سنگ حدید با طرح دعای فرج

Hematite

یکی از دعاهای آشنا و معروف دعای «اللهم کن لولیک...» است که به دعای فرج معروف شده است ولی در واقع دعای سلامتی امام زمان علیه‌السلام است. نام "دعای فرج" درباره دعاهای دیگری صدق می‌کند که دعای «الهی عظم البلاء...» از آن جمله است. دعای سلامتی در اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان وارد شده است و درباره تکرار این دعا در شب بیست و سوم و خواندن آن در همه شب‌های ماه مبارک و هر زمان دیگری سفارش شده است.

حضرت پیغام دادند

درباره آیت الله بهاءالدینی نوشته‌اند که ایشان در قنوت نمازهایشان، دعاهای مرسوم را می‌خواندند، تا اینکه نوع دعا، کلمات و عبارات ایشان تغییر کرد و هرگاه دست‌های خود را مقابل صورت می‌گرفتند، برای حضرت مهدی علیه‌السلام این‌گونه دعا می‌کردند: «اللهم کن لولیک ...». در فرصت مناسبی علت تغییر دعا را از ایشان پرسیدند. معظم له در یک جمله کوتاه فرمودند: «حضرت پیغام دادند که در قنوت به من دعا کنید» (شرح دعای سلامتی، محسن قرائتی، به کوشش حسن سلم آبادی، انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، 1393؛ برگرفته از آیت بصیرت، حسن شفیعی، ص107).

آثار و برکات

این دعا نوعی ابراز محبت به امام زمان علیه‌السلام است. از فوائد خواندن این دعا دفع بلا از حضرت و نزول برکات و عنایات الهی بر ایشان و همچنین تعجیل در فرجشان است. امامان علیهم‌السلام گاهی از یک فرد عادی می‌خواستند که در زیارت بر سلامتی ایشان دعا کنند (ر.ک: وسائل الشیعه، ج14، ص537). حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمودند که دعای هیچ فردی را کوچک نشمارید. حتی اگر دعای یک یهودی باشد (بحارالانوار، ج90، ص294).

همچنین این دعا برای دعاکننده آثار و برکات فراوانی دارد که مهم‌ترین آن افزایش محبت و معرفت به آن جناب و عنایت ویژه حضرت مهدی علیه‌السلام به اوست. ایشان همچنین در حق دعاکننده دعا می‌فرماید. در ادامه بخش‌هایی کوتاه از شرح فرازهای دعا را مرور می‌کنیم (ر.ک: شرح دعای سلامتی، ص40-92).

اللهم

معنای شروع کار با نام خدا این نیست که خصوص لفظ «بسم الله» ذکر شود. بلکه هرچه سبب یاد خدا شود کافی است. لفظ «اللهم» نیز برای نام و یاد خدا کفایت می‌کند. برخی از ادعیه نیز به جای لفظ «بسم الله» با تحمید و تسبیح و تکبیر پروردگار شروع می‌شود ولی این مطلب دلالت ندارد که ما در خواندن این ادعیه نمی‌توانیم با «بسم الله» شروع کنیم بلکه می‌توانیم «بسم الله» را به قصد رجاء و ثواب بگوییم.

اگرچه این خاندان نسبت به ما محتاج نیستند، ولی به ذات اقدس الله نیازمندند و باید دائماً فیض الهی بر ایشان نازل شود. صلوات در واقع ادب ما را می‌رساند والا ما که از خودمان چیزی نداریم، بلکه از خداوند مسئلت می‌کنیم که بر مراتب و درجات این بزرگواران بیفزاید و همین عرض ادب برای ما تقرب است.

کُن لولیّک

کلمه "کن" به معنای (باش) و بیانگر درخواست‌های ما از خداوند متعال است. در این دعا از خداوند متعال می‌خواهیم که برای اماممان ولی، حافظ، قائد و ناصر و... باشد. و به این ترتیب انواع خیرات و برکات را برای حضرت حجت می‌خواهیم. یکی از حکمت‌های این درخواست این است که این برکات شامل حال ما نیز می‌شود. لقب «ولی الله» از القابی است که درباره امام عصر علیه‌السلام وارد شده است. در روایت آمده است که وقتی 313 نفر از یاران حضرت گرداگرد ایشان جمع می‌شوند. ندا می‌رسد که: ای ولی الله! برخیز و دشمنان خدا را بکش(كفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، ص267).

الحجّة بن الحسن

یکی از القاب مشهور حضرت مهدی علیه‌السلام «حجت» و «حجت الله» است. البته همه ائمه علیهم‌السلام در این لقب شریکند ولی هر جا این لفظ بی‌قرینه ذکر شود منظور امام دوازدهم است. از امام هادی علیه‌السلام پرسیدند که اگر نام بردن از جانشین امام حسن عسگری علیه‌السلام جایز (حلال) نیست، پس چگونه از ایشان یاد کنیم: امام هادی علیه‌السلام پاسخ دادند: «بگویید حجت آل محمد علیهم‌السلام».

همچنین رسیده است که نقش انگشتری حضرت «أنا حجة الله» است و یا «أنا حجة الله و خالصته» (نجم الثاقب، طبرسی نوری، ص68).

صلواتک علیه و علی آبائه

اگرچه این خاندان نسبت به ما محتاج نیستند، ولی به ذات اقدس الله نیازمندند و باید دائماً فیض الهی بر ایشان نازل شود. صلوات در واقع ادب ما را می‌رساند والا ما که از خودمان چیزی نداریم، بلکه از خداوند مسئلت می‌کنیم که بر مراتب و درجات این بزرگواران بیفزاید و همین عرض ادب برای ما تقرب است (شرح دعای سلامتی، ص53، برگرفته از: توصیه‌ها، پرسش‌ها، پاسخ‌ها در محضر آیت الله جوادی آملی، ص78).

فی هذه الساعة و فی کل ساعة

«فی هذه الساعة» در این دعا به شب قدر اشاره دارد ولی عبارت «فی کل ساعة» بیانگر وظیفه همیشگی منتظر یعنی توجه و دعای همیشگی برای امام زمان علیه‌السلام و نشانگر همت والای دعاکننده است.

ولیّاً

دعاکننده از خداوند متعال می‌خواهد که ولیّ امام عصر علیه‌السلام باشد. زیرا اگر او ولایت و سرپرستی کسی را عهده‌دار شود، از همه بهتر و بالاتر است و او را کفایت می‌کند. نگاهی اجمالی به مفهوم کلماتی که در ادامه آمده است: حافظاً، قائداً، ناصراً، دلیلاً، عینا. نشان می دهد که پر بارترین و جامع‌ترین آنها واژه «ولیّ» است. به نظر می‌رسد که حکمت تقدم این لفظ جامعیت آن باشد.

حافظاً

پروردگار متعال همیشه برای حفظ اولیای خود، از وسایل و اسبابی استفاده کرده است. به آتش فرمان داده که بر ابراهیم گلستان شود. به رود خروشان دستور داده که صندوق حامل موسی را به کاخ فرعون برساند. حضرت عیسی را به آسمان برده و برای حفظ جان اشرف مخلوقاتش به عنکبوت دستور تنیدن تار و به کبوتر فرمان لانه‌سازی بر دهانه غار داده است.

ولی باید توجه داشت که حفاظت الهی همیشه به صورت معجزه نیست. بلکه گاهی هم عوامل طبیعی، ابزار و زمینه حفاظت هستند. آن‌گونه که در حفاظت از اصحاب کهف نتابیدن مستقیم خورشید و وجود نسیم و وسعت مکان غار، از عوامل طبیعی برای سلامت اصحاب کهف بود (سورۀ مبارکۀ کهف،آیۀ17).

اگرچه خداوند متعال برای حفظ ولیّ‌اش قدرت دارد اما تمام انسان‌ها در تمام دوران‌ها وظیفه دارند که برای حفظ ولیّ زمان خود جان‌فشانی کنند. کامل‌ترین و بارزترین نمونه این جان‌فشانی ایثار امیرالمومنین علیه‌السلام در لیلةالمبیت بود.

بنابراین همان راه‌هایی که برای حفظ و سلامتی انبیا و اولیای پیشین وجود داشته در مورد آخرین حجت الهی نیز وجود دارد، ولی همه ما نیز موظف به تلاش برای حفظ ایشان در برابر همه آسیب‌ها هستیم. دعا برای ایشان یکی از راه‌های انجام این وظیفه است.

قائداً و ناصراً

کسی که جلوی کاروان حرکت می‌کند و کاروان را به پیش می‌برد قائد است. دعاکننده در این فراز از خداوند می‌خواهد که در همه حال راهبر و رهبر امام زمان علیه‌السلام باشد و همان‌گونه که همه اولیای خود را در طول تاریخ به شیوه‌های مختلف یاری داده است. حضرت حجت علیه‌السلام را نیز یاری دهد.

دلیلاً و عیناً

ما از خداوند می‌خواهیم که خودش دلیل و راهنمای امام باشد تا زمینه‌های ظهور او فراهم شود. در حقیقت روح این دعا _که درخواست سلامتی برای امام زمان علیه‌السلام است_ در قالب الفاظ مختلفی بیان می‌شود. واژه «عین» هم هرچند معانی مختلفی دارد در این دعا به معنای نگهبان و ناظر آمده است.

حتّی تسکنه أرضک طوعاً

دعاکننده از خداوند می‌خواهد که عمر توأم با سلامتی امام عصر علیه‌السلام تا آنجا طولانی شود که روزگار ظهور و سکونت آن حضرت بر زمین در حال اطاعت مردم فرا رسد و پس از آنکه مردم از اطاعتش سر باز می‌زدند، با میل و رغبت به اطاعتش درآیند. این عبارت از دعا می‌رساند که دعاکننده سلامتی حضرت را در تمام لحظات غیبت و ظهور می‌طلبد.

واژه «حتی» هرچند غایت کلام را نشان می‌دهد اما داخل در بخش ابتدایی دعا است. دعاکننده از خداوند متعال می‌خواهد که اهل زمین را برای آن حضرت رام و فرمان‌بردار قرار دهد. چنان که در تأویل این آیه شریفه: «لَهُ أَسْلَمَ مَن فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعًا وَ كَرْهاً(سورۀمبارکۀآل‌عمران،آیۀ83)» آمده است: امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: هنگامی که امام مهدی  علیه‌السلام قیام کند، زمینی باقی نمی‌ماند مگر آنکه گلبانگ توحید و شهادت به رسالت پیامبر صلوات‌الله‌علیه‌وآله در آن شنیده می‌شود (تفسیر نورالثقلین، ج1، ص362).

همان راه‌هایی که برای حفظ و سلامتی انبیا و اولیای پیشین وجود داشته در مورد آخرین حجت الهی نیز وجود دارد، ولی همه ما نیز موظف به تلاش برای حفظ ایشان در برابر همه آسیب‌ها هستیم. دعا برای ایشان یکی از راه‌های انجام این وظیفه است.

در این عصر امام مهدی علیه‌السلام بر روی زمین مستقر هستند ولی به علت اطاعت نکردن مردم از ایشان، در محل‌های مختلفی به سر می‌برند. از آنجا که این نوع زندگی توأم با آرامش و استقرار نیست، «سکونت» محسوب نمی‌شود و مصداق «تسکنه» نیست.

و تمتّعه فیها طویلاً

این فراز از دعا آرزوی طول بقا برای حکومت آن موعود جهانی است. دعاکننده بعد از درخواست ظهور، حکومت طولانی امام عصر علیه‌السلام را تقاضا می‌کند. با توجه به اینکه این دعای شریف از ناحیه امامان معصوم علیهم‌السلام صادر شده است و در طول تاریخ انسان‌های مومن و متقی بارها و بارها آن را زمزمه کرده‌اند. پروردگار متعال نیز دعای ایشان را مستجاب می‌کند و قطعاً حکومتی که ایشان تشکیل می‌دهد طولانی است.

دعای سیاسی اجتماعی عصر غیبت

دعای سلامتی امام زمان علیه‌السلام یک دعای سیاسی و اجتماعی نیز می‌باشد. واژه‌ای مانند «ولیّ» و عبارت «حتی تسکنه ارضک طوعاً و تمتعه فیها طویلاً» بیانگر پیام‌های سیاسی و اجتماعی هستند. منتظران ایشان فراتر از دعا برای حضرت سعی می‌کنند با اصلاح خود و جامعه، زمینه را برای رغبت و میل عمومی به ولیّ خدا فراهم آورند.