سنگ دُر نجف

Pearls

سنگ درّ نجف

دُرّ به معنای مروارید (منظور پاکی و سفیدی این سنگ) و نوع نجفی به معنی "مروارید نجف" می‌باشد که در زبان فارسی نیز به این نمونه از کوارتزهای شفاف دُرّ کوهی گفته می‌شود. سنگ درّ نجف سنگی صاف و شفاف مثل شیشه است و از خانوادۀ سنگ‌های کوارتز می‌باشد. این سنگ با رنگ‌های متفاوتی یافت شده و با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود. یکی از گونه‌های این گوهر، عقیق می‌باشد که برای عموم مردم شناخته شده است و به رنگ‌های کهربایی، زرد، سفید، جگری، جگری مایل به سیاه و سبز مشاهده می‌شود.

این سنگ از نظر معنوی دارای ارزش بسیار و گران‌بها می‌باشد. سنگ درّ نجف به صورت دو رنگ شیشه‌ای بی‌رنگ و شیشه‌ای مایل به قرمز در قسمت وادی السلام نجف کشور عراق یافت می‌شود که به نمونه دوم درّ حسینی نیز گفته می‌شود. گونه‌های دیگری از این سنگ خط‌‌های سیاه رنگی به شکل مو دارا می‌باشد که به آن درّ مودار می‌گویند. از آنجایی که این سنگ فقط در منطقۀ بزرگ قبرستان وادی السلام و اطراف آن یافت می‌شود، منابع آن کم و مردم سرزمین‌های دور کمتر با آن آشنایی دارند. منطقۀ وادی السلام نجف بین تپه‌ها و کوه‌ها که محل عبور سیلاب نیز هست، مکانی با ۵ میلیون جسد می‌باشد که بزرگترین گورستان جهان است. مکانی که نوح، هود، آدم و همین‌طور امام علی علیه‌السلام در آن دفن شده‌اند. این قبرستان که به نام وادی السلام است، در شهر نجف اشرف قرار دارد که قدمتی به بلندای تاریخ دارد. گفته شده که ارواح مؤمنین و مؤمنات، شب‌های جمعه در این گورستان به گرد هم می‌آیند، اگر انسان دین‌داری از دنیا برود فرشتگان بدن او را به این قبرستان منتقل خواهند کرد و بالعکس. از جمله مکان‌های با ارزش و مقدس گورستان، مقام امام زمان و مقام امام صادق علیه‌السلام می‌باشد.

گفته می‌شود سنگ درّ نجف هنگام ظهور امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف بنا به دلایلی که گفته شد، بسیار کمیاب و قیمتی می‌شود، اما امروزه بسیار ارزان و فراون است. از لحاظ زیست‌شناسی هر انسانی از نطفه‌ای تشکیل شده است، زمانی که می‌میرد و بدن او متلاشی می‌شود این سلول‌ها و هستۀ اولیه از بین نمی‌رود. بدیهی است که ویژگی‌های گفته شده از خاک وادی السلام با ذرات وجود این انسان‌های بزرگ باعث شده که سنگ درّ نجف میان مسلمانان و بخصوص شیعیان ارزش معنوی بسیار بالایی داشته باشد برای این که این سنگ طی هزاران سال در این خاک تشکیل شده و سپس به ما رسیده است.

این نام به سنگ‌های شفاف و بی‌رنگ خانواده کوارتز اطلاق می‌شود و به وسیلۀ کوهنوردان یونان قدیم کشف شد که تصور می‌شد این سنگ یخی است که هیچ‌وقت آب نمی‌شود. سنگ درّ کوهی با اسم کریستال کوارتز شناخته می‌شود. این نوع سنگ بیشتر به شکل صفحه‌دار و یا به صورت دایره‌ای یا کروی برش داده می‌شود. نمونۀ برش خوردۀ آن به دلیل بی‌رنگی طبیعی، پاکی و سختی مناسب می‌تواند به عنوان شبه الماس به کار گرفته شود. کوارتز یا دُرّّ کوهی، با رنگ‌های صورتی، آبی روشن، سرخ، سیاه دودی و سفید شیری در طبیعت به دست می‌آید.

نگاهی تخصصی از منظر کانی شناسی

سنگ درّ نجف، نگینی با ارزش از خانواده کوارتز (دی اکسید سیلیسیوم) با ظاهر سفید شفاف یا شیشه‌ای است. اغلب می‌توان آن را از گونه کریستال کوارتز شفاف نامید. هرچقدر شفافیت و درخشش آن بیشتر باشد ارزش و بهاء آن نیز بیشتر می‌شود. معمولاً نمونه‌هایی که از قسمت رودخانه استخراج می‌شوند شفافیت بیشتری نسبت به نمونه‌های دیگر در زمین‌های آن منطقه دارند.

مثل هر جای دیگر دنیا بلورهای کوارتز این منطقه به نسبت کیفیتشان متفاوتند و این میان نمونه‌ای دیگر به اصطلاح مویی نجف وجود دارد که فی الواقع نوعی کریستال کوارتز با اینکلوژن یا درونگیرهای روتایلی هستند. کوآرتز سنگ گمراه کننده‌ای است، برای آنکه گونه‌های بسیار متفاوتی را در بر‌می‌گیرد که تصور می‌شود کوارتز نیستند، اما در اصل نوعی کوارتزند. همین‌طور درون خانواده کوارتز سنگ‌های دیگری هم هستند که طبقه‌بندی جداگانه‌ای دارند. درجه سختی کوارتز ۷ و ساختار کریستالی آن سه گوش است.

کوارتز بعد از فلدسپات، دومین کانی فراوان است. کوارتز از شبکه پیوسته SiO۴ تشکیل شده، به شکلی که هر اتم اکسیژن بین دو چهار وجهی قرار دارد. به همین علت فرمول عمومی کوارتز SiO۲ می‌باشد. بلورهای کوارتز با اشکال متفاوت مشاهده و بعضی از آنها به عنوان جواهر استفاده می‌شوند. کوارتز سنگی خوش‌رنگ، زیبا و چشم‌نواز است.

بلور کوارتز سفید (درّ کوهی)

زمان باستان از سنگ کریستال شفاف در زیورآلات، دستگیره، چاقو، لیوان و اشیا دیگر استفاده می‌شده. استفاده از قطعه‌های کوارتز سفید شفاف بدون رنگ یا شیری رنگ و ایجاد سوراخ درون آنها همراه با سنگ‌های عقیق، کارنلیان، لاجورد و دیگر سنگ‌ها، در ایران، مصر، سوریه و عراق به عنوان گردنبند جواهرات بسیار کاربرد داشت. شفافیت سنگ کریستال مهم‌ترین ویژگی آن بود که طرفداران زیادی داشت. منابع پلینی (تا قبل از دوره ساسانیان) نشان می‌دهد جام‌هایی که رومی‌ها برای نوشیدن استفاده می‌کردند از سنگ کریستال وارد شده از هندوستان بود. استفاده از کلمه پارسی bolūr به معنی vaiḍūrya در زبان سانسکریت گویای آن است که بسیاری از منابع سنگ کریستال اروپا از امپراطوری پارس و کوه‌های ترکمنستان و افغانستان امروزی که منابع فراوانی از ژئود کوارتز و انواع کریستال‌ها داشت به دست می‌آمد.

تکه‌هایی به شکل محدب از عدسی‌های یافت شده از سنگ درّ کوهی مربوط به شهر قدیمی نینوا در شمال بین‌النهرین گواه آن است که در زمان‌های گذشته از آن برای لنز و بزرگ‌نمایی چشمی استفاده می‌کردند. بر طبق منابع تاریخی روم و ایران باستان و هندوستان، از درّ نجف به شکل ذره بین استفاده می‌شده است.

نوشته‌های ابوریحان بیرونی نشان می‌دهد که زمان‌های بعد از اسلام به خصوص قرن هفتم تا یازدهم، سنگ کریستال یا درّ کوهی به خاطر شفافیت و خلوص به معنی مشتق شده از آب بود و حکاکی‌های پیدا شده به شکل پشت و رو نشان می‌دهد که در ایران به عنوان طلسم و خوش‌شانسی به کار گرفته شده است. همین‌طور ظرف‌های یافت شده مثل کاسه و یا لیوان از مناطقی مثل شوش و قزوین نشان می‌دهد استفاده از سنگ کریستال در اوایل این دوران بوده است. شاید یکی از مهم‌ترین خواص سنگ کریستال به وسیله نیوتن باشد که توسط منشور کوارتز شفاف توانست شکست نور عبوری خورشید به طیف رنگ‌های مختلف را مشاهده و کشف کند و به این ترتیب طول موج‌های مختلف را به دست آورد.

محل کشف و استخراج سنگ دُرّ

دُرّ یکی از کوارتزهای کریستالی است. معمولا هر جایی که کوارتز وجود داشته باشد دُرّ هم یافت می‌شود. در محل‌هایی که دُرّ کشف می‌شود، آماتیست و سیترین هم استخراج می‌شود. با این وصف می‌توان گفت که تقریباً در همه جای دنیا می‌توان دُرّ را کشف و استخراج کرد. نوع مرغوب آن به محل خاصی بستگی ندارد و در همۀ معادنی که کوارتز استخراج شده، دُرّ از سفید کریستالی تا دُرّ رنگی و دودی کشف شده است. یکی از جاهایی که دُرّهای خوب و با کیفیت کشف شده، شهر نجف در عراق است که تقریباً از تمام رنگ‌های دُرّ در این شهر مقدس وجود دارد.

یکی از معروف‌ترین آنها دُرّ مودار است که رگه‌های بسیار زیبای سیاه رنگ، طلایی و سبز در آن وجود داردکه در نزد مسلمانان بسیار گرامی است و برای آن ارزش والای معنوی قائل هستند. این سنگ چون در شهر نجف و در جوار مدفن امام علی علیه‌السلام استخراج می‌شود برای شیعیان بسیار ارزشمند و تقریباً تمام دلداگان به امام علی علیه‌السلام هنگام حضور در شهر نجف سعی می‌کنند تا یک قطعه دُرّ تمیز و زیبا را تهیه کنند و در محضر امیرالمومنین علیه‌السلام تبرک کرده و با خود بیاورند.

آماده‌سازی و تراش

شکل ساخت سنگ درّ نجف مختص به شهر نجف عراق است و چون فقط در این سرزمین به دست می‌آید به درّ نجف شهرت دارد. زمانی که آغاز سال باران نیسان (اولین بارش باران اواخر فروردین یا اوایل اردیبهشت که اثرات درمانی بسیاری دارد) بر نجف و گورستان وادی السلام (یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین گورستان‌های تاریخ که قبر تعدادی از پیامبران و بسیاری از صالحان و بزرگان دین در آن وجود دارد) می‌بارد، با خاک این مکان مقدس (فقط خاک وادی السلام) ترکیب می‌شود و باعث می‌شود که کلوخ‌هایی به وجود بیاید، کلوخ‌ها را صیقل می‌دهند و سنگ‌های درّ برای نگین انگشتر، تسبیح و... از آن تهیه می‌شود.

نکته‌ای که دربارۀ خواص درّ نجف بیشتر از هرچیزی با ارزش است، این است که خاک این محل، دفن بسیاری از مؤمنین و دوستداران خدا است. زمانی که درّی ساخته می‌شود، این احتمال وجود دارد که در آن میلیون‌ها سلول که هرکدام از آنها متعلق به یک فرد با ایمان است، وجود داشته باشد. تصور اینکه ممکن است چند نفر از این افراد متدین با شما و تا ابد ذکر بگویند و به پای شما ثواب نوشته شود فوق‌العاده دلچسب است. پیشنهاد می‌کنیم حتما درّ نجف را به دست بیاورید و هر آیینه از خواص ارزشمند آن بهره‌مند شوید.

دُرّ حسینی

نفوذ عناصر فلزی مثل: منگنز، آلومینیوم، مس، آهن و تیتانیوم می‌تواند بر روی سنگ دُرّ تأثیر گذاشته و رنگ آن را تغییر دهد. در مواردی نفوذ اکسید آهن در داخل کریستال دُرّ باعث وجود رنگ قرمز در داخل سنگ دُرّ می‌شود. در برخی از موارد رنگ دُرّ کاملا قرمز می‌شود که رنگ بسیار زیبایی به دُر می‌دهد. این دُرّ قرمز به سنگ دُرّ حسینی شهرت دارد و نزد شیعیان و دوستداران و ارادتمندان اهل بیت (ع) بسیار قدر و منزلت دارد.

دُرّ مودار

دُرّ مودار به دُرّی گفته می‌شود که داخل آن رگه‌هایی وجود دارد. این رگه‌ها ممکن است به رنگ سیاه، طلایی و سبز باشد. این رگه‌ها به علت وجود کانی «روتایل» در داخل کریستال دُرّ به وجود می‌آید. روتایل یک کانی از خانواده «بریل» است، همان بلورهایی که باعث تشکیل سنگ زمرد می‎شود. درّ بین دُرّهای مودار، دُرّ با رگه‌های سیاه و طلایی بسیار زیباست.

نگهداری سنگ دُرّ

فقط کسانی که این سنگ را به عنوان انگشتر در دست دارند باید مراقب باشند که این سنگ استحکام عقیق را ندارد و در مقابل خط و خش و ضربه، زیاد مقاوم نیست و آسیب‌پذیر است. اگر سنگ شما دارای ترک و یخ می‌باشد، مراقب باشید که مایعات غلیظ مثل «روغن» وارد آن نشود، چون باعث تغییر رنگ دُرّ می‌شود.

ورود آب به داخل ترک‌ها مخصوصاً در فصل سرما ممکن است باعث یخ زدگی آب شده و موجب شکستن و خرد شدن نگین زیبای شما شود.

شارژ سنگ درّ نجف

برای بازیابی خواص درّ نجف باید هر ماه یک تا دوبار درون آب روان شسته شود و بعد از آن در برابر معرض نور خورشید قرار گیرد تا خشک شود و انرژی مجدد را به دست آورد.

فواید و خواص درّ نجف برای روح

باعث تقویت انرژی معنوی می‌شود و انرژی‌های منفی را دور می‌کند و همراه داشتن آن باعث ایجاد آرامش فرد می‌شود.

خواص درّ نجف از نظر ماورایی

این گوهر به دلیل رنگ سفید و شفافی که دارد همۀ چاکراها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اکثراً می‌تواند برای همۀ مقاصد متافیزیکی مثل درمانگری، افزایش هوشیاری، بازکردن چاکرا، ارتباط با درک درونی، دستیابی مجدد به خاطرات نامحسوس، برقراری تعادل قطبیت‌ها، افزایش سطح مراقبه و رویابینی مورد استفاده قرار گیرد. این سنگ به صورت مفید با همۀ سنگ‌های دیگر هماهنگی دارد.

هرچند این گفته بیشتر شبیه به کارهای جادوگری باشد، با این حال به لحاظ تاریخی جالب است بدانید که بلیناس در کتاب عجایب المخلوقات دربارۀ خواص درّ نجف (درّ کوهی) به این موضوع پرداخته است که: «هر کس بلور بستاند به شکلی که قمر به مشتری نگردد و گوهری بکند و روی آن نقش کند شمایل مردی بر کرکسی وجود دارد که چوبی به دست گرفته زیر کرکس این پنج حرف بنا کند (ب س ع ا ل) و این گوهر را بر انگشتری برنج قرار دهد و مقداری کافور زیر این نگین بگذارد و به انگشت کند پیش خلایق محبوب بود و نباید لباس سیاه بپوشد و بلوط نخورد و خود را پاکیزه دارد».

فواید و خواص درّ نجف برای جسم

1. این گوهر اثر بسیار زیادی روی عملکرد سیستم گوارشی دارد.
2. به همراه داشتن سنگ درّ نجف مخصوصاً بر روی انگشتر، جریان خون را تحریک می‌کند و سبب اثرات مثبت روی آن می‌شود.
3. سنگ درّ نجف روی شنوایی و بهبود عملکرد آن اثر بسیار خوبی دارد.
4. پر نور کننده چشم می‌باشد و از خیلی از بیماری‌های چشمی جلوگیری می‌کند.
5. از دیگر خواص درّ نجف این است که بر ریه‌ها هم اثر گذار است.
6. بیشترین خواص درّ نجف در طب سنتی، از بین بردن خستگی‌های شدید، کمک به رفع و درمان تورم مفصل‌ها و آسیب‌های وارد شده به استخوان‌هاست.
7. موثر در درمان افسردگی و درد عضلات.
8. برای جلوگیری از خونریزی‌های شدید بخصوص برای بانوان بسیار مفید است.
9. درمان و بهبود سردردهای مزمن از مهم‌ترین خواص درمانی سنگ درّ نجف می‌باشد. استفادۀ این سنگ به صورت انگشتر درّ نجفباعث درمان انواع سر دردها و میگرن است.
10. سنگ درّ نجف نقش مهمی بر تنظیم قسمت‌های دریافت انرژی بدن دارد و تعادل انرژی را برقرار می‌کند.
11. این سنگ به عنوان نماد نیروی ذهن شناخته می‌شود و به تمرکز و افزایش قدرت ذهن کمک می‌کند.

خواص درّ نجف در احادیث

دربارۀ خواص درّ نجف از مفضل بن عمر نقل شده که می‌گوید روزى به خدمت امام صادق علیه‌السلام رفتم و انگشتر فیروزه به دست داشتم. فرمودند: «اى مفضل، فیروزه مکان سیر دیدگان مردان و زنان باایمان و دور گرداننده درد از دیده‌هاى ایشان است و من دوست مى‌دارم براى هر مؤمنی که پنج انگشتر به دست داشته باشد: یاقوت، فاخرترین همه است و عقیق، که آن خالص‌تر است براى خدا و براى ما اهل بیت و فیروزه، که آن چشم را قوت بخشد و سینه را گشایش مى‌دهد و قوت دل را زیاد مى‌گرداند و زمانی که دنبال کارى برود و آن را به دست کند، زمانی که بازگردد حاجتش برآورده شده باشد و حدید صینی و... پنجم سنگ درّی است که در شهر نجف اشرف عراق (سنگ درّ نجف) خداوندگار ظاهر مى‌سازد. به درستى که هر کس آن را به دست کند، به هر نظر کردنی به آن پروردگار عالمیان زیارتی یا حجی یا عمره‌ای در نامه او بنویسد که ثواب آن برابر پیغمبران و صالحان باشد و اگر خداوند رحم نمی‌کرد بر شیعیان ما هر آیینه هر نگین آن به ارزش بسیار می‌رسید، اما پروردگار آن را ارزان کرده است برای آنکه ثروتمند و فقیر آنها توانند به دست کنند. (وسائل الشیعه، ج۵، ص۴۰۳ – ۴۰۴)

امام صادق علیه‌السلام در گفت‌وگویی که با مفضل داشتند، ضمن برشمردن انگشترهایی که مورد توصیه قرار گرفته است، به دُرّ نجف اشاره کرده و فایده آن‌ را این‌گونه بیان فرمودند: «...آن چیزهایی که خداوند عالمیان در آن تل‌هاى سفید نجف اشرف ظاهر می‌کند؛ (یعنى درّ نجف)». مفضّل پرسید: استفاده از آن چه فضیلتی دارد؟ حضرت فرمود: ‏«هر کسی آن را در دستش کرده و به آن نگاه کند، خداوند متعال در هر نگاه او ثواب "زَورَه‌اى" در نامه عملش می‌نویسد که ثواب آن مثل ثواب پیغمبران و بندگان شایسته خدا باشد.» (مراد از «زوره»، حج و عمره است؛ یعنى در هر نگاه کردن حجّ و عمره‏اى در نامه اعمال او می‌نویسند که ثواب آن حج و عمره مثل ثواب پیغمبران و بندگان شایسته خدا باشد.)

در ادامه چنین آمده است: «و اگر رحمت خداوند بر شیعیان نبود، قیمت هر دانه نگین درّ نجف به قدری گران می‌شد که کسی توانایی خرید آن را نداشت، ولی خدا آن را برای شیعیان ارزان قرار داد تا همگان – چه فقرا و چه ثروتمندان - بتوانند از آن بهره برند».

و اما گفته می‌شود انگشتر درّ نجف در زمان ظهور امام زمان بسیار کمیاب و قیمتی خواهد بود، اما امروزه بسیار ارزان و فراوان است. اما این مطلب که درّ نجف از اشک‌های امیر مومنان درست شده باشد این مطلب صحیح نیست و مستندی ندارد.