سالروز ازدواج آسمانی امام علی (ع) و حضرت زهرا (س)

كمالات فوق العاده فاطمه (سلام الله علیها) از يک سو و انتسابش به شخص پيامبر (صلی الله علیه و آله) از سوى ديگر و شرافت خانوادگى ایشان، سبب شد كه مردان زيادى از بزرگان ياران پيامبر (ص) به خواستگارى او بيايند، اما همه جواب رد شنيدند. جالب اين‏كه غالباً پيامبر در پاسخ آن ها مى‏ فرمود: «امْرُها الى رَبِّها» كار فاطمه به دست پروردگار فاطمه است.
از همه عجيب‏ تر خواستگارى «عبدالرحمن بن عوف» بود، همان مرد ثروتمندى كه مطابق راه و رسم جاهليّت، به همه چيز از دريچه مادى‏ مى ‏نگريست و مهريّه سنگين را دليل بر شخصيت زن و موقعيت ممتاز شوهر مى‏ پنداشت. او به خدمت پيامبر (صلى الله عليه وآله) آمد و عرض كرد: «اگر فاطمه را به همسرى من درآورى يك صد شتر كه بار همه آنها پارچه‏ هاى گران قيمت مصرى باشد به اضافه ده هزار دينار طلا مهريه او مى ‏كنم!». پيامبر(ص) از اين خواستگارى زشت و بى‏ معنا چنان خشمگين شد كه مشتى سنگريزه برداشت و به طرف عبدالرحمن پاشيد و گفت: «تو گمان كردى من بنده پول و ثروتم كه با پول و ثروت مى‏ خواهى بر من فخر بفروشى!». آرى، بايد در خواستگارى فاطمه الگوهاى اسلامى مشخص شود، سنّت‏ هاى جاهليّت پايمال گردد و معيارهاى ارزش اسلامى معلوم شود.
غیر از ابن عوف برخی از اشراف قریش از جمله عمر و ابوبکر نیز به خواستگاری حضرت زهرا (سلام الله علیها) رفته بودند و جواب رد شنیده بودند.

خواستگاری حضرت علی (ع) از حضرت فاطمه‌ (س)

هنگامى كه اميرمؤمنان على (ع) به خواستگارى فاطمه (س) آمد پیامبر (صلى الله عليه وآله) در خانه ام سلمه بود. حضرت علی (ع) وارد خانه شد در حالی که چهره مباركش از شرم گلگون شده بود. پيامبر (ص) با مشاهده او شاد و خندان فرمود: براى چه نزد من آمدى؟ ولى اميرمؤمنان على (ع) به خاطر ابهت پيامبر (ص) نتوانست خواسته خود را مطرح كند، و لذا سكوت كرد. پيامبر (ص) كه از درون اميرمؤمنان على (ع) با خبر بود، چنين فرمود: «لَعَلَّكَ جِئْتَ تَخْطِبُ فاطِمَةَ؟»؛ شايد به خواستگارى فاطمه آمدى؟
حضرت علی‏(ع)،‌ خود می‏ فرماید: نزد رسول خدا رفتم. آن حضرت وقتی مرا دید خندید و فرمود: «ای اباالحسن چه شده؟» خویشاوندیم را با آن حضرت و سابقه خود را در اسلام بیان کردم و از یاوری‏ ها و جهاد هایم با آن حضرت سخن گفتم. فرمود: «علی راست می‏ گویی، بلکه تو بهتر از آنی که خود گفتی.»
سپس عرض کردم: «ای رسول خدا، فاطمه‏(س) را همسر من قرار می دهی؟» فرمود: «پیش از تو دیگران نیز چنین درخواستی کرده بودند و من خواسته آنان را با فاطمه در میان گذاشته ام، اما در چهره او آثار نارضایتی مشاهده کردم. کمی صبر کن تا باز گردم.»

درست است كه اين ازدواج آسمانى است و بايد بشود، اما شخصيت فاطمه (سلام الله علیها) خصوصاً و احترام و آزادى زنان در انتخاب همسر عموماً ايجاب مى‏ كند كه پيامبر (صلى الله عليه وآله) بدون مشورت با فاطمه (س) اقدام به اين كار نكند. 
پیامبر به نزد فاطمه رفت. فاطمه‏ بر پای ایستاد و ردای پیامبر را برگرفت، نعلین از پای آن حضرت به در آورد و برای وضو آب آورد و به دست خود، پیامبر را وضو داد و دو پای آن حضرت را شست و آنگاه نشست. پیامبر به او فرمود: «فاطمه» پاسخ داد: «بله ای رسول خدا، کاری دارید؟» فرمود: «علی پسر ابوطالب، کسی است که به مراتب خویشاوندی و فضل و اسلام او به خوبی آگاهی. من از پروردگارم خواسته ‏ام که تو را به همسری بهترین و محبوب‏ترین مخلوقش درآورد. اینک ازدواج با تو را پیشنهاد داده است. تو خود در این باره چه نظری داری؟» فاطمه‏ خاموش ماند، ولی رویش را برنگرداند. رسول خدا نیز در چهره او آثار ناخشنودی مشاهده نکرد. پس آن حضرت برخاست در حالی که می‏فرمود: «اللّه اکبر، سکوت او قبول این پیشنهاد است.»

رهنمون پيامبر(ص) در اين ازدواج مبارك تاريخى، وحى آسمانى بوده است، زيرا خودش فرمود: «اتانِي مَلَكٌ فَقالَ: يا مُحَمَّدُ انَّ اللهَ يَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلامُ وَ يَقُولُ لَكَ: انِّي قَدْ زَوَّجْتُ فاطِمَةَ ابْنَتَكَ مِنْ عَلِيِّ بْنِ ابِي‏طالِب فِي الْمَلَا الْاعْلى، فَزَوِّجْها مِنْهُ فِى الْارْضِ‏»؛ فرشته ‏اى از سوى خدا آمد و به من گفت: خداوند بر تو سلام مى‏ فرستد و مى‏ گويد من دخترت فاطمه را در آسمان‏ها به همسرى على بن ابى‏ طالب درآوردم، تو نيز در زمين او را به ازدواج على درآور.
علی(ع) گفت: سپس پیامبر(ص) فاطمه را به همسری به من داد. پیش من آمد و دستم را گرفت و فرمود: «به نام خدا برخیز و بر برکت خدا بگو: ماشاء اللَّه لا حول و لا قوة الا باللَّه و توکّلت علی اللَّه». سپس دستم را گرفت و در کنار خود نشاند و آنگاه فرمود: «بار خدایا! این دو محبوب‏ترین مخلوقات در نزد من‏ هستند. پس تو هم این دو را دوست بدار و در نسل آن ها برکت قرار ده و از جانب خودت نگهبانی بر آنان بگمار. این دو و فرزندانشان را از شر شیطان مصون بدار.»

تاریخ ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) چه روزی است؟

درباره تاریخ ازدواج امام علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) اتفاق چندانی میان مورخان و سیره‌نگاران نیست؛ تاریخ هایی که گاه بیانگر زمان صیغه خواندن می باشد و گاه بیانگر زمان عروسی و رفتن حضرت زهرا (س) به خانه امیرالمؤمنین (ع) است؛ این تاریخ ها عبارت اند از:
مشهورترین تاریخ روز اول ذى حجه عقد فاطمه (سلام الله علیها) و روز سه شنبه ششم همان ماه، ازدواج حضرت بوده است. برخی هم نوشته اند در ماه شوال پس از بازگشت حضرت علی (علیه السلام) از جنگ بدر بوده است. بنابر روایتی از امام صادق (علیه السلام)، عقد على و فاطمه (سلام الله علیها) در ماه رمضان و ازدواج آن ها در ذى حجّه سال دوم هجرى بوده است. برخی نیز بر این عقیده اند که عقد حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در اواخر ماه صفر و ازدواج در ماه ذی حجه بوده است. در برخی منابع هم تاریخ هایی غیر از ذی الحجه برای این ازدواج بیان شده است؛ از جمله اینکه زفاف فاطمه در شب پنج شنبه، بیست و یکم ماه محرم سال سوم هجرت بوده است. عده ای نیز گفته اند که عقد در ماه ربیع الأول بوده و در همان ماه ازدواج صورت پذیرفته است. ابن سعد روایت کرده است که ازدواج فاطمه (سلام الله علیها) با على (علیه السلام) پنج ماه پس از ورود پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه در ماه رجب صورت پذیرفت و پس از بازگشت از بدر او را به خانه على(ع) فرستاد.

در تقویم رسمی ایران، سالروز ازدواج فرخنده و مبارک حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) که مصادف با اول ذی‌الحجه هر سال است، به عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است. این روز خجسته به دلیل برکت ازدواج این دو معصوم گرانقدر تاریخ مناسبی برای زوج‌های جوان است تا جشن ازدواج خود را در این روز برپا کرده و با پیوند زدن دل‌های خود به زندگی امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، شادی خود را با این روز مبارک هم زمان کنند و تلاش کنند زندگی خوب و پربرکتی مثل حضرت علی و فاطمه (س) داشته باشند.

مهریه و جهیزیه حضرت زهرا (س) چقدر بوده است؟

بدون شك ازدواج بهترين مردان جهان با سيده زنان عالم دختر پيامبر بزرگ اسلام بايد از هر نظر الگو باشد، الگويى براى همه قرون و اعصار، لذا پيامبر (صلى الله عليه وآله) رو به اميرمؤمنان على(عليه السلام) كرد و فرمود: چيزى دارى كه مهريه همسرت قرار دهى؟ عرض كرد: پدر و مادرم به فدايت، تو از زندگى من به خوبى آگاهى كه جز شمشير و زره و شتر چيز ديگرى ندارم. پيامبر (ص) فرمود: درست است، شمشيرت به هنگام كارزار با دشمنان اسلام مورد نياز است؛ با شتر نيز بايد نخلستان را آب دهى و در مسافرت ها از آن استفاده كنى؛ بنابراين تنها زره را مى توانى مهريه همسرت بنمايى، و من دخترم فاطمه را در برابر همين زره به عقد تو درآوردم».
شايد بيشترين قيمتى كه در تاريخ درباره اين زره نوشته شده، پانصد درهم است؛ اين از يك سو اما از سوى ديگر در حديثى مى‏ خوانيم كه: فاطمه (عليها السلام) از پدرش خواست مهر او را شفاعت گنهكاران امت در قيامت قرار دهد، اين درخواست قبول شد و جبرئيل فرمان آن را از آسمان بر پيامبر (ص) نازل كرد. آرى اين گونه بايد ارزش هاى غلط درهم بشكند، و ارزش هاى اصيل جانشين آن گردد، و اين گونه است راه و رسم مردان و زنان با ايمان، و اين چنين است برنامه زندگى رهبران راستين بندگان خدا.

علی(ع) زره خود را مهریه فاطمه‏(س) قرار داد و بهای آن را صرف خرید اسباب و اثاثیه منزل کرد. اگر تعجب نكنيد پيامبر (صلى الله عليه وآله) دستور داده زره اميرمؤمنان على (عليه السلام) بفروشند و پولش را كه حدود پانصد درهم بود نزد او آورند. پيامبر آن را سه قسمت كرد: قسمتى را به بلال داد تا از آن عطرى خوشبو تهيه كند و دو قسمت ديگر را براى تهيه وسائل زندگى و لباس تعيين فرمود. پيداست وسايلى كه با اين پول ناچيز مى توان خريد چقدر ساده و ارزان قيمت بايد باشد! 
در تواريخ آمده است كه هجده قلم جهيزيه با آن پول تهيه شد كه قلم هاى مهم آن چنين بود: وی مقداری معطرات، یک پیراهن به هفت درهم، یک مقنعه به چهار درهم، یک تن‏پوش بلند سیاه خیبری، تختی بافته شده از برگ های درخت خرما، دو بستر از کتان مصری که میان یکی از آنها با برگ خرما و دیگری با پشم گوسفند پر شده بود، پرده‏ای پشمی، یک حصیر، یک دستاس، ظرفی مسی، مشکی از پوست، کاسه ‏ای چوبی برای شیر و پاشیدن آب، یک ابریق، یک سبوی سبز و دو کوزه گلی تهیه و خریداری کرد.

مراسم ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س)

برخلاف آنچه در ميان مردم تجمل‏ پرست معمول است كه از ماه ‏ها قبل دست به كار اين برنامه‏ ها مى‏ شوند، پيامبر (صلى الله عليه وآله) بعد از درخواست مولا علی (ع) مبنی بر انتقال همسرش به خانه خویش، با خوشحالى فرمود: همين امشب يا فردا شب ترتيب كار را خواهم داد. همانجا دستور فراهم ساختن مقدمات جشن بسيار ساده ‏اى كه مملو از روحانيت و معنويت بود را صادر فرمود.

اين جشن ملكوتى و مراسم مربوط به آن، آن قدر بى تكلف و ساده برگزار شد كه شنيدنش امروز براى ما تعجب آور است. اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى‏ گويد: مقدارى از پول همان زرهى را كه قبلا فروخته بودم پيامبر (صلى الله عليه وآله) نزد امّ سلمه به امانت گذارده بود و به هنگام مراسم زفاف ده درهم از آن را از وى گرفت و به من داد و فرمود: مقدارى روغن و خرما و كشك با اين پول خريدارى كن. من اين كار را انجام دادم، سپس پيامبر(ص) شخصاً آستين را بالا زد و سفره تميزى طلبيد و آنها را با هم با دست خود مخلوط كرد و غذايى تهيه نمود و با همان غذا از مردم پذيرايى به عمل آورد.
اميرمؤمنان على(عليه السلام) شخصاً مأمور شد به مسجد بيايد و اصحاب را دعوت كند، هنگامى كه به مسجد آمد خواست فقط برخى را دعوت كند، حيا مانع شد، از اين رو صداى خود را بلند كرد و فرمود: «اجِيبُوا الى وَلِيمَةِ فاطِمَةَ»؛ (شما را به ميهمانى عروسى فاطمه دعوت مى‏ كنم). حضرت مى‏ گويد: مردم دسته دسته به راه افتادند و من از كثرت جمعيّت و كمى غذا شرمنده شدم، همين كه پيامبر (ص) از ماجرا آگاه شد به من فرمود: غصه مخور، من دعا مى ‏كنم تا خداوند غذا را بركت دهد؛ چنين شد همگى از آن غذاى كم خوردند و سير شدند.
بدین ترتیب، فاطمه‏ (س) به خانه علی‏(ع)، که تنها یک اتاق داشت و متعلق به ام سلمه همسر پیامبر(ص) بود، نقل مکان کرد. مردم همه به مجلس جشن ازدواج آن دو حاضر شدند و در شادی اهل بیت شرکت کردند.

آغاز زندگی مشترک حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س)

فاطمه‏(س) زندگی تازه خود را در خانه علی‏(ع) آغاز کرد. کارهای داخل خانه را رتق ‏و فتق می‏ کرد. گندم ها را آسیاب می‏ نمود و از آن ها خمیر می‏ ساخت و سپس نان می ‏پخت. علی نیز در کارهای منزل او را یاری می‏ کرد. گاهی به خانه می‏ رفت و شیر می‏ دوشید. هیزم جمع می‏ کرد و از چاه آب می‏ کشید.
رسول خدا(ص) روزی میان آن ها به داوری نشست و کارهای خانه را بین آن دو تقسیم نمود. مسئولیت کارهای بیرون از خانه را به علی سپرد و کارهای داخل خانه را بر عهده فاطمه‏ گذاشت.

داستان ذکر تسبیحات حضرت فاطمه زهرا (س)

چندی بعد فاطمه‏(س) صاحب فرزندانی شد. خود به تربیت و پرورش آن ها همت گماشت و به کارهای آنان رسیدگی کرد. آنچنان که این‏ همه کار و تنهاییِ او، سنگین می‏ نمود. بنا به خواست شوهرش به خدمت رسول خدا (ص) رسید و از او خواست تا خدمتکاری برای کمک به آن ها استخدام کند. اما پیامبر از پذیرش این خواسته عذر خواست و تنگدستی مردم و کثرت اصحاب صفه را، کسانی که نه سرپناه داشتند و نه غذای کافی، به یاد وی آورد. بر اساس روایتی که از زبان امیرالمؤمنین در منابع شیعی ثبت شده است، پیامبر به جای استخدام خدمتگزار،‌ به حضرت زهرا(س) ذکر تسبیحات خاصی را آموزش داد. طبق این روایت، پیامبر در پاسخ به درخواست وی، این تسبیح را به ایشان آموخت و آن را از هر خادمی بالاتر دانست و حضرت زهرا(س) از آموختن این تسبیح خرسند شد. تسبیحات حضرت زهرا(س) ذکری شامل ۳۴ بار الله اکبر، ۳۳ بار الحمدلله و ۳۳ بار سبحان الله است. در منابع حدیثی، روایات فراوانی درباره اهمیت تسبیحات حضرت زهرا (س) پس از نمازهای واجب روزانه آمده و جزو مشهورترین تعقیبات شمرده می‌شود و امام باقر(ع) آن را مصداق یاد خدا و ذکر کثیر دانسته است. گفته شده چون فاطمه (س) سبب تشریع این تسبیح بود، این تسبیح به حضرت زهرا (س) منسوب شد. 
پس از گذشت مدتی، با بهتر شدن وضع مسلمانان، پیامبر (ص) خواسته دخترش را اجابت کرد و خدمتکاری برای او فرستاد. کارهای خانه میان فاطمه‏ (س) و خدمتکار، بدون هیچ تبعیضی، تقسیم شد. یک روز فاطمه‏ (س) به امور خانه می‏ پرداخت و روز دیگر خدمتکار.

سخن پایانی

حضرت فاطمه‏ (س) در سال دوم هجری با حضرت علی‏(ع) که بیست و سه سال داشت، ازدواج کرد. حضرت فاطمه در آن هنگام ده سال داشت. پیامبر تأکید کرد که انتخاب حضرت علی از میان خواستگاران بسیار حضرت فاطمه، با توصیه ‏ای از عالم غیب و عدم رضایت فاطمه به غیر علی بوده، با آن که زنان مدینه بسیار تلاش کردند تا فاطمه را از ازدواج با علی ‏(ع)، به بهانه فقر آن حضرت و توجه او به جهاد در راه خدا و سختی زندگی‏ اش منصرف کنند، ولی وی از انتخاب خود دست نکشید. فاطمه‏(س) هشت سال با علی(ع) زندگی کرد. زندگی خوب این دو زبانزد و ایده ‏آل همگان شد و به صورت نمونه ای اعلا درآمد. فاطمه‏(س) فرزندانی چون حسن و حسین و زینب و ام‏ کلثوم را برای علی(‏ع) به دنیا آورد.