دستبند چرم با طرح یا بقیة الله

یا بقیة الله

بقيةاللَّه

تفسير نمونه، «بقيةاللَّه» را چنين معنا کرده است: هر موجود نافعي از طرف خداوند که براي بشر باقي مانده و مايۀ خير و سعادت او گردد، «بقيةاللَّه» محسوب مي‌شود.

نمونۀ کامل و تام این باقی مانده از طرف خدا وجود مقدس آقا امام زمان است.

در روایتی آمده که: هنگامي که (مهدي) قيام کند، بر کعبه تکيه زند و ۳۱۳ تن از پيروانش نزد او گرد آيند. پس اولين چيزي که مي‏گويد، اين آيه است: «بقيةاللَّه خير لکم ان کنتم مؤمنين». سپس مي‏‌فرمايد: منم «بقيةاللَّه» و خليفه او و حجت خدا بر شما. پس از آن، کسي بر آن حضرت سلام نمي‏کند، مگر اين که مي‏گويد: «السلام عليک يا بقية اللَّه في ارضه»؛ سلام بر تو اي باقي گذارده خدا در زمينش.

هنگامي که (مهدي) قيام کند، بر کعبه تکيه زند و 313 تن از پيروانش نزد او گرد آيند. پس اولين چيزي که مي‏گويد، اين آيه است: «بقيةاللَّه خير لکم ان کنتم مؤمنين».

عده‌اي بر اين باورند که مراد از «بقية اللَّه» در آيۀ شريفۀ «بقية اللَّه خير لکم ان کنتم مؤمنين» حضرت مهدي عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف است. ممکن است اين سوال مطرح شود که مگر امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف در زمان رسول‏اللَّه صلي‌اللَّه‌عليه‌وآله وجود داشتند و شناختي از آن حضرت بوده که چنين آيه‏اي نازل شده است.
بايد گفت اولا اين آيه از فرمايشات حضرت شعيب عليه‏السلام خطاب به قوم خود است. ثانياً آن چه درباره نسبت آيه با امام مهدي وجود دارد و باعث شهرت آن در محافل و منابر نسبت به آن حضرت شده است، بحث انطباق مفهومي آيه و تطبيق يکي از مصاديق آيه بر فردي است که با تفسير آيه سازگار است؛ زيرا «بقيه» به معناي باقي مانده است و مراد از آن سودي است که به فروشنده مي‏رسد؛ يعني آن چه بعد از پايان معامله برايش باقي مي‏ماند و آن را در راه حوائج خود خرج مي‏کند. و مراد آيه اين است که سودي که از طرف خدا براي شما باقي مانده و خدا از طريق فطرت خودتان شما را بدان راهنمايي کرده، اگر مؤمن باشيد، براي شما بهتر از مالي است که از راه کم‏فروشي و کم کردن پيمانه و ترازو تصاحب مي‏کنيد.

تفسير نمونه، با عبارت گوياتري «بقيةاللَّه» را چنين معنا کرده است: هر موجود نافعي از طرف خداوند که براي بشر باقي مانده و مايۀ خير و سعادت او گردد، «بقيةاللَّه» محسوب مي‏شود. از اين رو، امام زمان عليه‏السلام که وجود شريفشان مايۀ بيشترين خير و برکت براي جامعۀ بشري است، يکي از بهترين مصاديق اين آيۀ مبارکه است. به قول يکي از قرآن‏پژوهان معاصر، از آن جا که آيه‏هاي قرآن داراي مفاهيم جامع هستند و در عصرهاي بعد مي‏توانند بر مصداق‏هاي کلي‏تر و وسيع‏تر تطابق داشته باشند، اين آيه با امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف که روشن‏ترين مصداق، «بقيةاللَّه» است، مطابقت مي‏کند.

بَقیّةُاللّه از القاب امام مهدی آخرین امام شیعه اثناعشری است که در دوره غیبت به سر می‌برد. عبارت «بقیةالله» در قرآن به کار رفته و در برخی روایات تفسیری به امامان معصوم تأویل شده و در برخی دیگر لقب حضرت مهدی دانسته شده است.

کلمۀ بقیه اللّه در لغت و تفاسیر به معنای آنچه که خدا برای انسان نگه می‌دارد و نیز فضل و خیر معنا شده است. وجه تفسیر آن به امامان این است که آنان فضل و نعمت خداوند بر آدمیان هستند.

کاربرد دربارۀ اهل بیت

بقیۀ الله در احادیث شیعه به امامان معصوم تفسیر شده است. برای نمونه ابن شهر آشوب گفته است که آیۀ «بَقیّةُ اللّهِ خَیرٌ لکُم اِن کُنتم مُؤمِنین» دربارۀ ائمه نازل شده است. علامه مجلسی، بقیه الله را به معنای «من ابقاه الله» (کسی که خدا او را نگه داشته) گرفته و گفته است که: «منظور از بقیة الله کسانی از انبیا و اوصیای آنان است که خداوند آنها را بر روی زمین برای هدایت مردم نگاه می‌دارد، یا امامانی که بازماندگان انبیا در میان امت خود هستند.»

بقیه به معنای فضل و خیر

برخی از مفسران «بَقیّه» را به معنای فضل و خیر نیز تفسیر کرده‌اند؛ زَمَخشَری در ذیل آیۀ ۱۱۶ سورۀ هود که در آن «اُولُوا بقیةٍ» آمده، «بقیه» را به معنای فضل و خیر گرفته است. رودی پارت، شرق‌شناس و مترجم قرآن به زبان آلمانی، دربارۀ این معنا گفته است که فضل در اصل به معنای «بقیه‌» و زیادت است و در تحول معنایی، مفهوم افزونی و خیر را به خود گرفته است. «بقیه‌» نیز به مفاهیم «خیر» و «فضل‌» و «برتری‌» و «برگزیده‌» تحول معنایی یافته است. کلمۀ بقیه در آیۀ ۲۴۸ سورۀ بقره به مفهوم فضل و خیر به کار رفته است، گفته‌اند وجه تفسیر بقیۀ اللّه به امامان این است که امامان فضل و نعمت خداوند بر آدمیان هستند.