سنگ الکساندریت

سنگ زینتی

معرفی سنگ الکساندریت

الکساندریت یکی از کمیاب‌ترین سنگ‌های جواهر موجود در بازار امروز محسوب می‌شود و یکی از گونه‌های تغییر دهند‌ۀ رنگ کریزوبریل (سیکلوسیلیکات) است. بر عکس نام این سنگ، کریزوبیل که به معنی آلومینات بریلیوم است، در واقع به گروه معدنی بریل تعلق نداشته و در یک گروه معدنی مستقل طبقه‌بندی می‌شود.

تاریخ کشف الکساندریت مورد بحث است که آن را به زمان امپراطوری روسیه نسبت می‌دهند. گفته می‌شود که این سنگ به نام تزار روسیه، الکساندر دوم (1818-1881) نام‌گذاری شده است، اما توسط یک معدن‌کار فنلاندی کشف شده است. هنگامی که او برای اولین بار در 1834 الکساندریت را کشف کرد، در ابتدا تصور می‌شد که زمرد باشد؛ زیرا در معادن زمرد واقع در منطقه اورال روسیه در نزدیکی رودخانه توکووایا کشف شده بود؛ این گونه بعد‌ها به عنوان گونه‌ حاوی کروم با قابلیت تغییر رنگ شناخته شد.

افسانه‌ها حاکی از این است که کشف الکساندریت با رسیدن تزار آینده به سن قانونی هم‎زمان شده بود؛ به ناچار این سنگ با رنگ‌های تغییرپذیر قرمز و سبز باید به عنوان سنگ جواهر رسمی تزار امپراطوری روسیه به رسمیت شناخته می‌شد.

پدیده‌ تغییر رنگ در الکساندریت به عنوان «اثر الکساندریت» شناخته می‌شود؛ تغییر رنگ در زیر نورپردازی خاص، معمولاً در نور تابشی قابل مشاهده است.

الکساندریت جواهری چندرنگ است؛ این سنگ رنگ‌های زمردی، قرمز، نارنجی و زرد از خود نشان می‌دهد که با توجه به زوایای مختلفی که از آن مشاهده می‌شود تغییرپذیر است.

خواص چندرنگی الکساندریت از توانایی تغییر رنگ منحصر به فرد آن کاملاً متفاوت است؛ به طور معمول الکساندریت در نور روز رنگ سبز زمردی و در زیر نور خورشید به رنگ قرمز تمشکی در می‌آید.

الکساندریت همچنین به رنگ‌های زرد و صورتی ظاهر می‌شود و نمونه‌های بسیار نادر آن با برش کوژ آثاری از سنگ‌های صیقلی (چشم گربه‌ای) را از خود نشان می‌دهند. تغییر رنگ «اثر الکساندریت» نتیجۀ جذب شدید نور در بخش زرد و آبی طیف رنگ است.

سنگ الکساندریت چیست و ریشۀ آن از کجا نشأت می‌گیرد؟

سنگ الکساندریت نوعی زمرد است که یک جواهرفرا نادر محسوب می‎شود و تحت عنوان تساراستون یا سزاراستون نیز شناخته می‌شود.

الکساندریت ریشۀ نامش را از روز کشف خود می‌گیرد؛ یعنی در 29  آاوریل 1834 که یک جوان روس به نام الکساندر نیکولاویچ دوم که خیلی زود سزار الکساندر دوم شد، شانزدهمین تولد خود را جشن گرفت، سنگ الکساندریت در کنار رود توکووایا در معادن زمرد زومرودنی در کنار دامنه‌های شرقی کوه اورال که در روسیه واقع شده است کشف شد و توسط یک معدن شناس فنلاندی شناسایی و به علت توانایی غیر عادی در تغییر رنگ دیافنیت نامگذاری شد و چندین سال بعد این سنگ توسط خود الکساندر نیکولاویچ یا شاید هم توسط لو الکسویچ ون پرویسکی که نجیب زاده‌ای روس و معدن شناس و وزیر امور داخلی زمان نیکولاس اول بود رسما به الکساندریت تغییر نام داد.

منابع یافتن سنگ الکساندریت

منابع یافتن این سنگ برزیل، برمه، هند، ماداگاسکار، روسیه، تانزانیا و زیمباوه می‌باشد. منبع کشف این سنگ در منطقۀ اورال کشور روسیه بوده است که این منابع در طولانی مدت ترک و تخلیه شده‌اند. برای زمان طولانی‌ای منابع تخلیه شدۀ همین منطقه به عنوان معدن اصلی، به ویژه انواع الکساندریت با وزن ۵ قیراط یا بیشتر شناخته می‌شد، اما به تازگی در سال ۱۹۸۷ نمونه‌های بزرگی از این سنگ در شهر میناس گرایس برزیل نیز کشف شد.

خصوصیات تخصصی الکساندریت

الکساندریت از ماده معدنی به نام chrysoberyl (کریسوبریل) تشکیل شده است که سختی این سنگ 8/5 است.

ترکیب شیمیایی آن BeAl2O4 است.

ضریب شکست نور این گوهر 1.746 تا 1.775 است

شکست مضاعف این سنگ 008/0 تا 0/010 بوده و دارای وزن مخصوص 3/73 است.

اکثر کریزوبریل‌ها توسط رنگ آهن مشخص می‌شوند، اما رنگ الکساندریت در نتیجۀ حضور کروم است.

با تجزیه و تحلیل گونه‌شناسی و آزمایش‌های مختلف، الکساندریت را می‌توان از دیگر سنگ‌های مشابه تشخیص داد؛ گونه‌های معمول کریزوبریل ممکن است حاوی عوامل رنگی کروم باشند، اما در صورتی که توانایی تغییر رنگ را دارند، تنها کریزوبریل بوده و الکساندریت شناخته نمی‌شوند.

الکساندریت به ندرت در اندازه‌های بزرگ یافت می‌شود و گونه‌های بیش از 3 قیراط بسیار کمیاب هستند.

بزرگترین سنگ‌های جواهر برش خوردۀ الکساندریت 66 قیراط دارد و در حال حاضر در واشنگتن، موسسۀ اسمیت سونیان D.C واقع شده است.

الکساندریت‌ها اغلب در اشکال سنتی مانند بیضی شکل، گرد، گلابی، مارکیز و برش‌های گنبدی یافت می‌شوند، اما به اشکال فانتزی مانند قلب و تریلیون نیز برش می‌خورند؛ به طور معمول برش کوژ نمی‌خورند، مگر اینکه دارای خواص صیقلی باشند.

سنگ الکساندریت به شیوه‌ای غیر معمول عناصر خاصی از طیف رنگ را جذب می‌کند. در حقیقت باند جذبی 58NM به الکساندریت این امکان را می‌دهد که در نور روز به رنگ ملایم زمرد، طوسی و آبی مایل به سبز درآمده و زیر نور مصنوعی، قرمز تمشکی یا بنفش مایل به قرمز (یاقوتی رنگ) به نظر برسد.

تغییر رنگ از سبز به قرمز الکساندریت جذاب‌ترین استفاده نوری این سنگ است. سنگ الکساندریت به طرز چشمگیری ثابت می‌کند که منبع نور چقدر در رنگ جواهرات تأثیرگذار است.

در تصویر زیر تغییر رنگ سنگ الکساندریت را مشاهده می‌کنیم:

خرید و تشخیص ارزش الکساندریت

رنگ الکساندریت: رنگ سبز الکساندریت ناشی از ناخالصی کروم است. کروم همان عنصر رنگی موجود در زمرد یعنی گونۀ سبز بریل گران‌بها می‌باشد. به نظر می‌رسد الکساندریت سریلانکا (سیلان) با تغییر رنگ خاکی تا قهوه‌ای شناخته می‌شود.

الکساندریت با خاستگاه زیمبابوه معمولاً تغییر رنگ بسیار کمی دارد و با مقدار کمی رنگ بنفش اندکی تیره‌تر است. گونه‌های تانزانیا در رنگ‌های روشن‌تر یافت شده و تغییر رنگ مطلوبی دارد. الکساندریت برزیلی به نظر اشباع‌تر بوده و تغییر رنگ آبی تا بنفش دارد.

مطلوب‌ترین الکساندریت‌ها با رنگ‌های خالص و توانایی تغییر رنگ می‌باشند.

درخشندگی و وضوح الکساندریت: سنگ‌های الکساندریت به طور معمول پس از برش و صیقل، وضوح شفاف و درخشندگی شیشه‌ای دارند.

الکساندریت سخت از شفاف تا مات متفاوت است. الکساندریت خوب به خصوص با وزنی بالاتر از ۱ قیراط ارزشی بیشتر از یاقوت کبود آبی، زمرد سبز و یاقوت سرخ دارد. سریلانکا تولید کنندۀ تمیزترین الکساندریت‌ها است که اغلب ناسرگی قابل مشاهده‌ای ندارند.

برش و شکل الکساندریت: الکساندریت به ندرت در اندازه‌های بزرگ یافت می‌شود. گونه‌های بیش از ۳ قیراط بسیار کمیاب هستند. بزرگترین سنگ‌های جواهر برش خوردۀ الکساندریت 66 قیراط دارد و در حال حاضر در واشنگتن، موسسۀ اسمیت سونیان D.C  واقع شده است. الکساندریت‌ها اغلب در اشکال سنتی مانند بیضی شکل، گرد، گلابی، مارکیز و برش‌های گنبدی یافت می‌شوند، اما به اشکال فانتزی مانند قلب و تریلیون نیز برش می‌خورند و به طور معمول برش کوژ نمی‌خورند، مگر اینکه دارای خواص صیقلی باشند.

پردازش الکساندریت: سنگ‌های جواهر الکساندریت معمولاً نیاز به پردازش خاصی ندارند، اما نمونه‌های تقلبی آن نیز یافت می‌شود. ممکن است سنگ‌های الکساندریت رنگ شده یا روغن‌کاری شده باشند، اما همیشه به این صورت نیست.

مراقبت و پاکسازی سنگ الکساندریت

الکساندریت و کریزوبریل به طور کلی بسیار با دوام و مناسب برای استفادۀ معمول است. با این حال، هنوز هم نگهداری از جواهرات و سنگ‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. الکساندریت را می‌توان به راحتی با استفاده از یک صابون ملایم و آب گرم یا دمای اتاق تمیز کرد.

سنگ‌های جواهر الکساندریت را می‌توان با استفاده از یک پارچه یا یک مسواک نرم تمیز نمود. از استعمال هر گونه مواد شیمیایی قوی یا سفید کننده اجتناب کنید و همچنین آن را به خوبی شستشو داده تا ذرات صابون از روی آن برداشته شوند.

الکساندریت بسیار با دوام است که باید با استفاده از پاک کننده‌های اولتراسونیک یا بخار تمیز شود، اما هنگام استفاده از این روش جوانب احتیاط را رعایت نمایید. همیشه پیش از هر گونه فعالیت شدید فیزیکی و یا کارهای خانه، سنگ و جواهرات الکساندریت را در جای مناسب قرار دهید. برای باز کردن جواهرات آنها را از قسمت سنگ نکشید، زیرا این کار فلزات جواهر را تضعیف می‌کند و در نهایت منجر به جدا شدن سنگ خواهد شد.
الکساندریت ها از بیشتر سنگ‌های جواهر سخت‌تر هستند، به این معنی که به راحتی سنگ‌های نرم‌تر مانند کوارتز، تورمالین، زرگون و لعل بدخشان را خراش می‌دهند. بنابراین هنگام نگهداری سنگ جواهر الکساندریت و زیورآلات سنگی دیگر، آنها را درون یک پارچۀ محافظ نرم و به صورت جداگانه نگه دارید.

انواع کمیاب سنگ

زرد (سیموفان)، چشم گربه‌ای (سیموفان) و صورتی از گونه‌های بسیار کمیاب کریزوبریل هستند.

روش شارژ سنگ

۱۲ ساعت در نمک خشک درشت دانه تمیز نگه‌داری شود و تخلیۀ انرژی منفی از آن انجام شود تا بتوانید از خواص الکساندریت پر انرژی بهره کافی را ببرید.

خواص سری و ماورایی الکساندریت

• باعث رفع غم و افسردگی می‌شود.
• باعث رفع نفرت و حسادت و پاکی دل و روح می‌شود و شخص را دارای روحی لطیف و طبعی بخشایش‌گر می‌کند و بسیاری از مردم اعتقاد دارند که این گوهر نماد شانس و خوشبختی است و باعث بالا رفتن اعتماد به نفس و ایجاد تعادل روحی می‌شود.
• مهر و محبت را زیاد می‌کند.

خواص الکساندریت برای بدن

1. برای تقویت دستگاه هاضمه بدن به ویژه هضم غذا و رفع یبوست مفید است.
2. برای عملکرد طحال، بیضه‌ها و سیستم عصبی مفید و تأثیرگذار است. همچنین در رفع بیماری‌های پوستی و جوش‌های صورت بسیار تأثیرگذار است و حتی توصیه شده است که برشی از این سنگ را ساعاتی در آب قرار داده و پوست‌های حساس را به وسیله آن آب شست‌وشو دهند.
3. برای درمان سرطان خون و همچنین تنظیم گلبول‌های قرمز خون اثر بسیار زیادی دارد.
4. گذاشتن این سنگ در هر روز بر روی چاکراه قلب ناراحتی قلب را از بین برده و از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند.
5. بافت‌های عصبی و سلولی را ترمیم می‌کند.
6. عملکرد سلول‌های پروتئینی بدن را تنظیم می‌کند.
7. قرار دادن این سنگ بر روی چاکرای قلب سبب کاهش ناراحتی قلبی افراد خواهد شد.

خواص الکساندریت از نظر روحی

1. با کنترل خشم و نظم بسیار مرتبط است. الکساندریت با نظم و کنترل خشم مرتبط است. بسیاری معتقدند که سنگ‌های الکساندریت و کریزوبریل سبب افزایش تمرکز شده و توانایی یادگیری را تقویت می‌کنند.
2. این سنگ تلاش مصرف‌کننده را برای تعالی برمی‌انگیزاند و سبب آرامش فکری شده و اعتماد به نفس افراد را افزایش می‌دهد.
3. در افسانه‌های روسی، قدرت بلور الکساندریت به کسب موفقیت، ثروت و عشق به صاحب آن تعبیر می‌شد.
4. این سنگ با چاکرای تاج مرتبط است و از همین رو انرژی‌های شفابخش و گرم را در بر می‌گیرد و معتقد هستند که قادر به تقویت خلاقیت، تخیل و شهود است.
5. رفع غم و افسردگی.
6. عامل از بین برنده نفرت و حسادت و پاکی دل و روح است و انسان را دارای روحی لطیف و شخصیتی بخشنده می‌کند.
7. شادی و موفقیت را به همراه می‌آورد و باعث تقویت احساس عشق و لذت‌جویی می‌شود.
8. این سنگ عامل تولد مجدد انسان می‌گردد و سبب ایجاد انگیزه برای تغییر دنیای معنوی فرد می‌باشد و همچنین خلاقیت و آگاهی انسان را افزایش می‌دهد.
9. به عنوان گوهر متعادل‌کننده عملکرد مغز و تحریک‌کننده غدد پینه آل و بزاقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
10. دیدن این نگین در خواب به معنای تقابل و پیشرفت است.
11. انرژیِ شکل کریستالی و بدون تراش آن سبب تجلی هنر در انسان می‌گردد.