هفته جهانی تغذیه با شیر مادر

تاریخچه هفته جهانی شیر مادر

بیش از 30 سال است که اول تا هفتم آگوست به عنوان «هفته جهانی شیردهی» نامگذاری شده است. این مراسم برای اولین بار در سال 1992 توسط «اتحاد جهانی برای اقدام شیردهی» شکل گرفت و تا به امروز با همکاری سازمان ها و نهادهای بین المللی در بیش از 120 کشور جهان برگزار می شود. در ایران نیز از دهم تا شانزدهم مرداد با برگزاری همایش های ملی و بین المللی این رویداد مهم گرامی داشته می شود. تشکیل کارگاه های آموزشی و توزیع بروشور بین مادران از دیگر اقداماتی است که در طول این هفته انجام می شود.
هدف اصلی نامگذاری این هفته، شناخت اهمیت شیر مادر و ترویج فرهنگ شیردهی بین مادران و تشویق آنها به شیردهی نوزادان است. دیگر اهداف تعیین شده برای این مراسم عبارتند از:

• آگاه سازی مردم در خصوص ارتباط بین تغذیه با شیر مادر با تغذیه خوب، امنیت غذایی و کاهش فقر
• حمایت های شغلی از مادران شیرده و تلاش برای توانمند سازی آنها
• تثبیت تغذیه با شیر مادر به عنوان زیر بنای سبک زندگی سالم 
• پشتیبانی از مادران برای شیردهی در هر زمان و مکان
• مشارکت افراد و سازمان ها برای تأثیر بیشتر

مزایای بهره مندی از شیر مادر

شیر مادر بهترین منبع تغذیه، مقوی ترین نوع شیر و تأمین کننده امنیت غذایی نوزاد پس از تولد است. وجود حداقل 400 ماده مغذی در کنار هورمون ها و ترکیبات مبارز با بیماری در شیر مادر، وجه تمایز آن با شیر خشک می باشد. شیر مادر با ارزش غذایی بالایی که دارد، به هنگام رشد کودک نیازهای او را برطرف خواهد کرد و در بهبود رشد شناختی کودک و همچنین هوشمندی کودکان بسیار مؤثر است. 
مطالعات نشان داده اند که تغذیه با شیر مادر می تواند برای جلوگیری از بسیاری از بیماری ها مانند دیابت، بیماری های قلبی عروقی، چاقی و حتی سرطان کودکان مؤثر باشد. در سال 2018 نتیجه یک تحلیل نشان داد که شیردهی به مدت حداقل شش ماه یا بیشتر، علاوه بر سایر مزایایی که برای مادر و کودک دارد، می تواند احتمال ابتلا به لوسمی (سرطان خون) کودکان را کاهش دهد. 
از دیگر مزایای تغذیه با شیر مادر برای مادر و کودک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• موجب کاهش مرگ و میر نوزادان می گردد.
• بهترین الگوی رشد و تکامل کودکان را فراهم می کند.
• به رشد و تکامل فک و صورت کمک کرده و از پوسیدگی دندان پیشگیری می کند.
• تمام نیازهای شیرخوار در 6 ماه اول تولد را به غذا و مایعات به تنهایی تأمین می کند.
• امکان تلکم بهتر، هوش بالاتر و کسب مهارت های تکاملی و تحصیلی بهتر را در آینده فراهم می کند.
• مادر می تواند اضافه وزن ناشی از بارداری را زودتر کاهش دهد.
• باعث برقراری ارتباط و احساسات نزدیک با کودک شده و نیازهای روانی و عاطفی مادر نیز برطرف خواهد شد.
• برخی بیماری ها در دوران شیردهی، از دیابت، کم خونی، پوکی استخوان، شکستگی گردن استخوان ران مادر در دوران سالمندی و سرطان سینه و تخمدان جلوگیری خواهد کرد.

اسلام و تغذیه با شیر مادر

یکی از حقوق کودک، تغذیه با شیر مادر است. اسلام نیز این حق را برای کودک محترم شمرده و از مادران می خواهد کودکان خود را دو سال تمام شیر دهند. قرآن کریم در این باره می فرماید: «و مادران باید فرزندان خود را دو سال تمام شیر دهند و این برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را تکمیل کند» (سوره بقره، آیه 233) همچنین بر اساس مفاهیم اسلامی تغذیه با شیر مادر بر آینده و سرنوشت کودک تأثیر مستقیم دارد. چرا که علاوه سلامتی و نیرومندی یا بیماری و ناتوانی کودک، اخلاقیات و سرنوشت او نیز از این راه شکل می گیرد. از این رو پیامبر گرامی اسلام می فرماید: «هیچ شیری برای کودک بهتر از شیر مادرش نیست.» (بحارالانوار، ج 23، ص 76) خلاصه سخن اینکه تغذیه کودک با شیر مادر، ضامن سلامتی جسم و روان اوست.

اهمیت تغذیه با شیر مادر

اهمیت اقتصادی تغذیه با شیر مادر در کنار سایر موارد، از اولویت هایی است که نه تنها در کشورهای در حال توسعه ضرورت دارد، بلکه مورد توجه کشورهای ثروتمند دنیا نیز قرار دارد، به ویژه اینکه در این دسته از کشورها به میزان کمتری از این موهبت الهی استفاده می شود. کشورهای توسعه یافته نیز به دلایل مختلفی از جمله تأثیر تبلیغات شرکت های سازنده شیر خشک، با کاهش اقبال به شیردهی انحصاری با شیر مادر و تکمیل دوره دو ساله شیردهی روبه رو هستند. گزارش جهانی یونیسف نشان می دهد که هر یک دلاری که کشورها در ترویج تغذیه با شیر مادر سرمایه گذاری می کنند، 35 دلار برگشت سرمایه در اقتصاد خواهد داشت.

نتایج یک مطالعه بین المللی بر روی داده های 164 کشور نشان داد که تغذیه با شیر مادر می تواند از مرگ 823000 کودک زیر پنج سال در جهان به همراه بسیاری از بیماری های دوران کودکی جلوگیری کند. همچنین شیردهی مادران به کودکان توانسته است مرگ و میر سالانه 20000 زن بر اثر سرطان سینه را کاهش داد. تغذیه با شیر مادر 36 درصد خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی در نوزادان و 58 درصد از بیماری از دست دادن مخاط روده را که گاهی همراه با موارد مرگ نیز بوده است، کاهش می دهد. نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان سینه و تخمدان در بین مادرانی که کودکان خود را با شیر خود تغذیه کرده اند، 20000 مورد به نسبت سایر مادران کمتر است.

مسئولیت اجتماعی و نقش مؤسسات

بر اساس آماری که در سال 1394 اعلام شد، فقط 53 درصد از کودکان ایرانی در تمام طول دو سال کودکی خود با شیر مادر تغذیه می شوند. هر چند این عدد نسبت به میانگین جهانی، وضعیت بهتری را نشان می دهد اما می توان با انجام اقداماتی نوزدان بیشتری را از تغذیه با شیر مادر بهره مند کرد. مداخلاتی همچون مرخصی زایمان و حمایت های محیط شغلی می تواند میزان تغذیه با شیر مادر را 30 درصد افزایش دهد. همچنین مطالعات نشان داده است که مداخلات جامعه محور مانند مشاوره ها و آموزش های گروهی می تواند میزان تغذیه به موقع با شیر مادر را تا 86 درصد افزایش دهد.

در کنار تمام مزایایی که برای تغذیه با شیر مادر ذکر شده، زایمان سخت، زایمان طولانی به همراه استرس، زایمان زودرس، ناتوانی نوزاد در مکیدن و خشک شدن شیر مادر از جمله علت های طبیعی و غیرقابل کنترلی هستند که باعث می شود نوزادان از این نعمت بی بهره مانده و مادران مجبور به استفاده از شیر خشک یا مکمل های غذایی شوند.
مجموعه ربیع محبت در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود، با انجام اقداماتی همچون آگاهی بخشی در خصوص اهمیت تغذیه نوزادان با شیر مادر و تهیه شیر خشک برای مادران نیازمندی که به دلایل فوق امکان شیردهی به نوزادان خود را ندارند، به سوی ساختن جامعه ای سالم و خانواده ای توانمند گام بر می دارد.