت

امکانات و قابلیت‌ها
نمایش‏
این بخش، مشتمل بر 22 عنوان کتاب در 145 جلد است. از جمله قابلیت‌هاى این بخش، امکان انتخاب دامنه براى نمایش منابع انتخابى است. همچنین دسترسى به فهرست درختى و گزینشى کتاب‌ها.
براى تسهیل در امر پژوهش در هنگام مطالعه منابع، تعداد ده عنوان از کتب لغت در این بخش در اختیار محققان قرار گرفته است که با استفاده از گزینه لغت‌نامه مى‌توان از آن بهره برد.
از دیگر قابلیت‌هاى این بخش، ابزار متن (تحقیقات) شامل رنگى کردن، حاشیه‌نویسى، نمایه‌زنى و علامت‌گذارى‏ و امکانات پژوهشى، مثل جست‌وجو در متن کتب، لغت‌نامه‌ها و قرآن با استفاده از کلیک راست، است.‏
جست‌وجو
مشاهده فهرست غیر تکرارى کلمات با دقت بسیار بالا با امکان جست‌وجوى انفرادى و ترکیبى آنها در مجموعه اطلاعات موجود در این نرم‌افزار، از ویژگی‌هاى این بخش است. به‌کارگیرى عمل‌گرهاى مختلف در هنگام جست‌وجو در متن و یا فهرست منابع به‌صورت جداگانه و فهرست‌سازى با استفاده از کارکترهاى عمومى (* و ؟) در گروه‌هاى مختلف و ترکیب گروه‌ها یا کلمات آنها با استفاده از عمل‌گرهاى مختلف از قابلیت‌هاى این بخش است.
جستجو در بیش از 34000 عنوان باب و سرفصل کتب از طریق فهرست گزینشی.
کتب مرتبط
با تلاش‌هاى صورت‌پذیرفته در این بخش از نرم‌افزار، ارتباط بین کتاب‌هاى متن و شرح برقرار شده است.
قرآن
در طراحى این نرم‌افزار، در کنار دسترسى به متون اصلى و شروح و ترجمه‌ها، می‌توان به قرآن مراجعه کرد و در صورت لزوم، به پژوهش و جست‌وجو در آن پرداخت. هم‌چنین در این بخش، امکان مشاهده ترجمه قرآن نیز در دسترس کاربران، قرار دارد.‏
ابزار
شامل چاپ متن‌ها، انتقال فهرست و متن کتب به یادداشت، لغت‌نامه و راهنما می‌باشد.
امکانات
شامل هفت نوع صفحه کلید، هفت گروه قلم‏، مشخص کردن مسیر تحقیقات شخصى (رنگى کردن، حاشیه‌نویسى، نمایه‌زنى و علامت‌گذارى)، زبان با انتخاب زبان فارسى، عربى یا انگلیسى (در بخش زبان فقط رابط کاربرى تغییر خواهد کرد؛ به عبارت دیگر، زبان متن کتب تغییر نخواهد یافت).
 

شخصیت‌شناسی شیخ حرّ عاملی
محدث بزرگ و فقیه دانشمند، صاحب تألیفات ارزشمند و گران‌بها، شیخ الاسلام و زعیم شیعه، محمد بن حسن بن على بن محمد بن حسین، معروف به شیخ حرّ عاملى، در شب جمعه 8 رجب 1033ق در روستاى مشغره در منطقه جبل عامل لبنان، در خانواده‌اى مذهبى، اهل علم و علاقه‌مند به خاندان رسول خدا به دنیا آمد.
نسب‌
وى از نوادگان حرّ بن یزید ریاحى است؛ همان که با حسین بودن را بر دنیا و مافیها ترجیح داد و حرّیت را با کردار خویش معنا کرد.
خاندان‌
خاندان شیخ، به خاندان آل حرّ معروفند که خاندانى بزرگ و اصیل و ریشه‌دار بوده‌اند و فقها و دانشمندان بزرگى را پرورش داده‌اند. پدر شیخ حرّ عاملى، شخصیتى فاضل، دانشمند، صالح، ادیب، فقیه، ثقه، حافظ و آگاه به فنون عربى و مورد مراجعه عموم مردم بوده است. عموى وى شیخ محمد بن على بن محمد حرّ عاملى، صاحب کتاب الرحلة، حواشى و تعلیقات و فوائد و دیوان شعر بزرگى است.
پسر عمویش حسن بن محمد بن على، دانشمندى فاضل و ادیب بود و جدّش شیخ على بن محمد حرّ عاملى، عالمى جلیل القدر و عابدى خوش اخلاق و اهل فضل و شعر و ادب بوده است.
جدّ پدرش شیخ محمد بن حسین حُرّ عاملى نیز اهل علم و دانش و افضل عصر خود در شرعیات بود، کما اینکه فرزندش شیخ محمد بن محمد، افضل عصر خود در عقلیات بود.
شخصیت علمى‌
شیخ حُرّ عاملى از برجسته‌ترین علماى شیعه در قرن یازدهم هجرى به شمار مى‌آید.
او داراى تألیفاتى ارزنده و شخصیتى مورد احترام نزد علماى شیعه و یکى از چهره‌هاى بزرگى است که مذهب شیعه را با روایات اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام بیش از پیش غنى ساخت و آثارى را بعد از خود بر جاى نهاد که سزاوار ستایش و تقدیر است.
وى یکى از حلقه‌هاى محکم و ارزشمند شیعه براى اتصال به روایات امامان معصوم و پیامبر اسلام است.
شخصیت ادبى‌
وى شاعر و ادیبى توانا بوده است، شاهد صادق این مدعا یکى دیوان شعر وى است که مشتمل بر حدود بیست هزار بیت مى‌باشد و دیگرى منظومه‌هاى متعددى است که در مورد مسائل گوناگون فقهى، تاریخى و... سروده است. اشعار او بیشتر در مدح و ستایش پیامبر و اهل‌بیت علیهم‌السلام است.
از ویژگى‌هاى شعر او طولانى بودن است. او قصیده‌اى در مدح پیامبر و اهل‌بیت آن حضرت دارد که بیش از صد بیت است و قصیده‌اى در معجزات و فضایل پیامبر و اهل بیت آن حضرت سروده که شامل چهارصد بیت مى‌باشد.
او در شیوه‌هاى شعرى از مهارت خاصى برخوردار بوده؛ مثلاً 29 قصیده در مدح اهل‌بیت دارد که مجموعه ابیات هر قصیده را با یکى از حروف الفبا قافیه بسته است.
در قصیده‌اى دیگر چهار طرف هر بیت را با یک کلمه آورده است و در قصیده‌اى تمام ابیات را بدون الف آورده است.
از جمله اشعار اوست:
لئن طاب لی ذکر الحبائب إننی            أرى مدح أهل البیت أحلى و أطیبا
یعنى «اگر یاد دوستان لذت‌بخش است، براى من مدح اهل‌بیت شیرین‌تر و لذت‌بخش‌تر است».
بى‌پروایى و حاضرجوابى‌
گویند در زمان اقامتش در اصفهان، روزى وارد مجلس شاه سلیمان صفوى شد و بى‌آنکه درخواست اذن نماید بر کناره تختى که شاه بر آن نشسته بود، نشست، در حالى که بین شاه و او تنها یک بالش فاصله بود. شاه از اهل مجلس در باره وى پرسش نمود، گفتند: او دانشمندى بزرگ از دانشمندان تازى است که وى را محمد بن الحسن الحر العاملى مى‌خوانند. شاه که هرگز کسى را این‌گونه بى‌پروا در برابر خویش ندیده بود، به او رو کرد و گفت: تفاوت میان حر و خر چقدر است؟ وى فورا پاسخ داد یک متکا(بالش). شاه از بى‌پروایى و حاضرجوابى او شگفت‌زده شد.
فرزند زمانه خویش‌
ایشان، رساله‌اى درباره کشیدن توتون نوشته که حاکى از توجه وى به مسائل زمانه خویش است.
سخنان علما
سید على خان مدنى، شارح صحیفه سجادیه درباره ایشان مى‌فرماید: «شیخ محمد بن حسن بن على بن محمد حرّ شامى عاملى، شخصیتى برجسته و داراى مقام و منزلتى علمى است که سخن، در معرفى او ناتوان است. فواید ارزشمند نوشته‌هایش تمام جهان را فرا گرفته و همچون ابر بارانى تمام سرزمین‌ها را از قطرات حیات‌بخش بارانش سیراب ساخته است. تألیفات او بر پیشانى روزگار همچون مروارید مى‌درخشد و کلماتش در میان سطرها همچون گوهرهایى گران‌بها و کنار هم چیده شده است».
صاحب مقابس الأنوار در باره ایشان مى‌فرماید: «عالم فاضل، ادیب، فقیه، محدث کامل، جمع‌آورنده روایات و احادیث، و مرتب‌کننده آن اسرار نورانى، شیخ محمد بن حسن حرّ عاملى مشغرى طوسى که خداوند با فضل قدوسى خود با ایشان رفتار نماید... ».
علامه امینى در کتاب ارزشمند الغدیر درباره ایشان مى‌فرماید: «او مرواریدى بر تاج زمان و نقطه‌اى درخشان بر پیشانى فضیلت است. هرگاه در پى شناخت ایشان برآیى، ایشان را آگاه به هر فنى خواهى یافت. جملات مدح و ستایش در معرفى او ناتوانند. گویا او تندیس علم و دانش و ادب و تجسم فضل و کمال است. از آثار او، نگارش احادیث ائمه اهل‌بیت علیهم‌السلام در اثبات امامت و نشر فضایل و جمع‌آورى احکام و حکمت‌ها و مدح و ستایش آنان است و تألیفات ارزشمندش یاد او را جاودان ساخته است».
محدث قمى در باره او مى‌نویسد: «محمد بن حسن بن على مشغرى، شیخ محدثان و بافضیلت‌ترین متبحران، عالم، فقیه هوشیار، محدث پارسا، ثقه جلیل القدر و سرچشمه بزرگوارى‌ها و فضیلت‌ها و داراى تألیفات سودمندى است».
سفرها
وى تا سن چهل سالگى در جبل عامل زندگى مى‌کرد و در طول این مدت دو بار به سفر حج مشرف شد.
در سال 1073ق، براى زیارت ائمه معصومین علیهم‌السلام به عراق رفت و از آنجا براى زیارت امام رضا علیه‌السلام عازم مشهد مقدس گشت و در آنجا ساکن شد.
در سال 1087 و 1088 نیز دوبار به زیارت حج و ائمه معصومین علیهم‌السلام در عراق مشرف شد و بعد از آن به اصفهان رفت و به دیدار علماى بزرگ اصفهان مانند علامه مجلسى نایل آمد و در همان سفر وى و مجلسى به یکدیگر اجازه روایت دادند. بعد از آن به مشهد مقدس بازگشت و تا آخر عمر در آنجا ماند.
حادثه مکه‌
در سال 1088ق، ترک‌هاى تحت امر حکومت عثمانى عده‌اى ایرانى را به اتهام واهى آلوده کردن خانۀ خدا به کثافت، قتل عام کردند، در حالى که شیخ حُرّ عاملى دو روز قبل از این واقعه به شیعیان گوش‌زد کرده بود که اینها در پى بهانه‌اى براى کشتار شما هستند و شما از خانه‌هایتان خارج نشوید. در این واقعه، ایشان توسط سید موسى بن سلیمان، یکى از اشراف مکه و از سادات حسنى نجات یافت و از طریق یمن به عراق رفت.
بازگشت به مشهد
هنگامى که وى به مشهد بازگشت، از طرف شاه ایران منصوب به مقام «قاضى القضاتى» گردید و بعد از مدت کوتاهى از علماى بزرگ آن سامان گشت. او در مشهد مقدس جلسۀ درس و بحث تشکیل داده و شاگردان و علماى فراوانى را تربیت نمود. مجلس درس او مملو از طلاب مخلص و کوشا در طلب علوم آل‌البیت علیهم‌السلام بود. وى در آن شهر مقدس تألیفات ارزشمندى را نیز به نگارش درآورده است.
اساتید
شیخ حُرّ عاملى در وطن خود جبل عامل در روستاى مشغره نزد اساتید بزرگى به فراگیرى علوم آل محمد صلوات‌الله‌علیه پرداخت و از آنان بهره‌هاى فراوانى برد که اثر مهمى در رشد و نمو او داشت و او را آماده ساخت تا عالمى بزرگ و مجتهدى نام‌آور گردد. از جمله اساتید وى در روستاى مشغره عبارت بودند از: 1. پدرش حسن بن على (متوفی 1062ق)؛ 2. عمویش شیخ محمد بن على حُرّ عاملى (متوفی 1081ق)؛ 3. جدّ مادری‌اش شیخ عبدالسلام بن محمد؛ 4. دایى پدرش شیخ على بن محمود عاملى در روستاى جبع نیز در نزد علماى دیگرى به درس مشغول گشت مانند: 5. شیخ زین الدین بن محمد حسن حفید مرحوم صاحب معالم؛ 6. شیخ حسین ظهیرى؛ از محضر علماى فراوان دیگرى نیز بهره برد مانند: 7. علامه سید حسن حسینى عاملى؛ 8. شیخ عبدالله حرفوشى؛ 9. مولى محمد طاهر بن محمد حسین شیرازى نجفى قمى؛ 10. سید میرزا جزایرى نجفى؛ 11. شیخ على نوه شهید ثانى؛ 12. استاد محقق آقا حسین خوانسارى؛ 13. سید هاشم بحرانى؛ 14. مولى محمد کاشى.
شاگردان‌
برخى از شاگردان یا افرادى که از وى اجازه روایى گرفته‌اند، عبارتند از: شیخ مصطفى بن عبد الواحد بن سیار؛  شیخ محمد رضا فرزند شیخ مصطفى؛  شیخ حسن فرزند دیگر شیخ مصطفى؛  سید محمد بن محمد باقر حسینى اعرجى مختارى نایینى؛  سید محمد بن محمد بدیع رضوى مشهدى؛  مولى محمد فاضل بن محمد مهدى مشهدى؛  سید محمد بن على بن محى الدین موسوى عاملى؛  مولى محمد صالح بن محمد باقر قزوینى مشهور به روغنى؛ مولى محمد تقى بن عبد الوهاب استرآبادى مشهدى؛  مولى محمد تقى دهخوارقانى قزوینى؛  سید محمد بن احمد حسینى گیلانى؛
 سید نور الدین بن سید نعمت الله جزایرى.
تألیفات‌
شیخ حُرّ عاملى داراى تألیفات ارزشمند و گرانبهایى است. وى عمر شریف خود را وقف خدمت به شریعت مقدس اسلام و مذهب حق اهل‌بیت عصمت و طهارت نمود و با وجود مشاغل فراوان مانند شیخ‌الاسلامى و اشتغال به درس و تربیت علما، تألیفات فراوانى نیز از خود به یادگار نهاده که یکى از مهم‌ترین و معروف‌ترین آنها کتاب ارزشمند وسائل الشیعة است که از زمان نگارش تا این زمان پیوسته مورد توجه و عنایت فقهاى اهل‌بیت و مجتهدین شیعه قرار گرفته است. نام کامل این کتاب، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة است و شامل تمام احادیث احکام شرعى موجود در کتب اربعه و سایر کتب معتبر است و منابع آن به 180 کتاب مى‌رسد.
برخى دیگر از تألیفات وى عبارتند از: 1. الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة، این کتاب اولین کتابى است که به رشته تحریر درآورده و قبل از ایشان نیز کسى چنین کتابى ننوشته است؛ 2. الصحیفة الثانیة من أدعیة علی بن الحسین علیه‌السلام، این کتاب شامل مجموعه دعاهایى است که در صحیفه سجادیه مشهور نیامده است؛ 3. دایة الأمة إلى أحکام الأئمة علیه‌السلام، در سه جلد کوچک که منتخبى از کتاب وسائل الشیعة با حذف سند و مکررات است؛ 4. من لا یحضره الإمام یا فهرست وسائل الشیعة که مشتمل بر عناوین باب‌ها و تعداد احادیث هر باب و مضمون احادیث آن است در یک جلد؛ 5. الفوائد الطوسیة، در یک جلد و شامل صد فایده در مباحث گوناگون؛ 6. إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات در دو جلد، شامل بیش از بیست هزار حدیث و هفتاد هزار سند به نقل از 439 کتاب از شیعه و سنى با ترتیبى زیبا و تهذیب و پرهیز از تکرار درباره معجزات پیامبر و ائمه معصومین علیهم‌السلام؛ 7. أمل الآمل که در آن نام علماى جبل عامل و علماى متأخرین از سایر بلاد آمده است؛ 8. الإیقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة، رساله‌اى است پیرامون رجعت که شامل 600 حدیث و 64 آیه قرآن و ادله فراوان و کلماتى از قدما و متأخرین است و به طرح شبهات و جواب آنها درباره رجعت پرداخته است؛ 9. رسالة فی الرد على الصوفیة، شامل هزار حدیث در ردّ صوفیان است؛ 10. تواتر القرآن؛ 11. بدایة الهدایة، در واجبات و محرمات منصوصه از اول تا آخر فقه. شیخ حر در این کتاب واجبات را 1535 و محرمات را 1448 مورد دانسته است؛ 12. الفصول المهمة فی أصول الأئمة علیهم‌السلام که شامل قواعد کلى اصول دین، اصول فقه، فروع فقه و اصول علم طب است؛ 13. العربیة العلویة و اللغة المرویة؛ 14. دیوان شعر که شامل بیست هزار بیت شعر است؛ 15. منظومة فی المواریث‌؛ 16. منظومة فی الزکاة؛ 17. منظومة فی الهندسة؛ 18. منظومة فی تاریخ النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله و الائمة علیهم‌السلام؛ 19. رسالة فی الغناء؛ 20. تنزیه المعصوم عن السهو و النسیان و... .
وفات‌
برادر شیخ حرّ عاملى در کتاب الدر المسلوک درباره وفات ایشان مى‌فرماید: «در روز 21 رمضان سال 1104 ق، غروب خورشید فضیلت و علم و دانش و ماه درخشان علم و عمل و عبادت، شیخ الاسلام و المسلمین، جانشین فقها و روات شیعه، سخن‌گوى هدایت امت و حیات شریعت، راستگو در روایات و نقل معجزات وسائل الشیعة، امام خطیب و شاعر ادیب، بنده حقیقى پروردگار بزرگ و بلندمرتبه، شیخ ابوجعفر محمد بن حسن حرّ عاملى واقع شد.
او سفر کرده به سوى رحمت خدایش در جوار هشتمین امام شیعیان على بن موسى الرضا علیه‌السلام است.
او برادر بزرگ من بود و من در مسجد زیر گنبد در کنار منبر بر او نماز خواندم و او را در ایوان حجره‌اى در صحن روضه در کنار مدرسه میرزا جعفر دفن نمودیم. او 72 سال سن داشت».