سس سماق

تاریخچه سماق

سماق نوعی میوه است که تازه آن مصرف خوراکی ندارد. در واقع سماق تازه می‌تواند عامل مسمومیت باشد. به همین دلیل سماق را خشک کرده تا سموم آن از بین برود. سماق در دو رنگ قرمز و قهوه‌ای رشد می‌کند. سماق قرمز بیشتر در مناطق کوهستانی زاگرس و سماق قهوه‌ای در منطقه خراسان رشد می‌کند. این گیاه یک هسته سخت در مرکز خود دارد که غیرقابل مصرف است. در واقع فقط پوسته خارجی دور هسته سماق خشک و آسیاب می‌شود. نتیجه این فرآیند ترکیبی نرم، ترش و خوش عطر و طعم است. جدای از تاریخچه آشپزی غنی، قدمت استفاده از این محصول فراتر از امپراتوری روم است. فواید درمانی این ادویه باستانی برای اولین بار هزاران سال پیش در متون دارویی یونانی ثبت شد، که به ویژگی‌های ضدعفونی کننده سماق اشاره کرده است. تاریخ استفاده از سماق در ایران بسیار غنی است، به گونه‌ای که یکی از آیتم‌های اصلی سفره هفت‌سین ایرانی است. در سبک آشپزی ایرانی هم این محصول نقش مهمی دارد. سماق در ایران به خوبی رشد می‌کند و یک محصول صادراتی کشور ما است. به جز ایران، سماق در مناطقی مانند یونان، جنوب و مدیترانه رشد می‌کند. در یونان باستان از سماق برای رنگ‌آمیزی پارچه‌ها استفاده می‌کرده‌اند. در ایتالیا از این گیاه برای رنگ کردن چرم استفاده می‌شده است. اما استفاده خوراکی از این محصول در ایران، به عنوان چاشنی چلوکباب و گوشت ثبت شده است. جالب است بدانید این محصول در تهیه نوشیدنی هم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در ایران و بعضی کشورهای دیگر، نوشیدنی سماق رواج داشته است. یک حقیقت جالب دیگر درباره سماق این است که عسلی که از درخت سماق تهیه می‌شود، یکی از پرخاصیت‌ترین و منحصربه‌فردترین عسل‌ها است.

سرشار از آنتی اکسیدان

سماق سرشار از چند ترکیب آنتی اکسیدان است. کارشناسان می گویند خواص دارویی سماق به همین ویژگی ربط دارد. سماق حاوی چند ترکیب گیاهی، مثل تانن (tannins)، آنتوسیانین (anthocyanins) و فلاونوئید (flavonoids)، است که همگی ضد اکسید هستند. آنتی اکسیدان ها مانع از آسیب سلولی می شوند و استرس اکسیداتیو در بدن را کم می کنند. شواهد نشان می دهد آنتی اکسیدان های خوراکی، مثل سماق، در کاهش التهاب نقش دارند و مانع از بروز بیماری های التهابی، مثل بیماری قلبی و سرطان، می شوند.

تنظیم قند خون

برخی مطالعات نشان می دهد افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می توانند از سماق برای کنترل قند خون استفاده کنند. در سال 2014، 41 فرد مبتلا به دیابت روزی سه گرم سماق مصرف کردند. تأثیر سماق روی قند خون و میزان آنتی اکسیدان بررسی شد. بعد از سه ماه، گروهی که از مکمل سماق استفاده کرده بود، با کاهش قند خون و افزایش آنتی اکسیدان رو به رو شد. در یک تحقیق مشابه، 41 فرد مبتلا به دیابت تا سه ماه هر روز 3 گرم پودر سماق خوردند. نتیجه نشان داد مصرف سماق باعث شد انسولین خون تا 25% کاهش پیدا کند. یعنی سماق حساسیت به انسولین را بالا برد.