ساعت دیواری طرح گام دوم انقلاب

مروری بر تاریخچه به وجود آمدن ساعت

اهمیت اندازه‌گیری زمان به‌وسیله ابزار مکانیکی اولین‌بار در حدود 5500 سال پیش در مصر باستان و سومر، نواحی جنوبی منطقه مسوپوتامیا، جایی که اکنون به‌عنوان محل پیدایش تمدن مدرن شناخته می‌شود، مورد توجه مردم قرار گرفت. تاریخ هزاران ساله ساخت انواع ساعت‌های خورشیدی و شنی موجب شد دانش مربوط به ساعت در سراسر مدیترانه منتشر شود و آنگاه یونانی‌ها، رومی‌ها و ایرانیان با آغوش باز این ابزار جدید را پذیرفتند و هر یک به سهم خود سهمی در پیشرفت این صنعت داشتند.

با گذر قرن‌ها، ابزار مختلفی برای اندازه‌گیری زمان به‌کار گرفته شد. از جمله ساعت‌های شمعی، ساعت‌های فانوسی، ساعت‌های چرخ دنده‌ای و ساعت‌های نجومی که همگی در قرون 15 و 16 میلادی پا به عرصه وجود گذاشته بودند.

ساعت‌های آفتابی در حدود قرن چهارم قبل از میلاد در مصر ساخته شدند و اولین آنها ساعتی هرمی شکل بود که در سال 3500 قبل از میلاد اختراع شد. در آن زمان ساعت‌های خورشیدی بسیار مورد توجه قرار گرفته بودند. به‌منظور آسان شدن اندازه‌گیری زمان، مصری‌ها طول روز را به 10 قسمت مساوی تقسیم کردند و 4 قسمت اضافی هم برای زمان سایه روشن هوا در هنگام طلوع و غروب خورشید در نظر گرفتند.

اولین ساعت‌های جهان

علامت‌های چندگانه‌ای که روی زمین حک شده بود به مصری‌ها امکان می‌داد به‌راحتی متوجه زمان روز شوند و حتی دریابند که در چه فصلی قرار دارند؛ امّا درواقع ساعت‌های خورشیدی در روزهای ابری و شب هنگام اصلاً کاربردی نداشتند و به همین دلیل روش‌های جدیدی برای اندازه‌گیری زمان اختراع شد. یونانی‌ها و رومی‌های باستان توجه فراوانی به ساعت‌های آبی داشتند تا جایی که تا سال 325 قبل از میلاد توانستند زمان را با دقت و صحت بسیار بیشتری از گذشته اندازه بگیرند.

جریان آب در ابزاری که برای سنجش زمان مورد استفاده قرار می‌گرفت، موجب حرکت عقربه ساعت‌شمار می‌شد و به همه این امکان را می‌داد تا زمان روز را دریابند. اولین ساعت آبی در دنیا از سوی افلاطون اختراع شد. با وجود اینکه در مبحث اندازه‌گیری زمان پیشرفت‌های زیادی رخ داد؛ اما ساعت‌های آفتابی همچنان در زمان امپراتوری‌های یونان و روم محبوب و مورد توجه باقی ماندند.

ساعت خورشیدی

بعد از سقوط امپراطوری روم، ساعت‌های آبی همچنان در ایران و چین با تغییراتی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. پیچیده‌ترین و معروف‌ترین ساعت آبی آن دوران از سوی یک مهندس مسلمان به نام الجزاری در سال 1206 ساخته شد. در قرن ششم میلادی چینی‌ها شروع به استفاده از ساعت‌های شمعی کردند و اندک اندک پای این ساعت‌ها به مناطق دیگر باز شد تا اینکه در قرن سیزدهم آنها به خاورمیانه و اروپا رسیدند.

پس از آن بود که تحول جدیدی در چین ایجاد شد و ساعت‌های نجومی در این کشور پا به عرصه وجود گذاشت. مردی چینی به نام سو سانگ نوعی ساعت نجومی اختراع کرد که با آب کار می‌کرد. این دانش در قرن 12 میلادی در بسیاری از شهرهای ایران وجود داشت.

با گسترش کشتیرانی و تجارت در اروپا و درخواست‌های فراوان برای دریانوردی در آب‌های آزاد، نیاز به داشتن ابزاری بسیار دقیق برای زمان‌سنجی روز به روز بیشتر احساس می‌شد. ساعت‌های آفتابی که در ایران طراحی شده بودند، به یکی از ملزومات اصلی سفر هر کشتی در دریا مبدل شدند. از قرن 15 میلادی به بعد ساعت‌های آفتابی دقیق و صحیح نه تنها در دریا بلکه در صنعت، کلیسا و بسیاری مکان‌های دیگر معروف و محبوب شدند.

تا قرن 16 میلادی، ابزار مکانیکی راه خود را به لابراتورهای صنعت پیدا کردند و ساعت‌های پاندولی و زنجیری در اروپا ساخته شدند تا عصر جدیدی در عرصه سنجش زمان رقم بزنند. هرچه که زمان گذشت، طراحی این ساعت‌ها پیشرفته‌تر و اندازه‌شان کوچک‌تر شد. تا اینکه از قرن نوزدهم میلادی ساعت‌های جیبی مکانیکی، رومیزی و دیواری در سراسر دنیا بسیار رواج یافت. امروزه دیگر ساعت‌های دیجیتالی را در سراسر دنیا می‌توان یافت و سرانجام اندازه‌گیری زمان برای مردم سراسر جهان به‌راحتی امکان‌پذیر شد.

بیانیۀ گام دوم انقلاب

رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، با صدور بیانیۀ گام دوم انقلاب، نوری تازه به خط مشی فکری انقلابی جوانان و ملت شریف ایران، برای آیندۀ این کشور و این جهان تاباندند و چشم‌انداز آینده انقلاب را در بخش‌های مختلفی از جمله علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، عدالت و مبارزه با فساد تبیین کرد.

مخاطب اصلی بیانیه گام دوم، جوانان به عنوان محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی هستند و فرصت ارزشمندی برای کشور دانسته شده‌اند.

بعد از انتشار بیانیه گام دوم از سوی رهبر جمهوری اسلامی ایران، واکنش‌های مثبت فراوانی از سوی چهره‌های علمی، دینی، مذهبی و اجتماعی ابراز و منتشر شد، از جمله:

ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید شیعه ساکن قم، در درس خارج فقه خود، بیانیه یادشده را بسیار دقیق و جامع خواند و آن را حاوی برنامه‌ای قوی و کاربردی برای چهل سال آینده انقلاب اسلامی تلقی کرد.

مهدی شب‌زنده‌دار، عضو فقیه شورای نگهبان در ایران و مدرّس درس خارج حوزه علمیه قم، بیانیه گام دوم را پرمغز و عالمانه خواند و جلساتی از درس خارج خود را به تبیین آن اختصاص داد.

سید احمد خاتمی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در این باره ریشه اعتماد رهبر جمهوری اسلامی به جوانان را سیره و سنت پیامبر اکرم دانسته است که سه تن از جوانان را برای مناصب مهم برگزید.

محمدتقی مصباح یزدیعضو مجلس خبرگان رهبری، هدف از صدور بیانیه گام دوم را انتقال میراث گذشته به نسل جدید می‌داند و تأکید می‌کند این فرضیه که «هر انقلابی می‌میرد» صحیح نیست؛ بلکه این انقلاب مادی است که می‌میرد، ولی انقلاب اسلامی، ماندگار است، چون ارزش‌های این انقلاب، ارزش‌هایی است که با فطرت انسان توأم است.

مهدی گلشنی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم در ایران، دلیل مخاطب قرار گرفتن جوانان در بیانیه گام دوم انقلاب را چنین تحلیل کرد که نسل جوان نقطه امید برای ساختن آینده کشور است و از نظر سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، این نسل کمتر آلوده به منافع زودگذر مادی است.

محسن اسماعیلی از اعضای مجلس خبرگان رهبری، بیانیه گام دوم را از اسناد فقه سیاسی دانسته، آن را با کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملةمحمدحسین نائینی مقایسه کرده و بیانیه گام دوم را از سه منظر مهم دانسته است: 1. تبیین دوباره آرمان‌های انقلاب اسلامی؛ 2. بازخوانی کارنامه انقلاب اسلامی و 3. تعیین مسیر آینده.

سید ابراهیم رئیسی، عضو مجلس خبرگان رهبری، بیانیه‌ گام دوم را نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی و نشانگر پیشرفت‌های چهل ساله انقلاب اسلامی و راهبردی برای آینده نظام و حرکت انقلاب دانسته و تأکید کرده است که این بیانیه کاملاً ترسیم و مشخص می‌کند که تمدن اسلامی امری دست‌یافتنی است.

سید محمدمهدی میرباقری، عضو مجلس خبرگان رهبری، بیانیه گام دوم را رفیع‌تر از کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة محمدحسین نائینی و همانند وصیت‌نامه سیاسی الهی امام خمینی دانسته و هدف این بیانیه را تئوریزه کردن رفتار جامعه‌اسلامی برای حرکت به سمت تمدن اسلامی معرفی کرده است.

به گفتۀ سیدمجتبی سیدسلیمانی (استاد حوزه و دانشگاه و فعال فرهنگی) برای بررسی مسئله گام دوم انقلاب در راه تمدن‌سازی برای ظهور، ابتدا جوان مومن انقلابی باید هدف از این بیانیه را بفهمد که تمدن‌سازی و مقدمه‌سازی برای جهانی شدن اسلام است، رهبر انقلاب می‌فرمایند که تمدن نوین اسلامی باید شکل بگیرد و مقدمه‌سازی آن هم طبق روایات «یخرج ناس من المشرق و یوطّئون للمهدی سلطانه» به دست ما شکل خواهد گرفت.

جنبشی که شکل گرفته، با توجه به بیانیه گام دوم سرعت پذیرش مردم را نسبت به امام زمان تسریع کند. حالا چه کسی این تمدن را شکل می‌دهد؟ بیشترین اثر گذاری را جوانان در شکل‌گیری تمدن اسلامی خواهند داشت. وظیفه ما چیست که بتوانیم به آن درست عمل کنیم؟

خودسازی مهمترین رکن اقدام

امام خمینی فرمود:‌ «ما مأمور به وظیفه هستیم نه نتیجه». وظیفه حضرت امام چه بود و امروز وظیفه ما چیست؟ در درجه اول خودسازی باید کنند و جالب است که در بیانیه گام دوم، رهبر انقلاب به سه اصل خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی اشاره کردند. اگر ما در خودسازی کوتاهی کنیم، قطعاً در حوزه فعالیت، انسان‌هایی فاقد تقوا هستیم و کسی که خودسازی نکرده باشد، بدون شک محال است که پای شعارهای انقلاب اسلامی بایستد که همان شعارهای انقلاب جهانی حضرت حجت است.

ما وظیفه داریم تا باورها و آرمان‌های انقلاب اسلامی را بدون تحریف منتقل کنیم، اولین قدم امام زمان و آرمان‌هایش این است که انقلاب متعلق به پابرهنگان است و باید با عدالت همراه باشد، نه اینکه افرادی به رأس کار بیایند که کاخ شاه را بگیرند و به جای اینکه آن را به فقرا بدهند، برای منافع شخصی خودشان از آنجا استفاده کنند و اگر قرار بود که جای اسلام با طاغوت عوض نشود و فقط پوسته آن تغییر کند، پس چرا انقلاب کردیم؟

منظور از این مطلب چیست و چه رویکردی در حال رخداد است؟

همه باید بدانند که اصل طاغوت باید به عنوان Road map محو شود و حقیقت باورها و شعارهای انقلاب اسلامی به کشورهای مختلف دنیا صادر شود. تأکید می‌کنم؛ انقلاب اسلامی در گام دوم، پیام‌هایی است که آقا در بیانیه به آن اشاره کردند؛ نه جمهوری اسلامی! چون جمهوری اسلامی با انقلاب اسلامی تفاوت‌هایی دارد.

در جمهوری اسلامی افرادی انتخاب شدند که در وقایعی به میل شخصی و مصالح خودشان عمل کردند؛ اما انقلاب اسلامی میلی جز میل ولی خدا و اسلام ندارد؛ یعنی ما باید دنبال تمام آرمان‌هایی بگردیم که امام معصوم در زمان غیبت دارد و آن مسیر را برویم تا انقلاب جهانی شکل بگیرد. انقلاب اسلامی شکل گرفته و چهل سال را پشت سر گذاشته است و با گذر از این چهل سال باید در چهل ساله دوم تمام آن کاستی‌ها را جبران کند.

حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی

در مرحله اول به خودسازی نیاز داریم، در مرحله دوم باید جامعه را به سمت تمدن نوین اسلامی حرکت بدهیم و این اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه جامعه جوان توجیه و همراه شود. جوانان انقلاب اسلامی و پدیده آن را درک نکردند و جوان 20-25 ساله که دهه پنجاه را لمس نکردند، باید برای آنها گذشته انقلاب را تبیین کنیم و به آنها بگوییم که از کجا به اینجا رسیدیم.

اگر شما انقلاب اسلامی را به عنوان یک قطب عظیم اسلام در مقابل استکبار و محور اتحاد جوامع اسلامی و تفکر اسلامی ببینید، 40 سال پیش دنیا در مقابل او بود و اصلاً اسمی از ایران اسلامی نبود، در تفکرها و اذهان نمی‌گنجید که انقلابی شکل بگیرد. پس ما از نقطه صفر حرکت کردیم و این نکته‌ای است که آقا در گام دوم بر روی آن تأکید کردند.

این تبیین چگونه اتفاق می‌افتد؟

باورهایی که روزی در ذهن‌ها بود، تغییر کرد و امروز زمانی که این مسائل را برای جوانان تبیین می‌کنید و به او درباره گذشته‌ای می‌گویید که نزدیک به صفر بود و از آن نقطه به اینجا رسیدیم، الان به طریق اولی می‌توانیم کار را پیش ببریم و جوانان قطعاً با قدرت چند برابر بیشتر از 40 سال پیش به آرمان‌هایشان برسند.

زمانی دشمن می‌تواند در جنگ رسانه‌ای موفق شود که امید را از جامعه و مردم بگیرد، در بیانیه گام دوم بزرگترین اصل امید به آینده است که باید به جامعه تزریق شود، تا الان توانستید که به اینجا برسید و قطعاً می‌توانید پیروز شوید، قطعاً باید زمینه را برای فرج ولی نعمت‌مان فراهم کنید و این اشاره مستقیم است. پس یکی از چیزهایی که نباید از آن بگذریم، امید به جامعه و جوانان و فضای حاضر است که متأسفانه مملو از ناامیدی شده است.