سنگ زبرجد

pridot

تاریخچه سنگ زبرجد

شجره نامۀ این گوهر ارزشمند به مصر باز می‎گردد. زبرجد یا همان pridot گوهر ملی کشور مصر است و از زمان باستان به عنوان جواهر با ارزش بوده است. از آنجا که در زیر نور آفتاب این گوهر نامریی و شیشه‌ای می‌باشد، مصریان گذشته فکر می‌کردند که نور خورشید را به خود جذب می‌کند و آن را به عنوان «گوهر خورشید» مورد احترام قرار می‌داده‌اند. این نگین با تنوع در شکل و اندازه‌های گوناگونش یکی از بهترین و متنوع‌ترین نوع جواهرات محسوب می‌شود و استفاده از آنها برای دوست داران زیورآلات و جواهرات جذاب توصیه می‌گردد.

بسیاری از گوهرها را می‌توان در رنگ‌های مختلفی در محدوده رنگ صورتی روشن تا آبی یافت؛ اما از خواص زبرجد این است که دارای رنگ سبز دائمی است. البته رنگ سبز این سنگ قیمتی، با مقدار آهن موجود در بافت بلوری آن ارتباط مستقیمی دارد. رنگ این گوهر از رنگ سبز تیره تا سبز روشن متغیر است. به علت همین تنوع رنگ‌های موجود در رنگ سبز زبرجد، بعضی مواقع این سنگ با زمرد اشتباه گرفته می‌شود. یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌های قیمتی جهان همین سنگ است. این سنگ برای اولین بار در جزیره‌ای در دریای سرخ در نزدیکی کشور مصر کشف شد.

بنا بر افسانه‎ای ساکنان این جزیره مجبور به جمع‎آوری سنگ برای خزانۀ فرعون بودند. به همین علت ساکنان جزیره در طول شبانه روز مجبور به کار در معادن برای استخراج سنگ بودند و این خود دلیلی برای کشف سنگ زبرجد توسط آنان شد؛ زیرا این سنگ در طول شب، درخشش بسیار زیبایی را ایجاد می‌کرد. به همین دلیل مصریان این سنگ را به عنوان گوهری از خورشید و همچنین زمرد شب نام‌گذاری کرده‌اند.

در گذشته و حتی اکنون، استخراج این نگین یکی از منحصر به فرد ترین سنگ‌ها به شمار می‌رود؛ زیرا اکثر سنگ‌ها در پوستۀ زمین تشکیل می‌گردند و این در حالی است که این سنگ در لایه‌های عمیق‌تری از پوستۀ زمین تشکیل می‌شود. این سنگ در واقع در گوشتۀ زمین شکل می‌گیرد. عمق این سنگ‌ها در گوشتۀ زمین گاهی به بیست تا پنجاه مایل رسیده است.

ساختار شیمایی و فیزیکی

از نظر شیمیایی زبرجد سبز سیلیکات منیزیم آهن می‌باشد و شدت رنگش بستگی به میزان آهنش دارد. البته ممکن است در آن کمی نیکل و کرومیم هم یافت شود. زبرجد سبز زیاد سخت نیست و در مقابل اسید مقاومت زیادی ندارد. رنگ آن از زرد مایل به سبز تا زیتونی و سبز قهوه‌ای تغییر می‌کند و زیر نور طبیعی خورشید درخشش بسیار زیبایی دارد. ممکن است این گوهر را با جواهرات رنگی مشابه اشتباه بگیرید، اما شکستگی دو گانه قوی این سنگ ویژگی متمایز آن محسوب می‌شود.

در سنگ‌های زبرجد ضخیم‌تر، دو برابر شدن لبه‌های مناسب برای هرگونه تراشی را به سادگی می‌توان مشاهده کرد. بهترین رنگ این سنگ دارای درصد آهن کمتر از ۱۵% است و معمولا دارای مقداری نیکل و کرومیوم نیز می‌باشد. سبز پررنگ محبوب‌ترین و گران‌ترین نوع این سنگ است.

از خواص زبرجد این است که وقتی برش و صیقل داده شود، درخشش فوق العاده‌ای مثل شیشه پیدا می‌کند. زبرجد معمولاً به دلیل شفافیت زیادی که دارد، تراش داده می‌شود. برش‌های پلکانی در آن خیلی محبوب هستند. این سنگ را می‌توان در اشکالی مانند دایره‌های مهره‌ای قدیمی، بیضی، بالشی و زمردی پیدا کرد.

منبع

زبرجد سنگی خاص از جنس الیوین معدنی است. بعضی‌ها این نگین را الیوین می‌گویند، اما وقتی مسأله سنگ قیمتی مطرح می‌شود، زبرجد سبز واژه بهتری است. این گوهر رنگ مخصوص به خود دارد، به این معنی که رنگش در نتیجۀ ترکیبات مواد شیمیایی درونش ایجاد شده است و ارتباطی با ناخالصی‌های خارجی ندارد. بنابراین فقط به رنگ سبز است. در واقع زبرجد سبز یکی از محدود سنگ های قیمتی است که فقط دارای یک رنگ است، اگرچه انواع رنگ‌های سبز مانند سبز روشن مایل به زرد و سبز تیره هم در این بین دیده می‌شود.

در گذشته جزیرۀ آتشفشانی زبرجد در دریای سرخ، مهم‌ترین منبع این سنگ با قدمت ۳۵۰۰ سال بوده است. اکنون بهترین نوع با بالاترین کیفیت از منطقه موگوک در برمه استخراج می‌گردد. هرچند نوع سبز پاکستانی هم بسیار با کیفیت است. سایر معادن در استرالیا، برزیل، مکزیک، نروژ، آفریقای جنوبی، سریلانکا، تانزانیا و آمریکا وجود دارند. به تازگی چین تبدیل به بزرگترین تولید کننده این نگین شده است. این گوهر سبز رنگ در شهاب سنگ‌هایی که با زمین برخورد کرده‌اند هم دیده شده و روی سیارۀ مریخ و کرۀ ماه به شکل الیوین کشف شده است.

روش تشخیص سنگ زبرجد اصل

1. با دقت بالا نگین زبرجدتان را مشاهده کنید. سنگ اصل همیشه به رنگ سبز است، ولی رنگ آن کم و زیاد می‌شود.
2. سنگ زبرجدتان را بیرون برده و در نور طبیعی خورشید به آن نگاه کنید سپس در زیر نور مصنوعی مانند نور مهتابی، رنگ سنگ را بررسی کنید، رنگ سنگ باید در دو حالت به یک رنگ باشد.
3. چنانچه رگه‌هایی از رنگ قهوه‌ای یا زرد درون آن به چشم بخورد، نشانۀ اصل بودن سنگ است.
4. با کیفیت‌ترین و بهترین زبرجدها نیز رگه‎ای از رنگ زرد را دارا می‌باشند. به طور خلاصه‌ هر سنگ اصل از این گوهر و طبیعی دارای هاله‌ای از غبار یا شکستگی درونی است.
5. سنگ زبرجد گوهری تقریباً نرم است، به همین علت تراشی طبیعی یا شبیه اشک به خود می‌گیرد.
6. همۀ انواع زبرجدها مواد درونی خاصی دارند، چنانچه سنگی بدون هیچ گونه شکل یا انعکاسی باشد، اصل نیست یا به عبارتی اگر سنگ از هر نظر بدون نقص نباشد، اصل است. اما در نظر داشته باشید همۀ این روش‌ها قطعیت ندارند و برای بهره‌بردن از خواص زبرجد و خرید نوع اصلی آن بایستی با کارشناسان و افراد خبره در این کار مشورت نمود.

روش نگهداری

این سنگ نسبتاً مقاوم می‌باشد، اما به علت خواص زبرجد که بسیار ارزشمند است، باید در نگهداری آن توجه ویژه‌ای داشت. این نگین در مقایسه با سایر سنگ‌ها و جواهرات سختی نسبتاً کمتری دارد، به همین دلیل مراقب باشید که روی آن خراش نیفتد. این گوهر به اسید حساس نیست، اما سنگی شکننده است. همچنین اگر زیر فشار زیاد قرار بگیرد، می‌تواند منفجر شود. توصیه می‌شود که به هیچ عنوان در فشار بالا قرار نگیرد. همچنین سعی کنید از گرمای زیاد و تغییرات آب و هوایی به دور باشد. سنگ زبرجد را به آسانی می‌توان با یک پارچۀ نرم به همراه آب و صابون شستشو داد. تلاش کنید در شتستشو تمام ذرات صابون را از نگین پاک کنید. سعی کنید هنگام کارهای خاص مانند ورزش یا انجام امور خانه آن را از دست خود خارج کنید و به صورت جداگانه در جعبه جواهرات خود درون یک پارچه نرم قرار دهید.

خواص زبرجد در احادیث

در باب خواص زبرجد از امام رضا علیه‌السلام نقل شده است که: انگشتر زبرجد در دست کردن موجب آسانی است که در آن هیچ دشواری نباشد.

خواص زبرجد برای روح و بدن

1. روی صدا اثر بسیار خوبی دارد، افرادی که قصد دارند از صدای رسا و زیبا در سخنرانی و خوانندگی استفاده کنند، این سنگ گزینه خوب است.
2. مفید برای عملکرد و سوی چشم.
3. موثر برای مجاری تنفسی.
4. تأثیرگذار برای گردش خون.
5. از بین بردن افسردگی و تقویت روحیه.
6. تقویت دستگاه گوارش و رفع بیماری یبوست.
7. موثر در فعالیت غده‌های هیپوفیز.
8. تحریک کننده سیستم‌‌های عصبی سمپاتیک.
9. کمک به فعال شدن معده و دستگاه هاضمه.
10. زدودن سموم از کبد.
11. رفع ناراحتی‌های پوستی.
12. بر طرف کردن سردردهای میگرنی.
13. مداوا کردن جوش‌ها و آبله‌های زیر پوستی روی صورت.
14. دیدن زبرجد در خواب بر این دلالت می‌کند که باید در برهه‌ای از زمان محتاط باشید.
15. زبرجد مسیر چاکرای چهارم یا قلب را پاکسازی می‌کند و کیفیت زندگی، خوشبختی، رشد و آزادی فکر را افزایش می‌دهد. زبرجد هنگام پاکسازی و فعال کردن چاکرای چهارم و چاکرای سوم یا شبکه خورشیدی، آزادی فکر و رضایت را در روابط و مسایل عشقی به همراه می‌آورد.
16. هنگام کار با چاکراهای غیر از چاکرای قلب و چشم سوم، زبرجد باید کنار گذاشته شود، چون هاله را قفل می‌کند.
17. سفید کننده دندان‌ها.
18. مشهور است باعث کندی روند پیر شدن سلول‌ها می‌گردد.
19. تقویت ستون فقرات، بافت‌ها و شبکه خورشیدی.
20. متعادل کننده احساسات، گردش خون و حساسیت‌ها.
21. فعال كننده غدد هيپوفيز و محرك در سيستم‌هاي عصب سمپاتيك.
22. کاهش سردردهاي ميگرني و ناراحتي‌هاي پوستي و اگزما و آكنه.