نرم افزار مجموعه آثار مقدّس اردبیلی رحمه الله

نرم افزار مجموعه آثار مقدّس اردبیلی رحمه‌الله
متن کامل 39 عنوان کتاب در 30 جلد از آثار مقدّس اردبیلی قدّس‌سرّه به زبان عربی و فارسی
نوع نرم‌افزار: معجم لفظی
موضوعات: آیات الأحکام، تفسیر، فقه، اصول فقه، کلام، دعا، رجال، آثار اندیشمندان و بزرگان و... .
سیستم عامل: ویندوز
حجم: 0.19 گیگابایت
 

توضیحات
حمد و ثنا خداوند متعال را که بر انسان‌ها منت نهاد و با فرستادن رسولان وحى، چراغ هدایت را فرا روى مردمان برافروخت و درود بى‌‌پایان بر پیامبر اسلام و هدایت‌گر انام، محمد مصطفى صلی‌الله‌علیه‌وآله که با بنیاد شریعت نورانى مکتب آسمانى، درِ سعادت و درستى را بر مردمان گشود و راه نجات و راستى را به ایشان نمود و پاک‌ترین و خالص‌ترین سلام‌ها بر اهل بیت او که امامان و راهبران شریعتند و پس از پیامبر، بیشترین و آشکارترین نقش را در محافظت و صیانت از احکام نورانى اسلام، عهده‌دار بوده‌اند.
آن بزرگواران با تبیین و توضیح و تفسیر شریعت ناب نبوى، به تربیت نفوس مستعد و آماده، اهتمام ورزیدند و با نشر و گسترش دین مبین اسلام، از زوال و اندراس آن جلوگیرى کردند.
عالمان حقیقى همیشه نماد عقلانیت، علم، تقوى، خلوص، روشنگرى، هدایت، ارشاد، وقار، تلاش و ازخودگذشتگى بوده‌اند و گوشه‌اى از کوشش‌هاى علمى آنان در کتاب‌ها و آثارشان تجلى یافته است. گسترش روش‌هاى جدید اطلاع‌رسانى در عصر حاضر، زمینۀ مناسبى را براى انتقال دانش علما به تشنگان معرفت فراهم آورده است.
یکی از استوانه‌های علم مقرون به زهد و تقوی در قرن دهم، فقیه عالی‌مقام جناب مقدس اردبیلی است که به محض شنیدن اسم ایشان، زهد و تقوایش به اذهان متبادر می‌شود؛ درحالی‌که ایشان علاوه بر زهد و تقوا، علامه‌ای در فقه بوده‌اند با ابتکارات فقهی.
امید است که نرم‌افزار حاضر بتواند به ترویج فرهنگ اسلامى کمک کند و رضایت حق تعالى را فراهم نماید.
 

امکانات و قابلیت‌ها
متن کامل قرآن کریم با ترجمه فارسی؛
امکان دسته‌بندی کتب برنامه در موضوعاتِ یادشده؛
قابلیت ایجاد ارتباط دوسویه بین متن برخی از کتب برنامه در بخش «کتب مرتبط»؛
دسترسی به آیات موجود در متون برنامه به همراه مطالب مرتبط با آنها؛
قابلیت جست‌وجو در آیات قرآن کریم؛
جست‌وجوی ساده و پیشرفته در متن و فهرست از طریق کلمه و عبارت؛
ارتباط واژگان متون با چند دوره لغت‌نامه به همراه قابلیت جست‌وجو؛
امکانات پژوهشی به همراه قابلیت‌های: یادداشت‌برداری، ذخیره‌سازی، ویرایش و چاپ متن.
 

شخصیت‌شناسی مقدس اردبیلی
تولد و تحصیل‌
مقدس اردبیلی قرن دهم هجرى قمرى در شهر اردبیل پا به عرصه وجود گذاشت. او بعد از رشد و شکوفایى و طى مراحل علمى و کسب کمالات معنوى و عرفانى به مرتبه‌اى از دانش و معرفت و زهد و تقوا رسید که پس از چهار قرن هنوز الگوى عالمان و پرهیزکاران است.
نامش احمد و فرزند محمد و از خانواده‌اى دوستدار اهل‌بیت علیهم‌السلام بود. پس از رشد و گذراندن تحصیلاتى چند، به قصد تکمیل تحصیلات و کسب کمالات معنوى به نجف اشرف مهاجرت کرد و در جوار مرقد مطهر مولاى متقیان امام على علیه‌السلام به کسب علم و فضیلت پرداخت.
اساتید
سید على صائغ عاملى( از شاگردان برجسته شهید ثانى)، متوفاى 980( در علوم نقلى و فقه)؛ جمال‌‌الدین محمود، خلف ملا جلال‌‌الدین دوانى؛ مقدس اردبیلى مدتى براى استفاده از محضر وى که از شاگردان فیلسوف نامى جلال‌‌الدین دوانى بود، به شیراز مهاجرت کرد و نزد او به تحصیل در علوم عقلى مشغول گردید؛ شیخ الیاس اردبیلى( دایى مقدس)؛ شیخ ظهیرالدین، فرزند شیخ على میسى عاملى و سید امیر فیض‌الله (ایشان غیر از سید فیض‌‌الله تفرشى است که از تلامیذ مقدس اردبیلى بوده است).
گفتار بزرگان درباره مرحوم مقدس اردبیلی‌
سید مصطفى تفرشى از معاصران محقق اردبیلى مى‌نویسد: «امرش در جلالت و اطمینان و امانت مشهورتر از آن است که ذکر شود و بالاتر از آن است که عبارتى بتواند آن را وصف کند. او متکلمى فقیه و عظیم‌الشأن و جلیل‌‌القدر و بلندمنزلت و با ورع‌‌ترین شخص زمانش و عابدترین و باتقواترین آنها بود».
شیخ حر عاملى که خود از چهره‌‌ها و بزرگان دین و دانش است، مى‌‌نویسد: «احمد بن محمد اردبیلى، عالمى فاضل، محققى عابد، مورد اطمینان و پارسا، عظیم‌‌الشأن و جلیل‌‌القدر و معاصر شیخ بهایى بود»
علامه مجلسى مى‌‌نویسد: «محقق اردبیلى در قداست نفس و تقوا و زهد و فضل به مقام نهایى رسید و در میان عالمان متقدم و متأخر، شخصیت بزرگى چون او را سراغ ندارم...، کتب او داراى بالاترین مراتب دقت نظر و تحقیق است».
محدث حاج شیخ عباس قمى مى‌‌نویسد: «شیخ اجل، عالم ربانى، فقیه محقق صمدانى، معروف به محقق اردبیلى... در مراتب علم و فضل و عبادت و زهد و کرامت و وثاقت و تقوا و ورع و جلالت به درجه‌‌اى رسید که توصیف نشود و در قدس و تقوا به مرتبه‌‌اى رسید که به او مثل زده شود و به‌‌راستى اشعه انوار جمال و پرتو حسن آن عالم مفضال چنان تجلى کرده که بر هیچ دیده پوشیده نیست».
مقدس اردبیلى و دربار صفوى‌
شاهان صفوى بنا به دلایل مختلف دینى و سیاسى و مصالح حکومتى، ضمن احترام و تقدیس علماى دین از آنها در امور مختلف نظرخواهى مى‌‌کردند. اگرچه این احترام‌‌ها و تقدیس‌‌ها بیشتر براى حفظ موقعیت خویش و به‌‌منظور برخوردارى از حمایت و پشتیبانى جامعه شیعى بود که سر در فرمان عالمان و فقیهان داشتند. از آن‌سو علما نیز از این موقعیت براى گسترش و نفوذ مکتب تشیع استفاده فراوان بردند و به‌‌واقع ارتباط آنان با پادشاهان صفوى نقشى انکارناپذیر در گسترش و نفوذ تشیع داشت؛ به‌‌طورى‌که تشیع در این زمان از انزوا خارج شد و با رسمیت یافتن مذهب تشیع، نشر و تبلیغ اندیشه‌‌هاى شیعى رواج فراوان یافت و دانشمندان و بزرگانى چون محقق ثانى، شیخ بهایى و علامه مجلسى با جهت دادن سیاست‌‌هاى دربار صفوى به سمت ترویج و تبلیغ تشیع، خدمات بى‌‌نظیرى را براى اسلام و تشیع به انجام رساندند؛ به‌‌طورى‌‌که این دوران یکى از دوران‌‌هاى اوج‌گیرى اندیشه‌‌هاى شیعى است.
مقدس اردبیلى نیز از جمله عالمانى است که در پرتو رابطه با دربار صفوى در گسترش تشیع و حل مشکلات شیعیان تلاش‌‌هاى فراوانى را به ثمر نشاند. هرچند که او به درخواست شاه عباس صفوى براى ترک نجف و مهاجرت به ایران پاسخ منفى داد، ولى براى مصالح تشیع و شیعیان همواره به دربار صفوى تذکراتى مى‌‌داد.
تاریخ، برخى از آن وقایع را نقل کرده است؛ از جمله نوشته‌‌اند: زمانى یکى از کارگزاران دربار صفوى مورد غضب شاه عباس قرار گرفت و به مقدس اردبیلى پناه برد و او نامه‌‌اى به وى داد تا شاه از تقصیر او بگذرد. نامه مقدس اردبیلى به شاه عباس چنین بود: «بانى ملک عاریت، عباس! بدان که اگرچه این مرد، اول، ظالم بود، اکنون مظلوم مى‌‌نماید؛ چنانچه از تقصیر او بگذرى شاید که حق -سبحانه و تعالى- از پاره‌‌اى از تقصیرات تو بگذرد. بنده شاه ولایت: احمد اردبیلى».
این از شگفت نامه‌‌هایى است که در آن هیچ توصیف و تعریفى از شاه نشده و مقدس اردبیلى در آن خود را از پیروان و غلامان امام على علیه‌السلام معرفى کرده است و نه از چاکران و غلامان شاه. شاه عباس بدون تأخیر، فرمان مقدس اردبیلى را اجرا کرد و پاسخى بدین‌گونه نوشت:« به عرض مى‌‌رساند: عباس خدماتى که فرموده بودید به جان منت داشته، به تقدیم رسانید که این محب را از دعاى خیر فراموش نکنید. کتبه کلب آستانه على: عباس».
احیاگر حوزه نجف
سال‌‌ها تحصیل و تحقیق در پرتو زهد و تقوا، از مقدس اردبیلى، فقیه و عالمى کم‌‌نظیر ساخته بود و طولى نکشید که ریاست و زعامت شیعه و حوزه علمیه نجف را عهده‌دار شد. هنگامى که مقدس اردبیلى پا به عرصه فعالیت‌‌هاى علمى و تبلیغى گذاشت، نجف بسیار خاموش و بى‌‌تحرک بود و دانش‌‌پژوهان اندکى در آنجا مشغول تحصیل بودند و حوزه آن از شکوه دوران شیخ طوسى بى‌‌بهره بود. در این زمان احیاگرى سراسر پاکى و فضیلت قیام کرد و با زهد خود به مقابله با کمبودها و با تقوا و صبر خود به رفع کاستى‌‌ها برخاست و با معنویت خویش به حوزه نجف روح و صفا بخشید و نجف را میعادگاه طلاب دانش‌‌پژوه ساخت و جویندگان دانش را به آنجا جلب کرد. آیت‌‌اللّه سید حسن صدر در این ‌باره مى‌‌نویسد: «در زمان مقدس اردبیلى دوباره کوچ علمى به نجف آغاز شد؛ حوزه تقویت یافت و مردم از اطراف دیگر شهرها و بلاد به آنجا روى آوردند و آن شهر به ‌صورت بزرگ‌ترین مرکز علمى درآمد».
بر مسند تدریس
مقدس اردبیلی پس از کسب علوم عالى، بر کرسى تدریس نشست و با کمال دقت و حوصله مسائل و مباحث علمى را به شاگردان خویش تعلیم داد.
او همان‌گونه که نفس خویش را تهذیب کرده بود، معتقد به تهذیب زواید و اضافات کتاب‌‌هاى درسى حوزه بود و از تدریس و تعلیم مطالبى که فایده‌‌اى بر آن مترتب نبود پرهیز مى‌‌کرد. او با نفس قدسى خود کسانى را براى جامعه بزرگ تشیع تربیت کرد که هریک چهره‌اى برجسته در علم و اجتهاد شدند و منشأ آثار ارزنده‌‌اى براى عالم اسلام گردیدند.
شاگردان
ملا عبدالله تسترى( متوفاى 1021)؛ صاحب معالم( 1021- 959)؛ صاحب مدارک، سید محمد عاملى( 1009- 947)؛ میرزا محمد استرآبادى( متوفاى 1028)؛ مولى عنایت‌‌الله قهپائى؛ میرزا فضل‌‌الله استرآبادى؛ میر علام حسینى؛ میر فیض‌‌الله تفرشى( متوفاى 1025)؛ شیخ محمدعلى بلاغى( متوفاى 1000)؛ محمد ترکه اصفهانى( متوفاى 991)؛ سید محمد شولستانى؛ ملا احمد ساوجى؛ ملا محمد اردبیلى؛ سید عباس بیابانکى؛ سید ضیاءالدین محمد کاشانى.
تألیفات‌
فقیه بزرگوار محقق اردبیلى علاوه بر تدریس، کتاب‌‌هاى ارزشمندی در موضوعات کلام، فقه، اصول، سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام و عقاید تألیف کرده که از برخى آنها اثرى در دست نیست. فهرست کتاب‌‌هاى موجود ایشان به این شرح است: مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان؛ زبدة البیان فی براهین أحکام القرآن یا آیات الأحکام؛ حدیقة الشیعة یا کاشف الحق؛ حاشیة على إلهیات الشرح الجدید للتجرید یا حاشیة على شرح التجرید للقوشجى؛ حاشیة على مختصر الأصول؛ الخراجیة الأولى؛ الخراجیة الثانیة؛ مناسک حج ( فارسى) یا حجیه؛ رساله عملیه یا رساله در صلات و صوم؛ اصول دین ( فارسى) یا إثبات الواجب و یا ترجمة العقائد؛ تقلید المیت یا خلو الزمان عن المجتهد و یا الاجتهاد و التقلید؛ رسالة فی أن الأمر بالشی‌ء مستلزم للنهی عن ضده یا رسالة الضد؛ تعلیقة على ما قاله الفخر الرازی؛ التهلیلیة یا شرح کلمه «لاإله‌إلاالله» و یا شرح کلمة التوحید؛ حاشیة على أنوار التنزیل یا حاشیه بر تفسیر بیضاوى و یا تعلیقة على ما قاله البیضاوی؛ حاشیة على الکشاف یا تعلیقة على ما قاله الزمخشری؛ مسئلة فی الذبح یا کفایة بسملة الذابح الجنب بقصد سورة العزیمة فی التذکیة و یا رسالة فی الذبیحة و بعض أحکامها.
سیره مقدس اردبیلی
مقدس اردبیلى بسیار متواضع بود و در مقابل شاگردانش خود را فوق‌‌العاده کوچک مى‌‌شمرد و آنان را مورد تکریم و احترام فراوان قرار مى‌‌داد. گویند در هنگامى که شیخ حسن از تحصیل فراغت یافت و قصد داشت به لبنان بازگردد، از استاد خویش تقاضاى نصیحت و موعظه کرد و مقدس اردبیلى احادیثى را گردآورى کرده، در ورقه‌‌اى نوشت و به ایشان داد و در پایان آن نوشته، این جملات را اضافه کرد: «کتبه العبد أحمد لمولاه امتثالا لأمره و رجاء لتذکره»؛ «این مطالب را بنده خدا احمد براى مولاى خود نوشته است تا فرمان ایشان را به‌‌جاى آورد و به امید اینکه موجب پندآموزى وى باشد».
اخلاص در کار تعلیم و تدریس از خصلت‌‌هاى بارز مقدس اردبیلى بوده است.
ملا عبداللّه شوشترى از شاگردان مقدس اردبیلى در مجلسى مسئله‌‌اى را از استاد خویش پرسید؛ مقدس سؤال او را پاسخ گفت، اما شاگرد به این پاسخ قانع نشد و بحث ادامه یافت؛ ناگهان مقدس سکوت کرد و پس از لحظه‌‌اى فرمود: «این بحث بماند براى بعد، باید به کتاب مراجعه کنم». سپس از مجلس برخاست و به شاگرد فرمود تا همراه او به جایى دیگر بروند. پس از خروج از آن مجلس، محقق اردبیلى پاسخى بسیار دقیق و عمیق بیان کرد؛ به‌‌طورى‌‌که شاگرد قانع شد و شبهه‌‌اى برایش باقى نماند.
شاگرد پرسید: «آقا، چرا پاسخى به این نیکویى را در همان مجلس بیان نفرمودید؟» محقق فرمود: «آنجا چون در مجلس و در حضور جمعى از مردم بودیم، احتمال داشت که قصدمان جدل و فخرفروشى و اظهار فضل بر یکدیگر باشد، ولى اینجا این شبهه نیست؛ زیرا تنها خداى متعال ناظر بحث و گفتگوى ماست».
کمک به محرومان نیز از خصوصیات پسندیده مقدس اردبیلى بوده است. نقل است در یکى از سال‌‌ها که قحطى و گرانى به اوج خود رسیده بود و فقر و گرسنگى بیداد مى‌‌کرد، محقق اردبیلى اندک آذوقه‌‌اى داشت که فقط کفاف قوت خانواده‌اش را مى‌‌کرد؛ اما او راضى نشد که خانواده‌اش غذا داشته باشند، در حالی که افراد زیادى در جامعه محتاج و گرفتارند. ازاین‌رو، آن طعام را بین بیچارگان تقسیم کرد. همسرش از این عمل او برآشفت و گفت: «در چنین سال قحطى آنچه طعام داشتیم به فقرا کمک کردى، اکنون باید فرزندان من دست گدایى به‌‌سوى دیگران دراز کنند؟»
محقق پاسخى نداد و از منزل خارج شده، راه مسجد کوفه را در پیش گرفت. او تصمیم گرفته بود چند روزى را در مسجد اعتکاف کرده، به عبادت و راز و نیاز بپردازد. در دومین روز حضور او در مسجد، مرد عربى مقدارى گندم و آرد بر چهارپایى بار کرده، به خانه محقق اردبیلى برد و به همسرش تحویل داد و گفت: «صاحب‌خانه در مسجد اعتکاف کرده و این گندم و آرد را براى شما فرستاده است». چند روزى گذشت تا اینکه مقدس اردبیلى به خانه بازگشت. همسرش به او گفت: «آرد و گندمى که فرستاده بودید خیلى مرغوب بود».
محقق، بى‌‌خبر از همه جا، وقتى این سخن را شنید، دریافت که این فضل و رحمتى از طرف خدا بوده است و خداوند را بر این بنده‌‌نوازى ستایش کرد.
رحلت‌
ماه رجب 993ق، آفتاب فقاهت که از شهر اردبیل درخشیدن آغاز کرده و در سراسر جهان تشیع پرتوافشانى نموده بود، در نجف اشرف غروب کرد و پیکر پاک او را در حرم مطهر مولاى متقیان حضرت على علیه‌السلام به خاک سپردند.