امام علی (علیه السلام)

علی بن ابیطالب

تولد تا هجرت

علی بن ابی‌طالب (ع) ، جمعه ۱۳ رجب سال ۳۰ عام الفیل (۲۳ سال قبل از هجرت) در مکه و داخل کعبه متولد شد (مفید، الارشاد، ج۱، ص5).

علی (ع)  در شش سالگی (۱۷ سال قبل از هجرت)، وقتی مکه دچار قحطی شد، به خانه حضرت محمد (ص) برده شد؛ همانطور که جعفر، برادر علی (ع) به خانه عباس بن عبدالمطلب برده شد؛ زیرا ابوطالب، پدر امام علی (ع)، در این هنگام از تأمین خانواده پرجمعیت خود ناتوان بود (ابن هشام، السیرة النبویة، ج1، ص162).

پس از بعثت پیامبر (۱۳ سال پیش از هجرت)، علی (ع)  نخستین مرد و خدیجه، نخستین زنی بود که به پیامبر (ص) ایمان آوردند. علی (ع)  که در آن هنگام ده سال داشت به همراه پیامبر (ص) به صورت پنهانی و در کوه‌های اطراف مکه نماز می‌گزاردند (معادیخواه، تاریخ اسلام (عصر بعثت)، ص۶۴). پس از آنکه پیامبر (ص) دعوت به اسلام را در سال سوم بعثت علنی کرد، در واقعه دعوت از خویشاوندان نزدیک که به «انذار عشیره» یا «واقعه یوم الدار» معروف است، علی (ع) از ایشان حمایت کرد و پیامبر (ص) در پاسخ، او را برادر، وصی و جانشین خود خواند (همان، ص80). در سال ششم پیش از هجرت، مسلمانان توسط مشرکان در شعب ابی‌طالب، محاصره شدند و از خرید و فروش و رفت و آمد منع شدند. در این دوران ابوطالب برای حفظ جان پیامبر (ص) بارها علی (ع) را در جای خواب او خواباند (شهیدی، دانشنامه امام علی(ع)، ج8، ص14). مدتی پس از شکسته‌شدن محاصره، ۳ سال پیش از هجرت، علی (ع)  در ۱۹ سالگی، پدرش ابوطالب را از دست داد. پس از درگذشت ابوطالب، شرایط مسلمانان دشوارتر شد و پیامبر (ص) به فکر هجرت به مدینه افتاد. در شب هجرت و با آگاهی از توطئه مشرکان برای کشتن پیامبر (ص)، علی علیه اسلام ، در خوابگاه وی خوابید که به لیلة المبیت مشهور است. حضرت علی (ع) چند روز بعد و پس از ادای دیون پیامبر (ص) به همراه گروهی که در میانشان حضرت فاطمه (س) و فاطمه بنت اسد (مادر امام علی) نیز بودند، به مدینه رفت (معادیخواه، تاریخ اسلام (عصر بعثت)، ص55-58).

پس از هجرت

وقتی پیامبر (ص) در مسیر هجرت به مدینه، به قبا رسید، حدود پانزده روز در آنجا منتظر ماند تا علی (ع)  و همراهانش برسند. پس از ساختن مسجد النبی در مدینه، پیامبر در اولین خطبه خود، مهاجران و انصار را به برادریِ هم درآورد و علی (ع) را به برادری خویش برگزید (همان، ص88). در سال دوم هجری، غزوه بدر میان مسلمانان و مشرکان درگرفت و تعداد زیادی از لشکر دشمن از جمله چند نفر از سران قریش به دست علی (ع) کشته شدند. پس از غزوه بدر، حضرت علی (ع) در ۲۵ سالگی با فاطمه (س) ازدواج کرد و پیامبر (ص) خود، خطبه عقد آنها را خواند (ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج3، ص350).

در سال سوم هجری، مشرکان برای جبران شکست بدر، جنگ اُحُد را علیه مسلمانان به راه انداختند. علی (ع) از کسانی بود که نبرد را رها نکرد و از جان پیامبر (ع) دفاع کرد (شهیدی، دانشنامه امام علی(ع)، ج8، ص14 و 16). کلینی و طبری گفته‌اند که جمله «لا سَیفَ اِلّا ذوالفَقار، لا فَتی اِلّا عَلیّ» را جبرئیل در این نبرد، در مدح علی (ع)  گفته است (طبری، تاریخ طبری، ج۳،ص۱۰۲۷؛ کلینی، کافی، ص۱۱۰). در همین سال فرزند ارشد او، امام حسن مجتبی (ع) به دنیا آمد (کلینی، کافی، ج۱، ص۴۶۱). در سال چهارم هجری، زمانی که امام علی (ع) ۲۷ ساله بود، مادرش، فاطمه بنت اسد درگذشت (ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص۶) و امام حسین (ع)، در همین سال به دنیا آمد (یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص246).‎

در سال پنجم هجری، غزوه خندق اتفاق افتاد و با رشادت علی (ع) در کشتن عمرو بن عبدود به پایان رسید (طبری، تاریخ طبری، ج2، ص574-673). سومین فرزند علی (ع) و فاطمه (س)، حضرت زینب (س) در همین سال به دنیا آمد (ابن اثیر، اسدالغابة، ج۶، ص۱۳۲).

در سال ششم هجری پیمان‌نامه صلح حدیبیه میان پیامبر (ص) و قریش منعقد شد که کاتب آن، حضرت علی (ع)  بود و ام‌کلثوم، چهارمین فرزند امام علی (ع) در این سال به دنیا آمد (دخیل، اعلام النساء، ص۲۳۸). در شعبان همین سال، پیامبر (ص)، علی (ع) را مأمور سریه فدک و سرکوب یهودیان قرار داد (طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۶۴۲). در سال هفتم هجری، نبرد خیبر روی داد. علی (ع) در این نبرد از پرچمداران سپاه بود و سپاه اسلام به رهبری او توانست خیبر را فتح کند (معادیخواه، تاریخ اسلام (عصر بعثت)، ص674 و ۶۷۸).

غزوه تبوک در سال نهم هجری درگرفت. پیامبر (ص) برای اولین بار علی (ع) را به جانشینی خود در مدینه و محافظت از خانواده خویش منصوب کرد و این نبرد، تنها غزوه‌ای است که حضرت علی (ع) در آن حضور نداشته است (مفید، الارشاد، ج۱، ص۱۵۶). پس از شایعاتی که منافقان پراکندند، علی (ع) خود را به سپاه رساند و پیامبر (ص) را از آنچه در مدینه گذشته بود، آگاه کرد. پیامبر (ص) در پاسخ گفتند: آیا از این خرسند نیستی که جایگاه تو نزد من، چون هارون نزد موسی باشد؟ (معادیخواه، تاریخ اسلام (عصر بعثت)، ص۹۲۶). این گفته به حدیث منزلت مشهور است (بخاری، صحیح بخاری، ج۵، ص۱۲۹). علی (ع) در همین سال از سوی پیامبر (ص) به ابلاغ آیات برائت در هنگام اجتماع مشرکان در مکه، مأمور شد و علی (ع) بعدازظهر عید قربان این آیات را ابلاغ کرد (شهیدی، دانشنامه امام علی(ع)، ج۸، ص۲۱۱). در ۲۴ ذی‌الحجه سال نهم پیامبر (ص) به همراه علی (ع)، فاطمه (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به مباهله با مسیحیان نجران برخاستند (مکارم شیرازی، نفسیر نمونه، ج۲، ص۵۸۲). در سال دهم هجری، پیامبر (ص) به حج رفت. علی (ع) خود را از یمن به پیامبر (ص) رساند و در مکه به او ملحق شد. پیامبر(ص) پس از حج در منطقه غدیرخم، علی (ع) را جانشین و وصی خود قرار داد ( عیاشی، کتاب التفسیر، ج۱، ص۴) که به واقعه غدیر مشهور است.

دوران حکومت

علی (ع) در ذیحجه سال ۳۵ق، در ۵۸ سالگی، پس از قتل عثمان به خلافت رسید (معادیخواه، تاریخ اسلام (عصر علوی)، ج۱، ص۵۸). جز گروهی از نزدیکان عثمان و برخی یاران پیامبر (ص) که «قاعدین» (وانشستگان) خوانده شده‌اند، تمام صحابه مدینه با علی (ع) بیعت کردند. امام علی (ع)، دو روز پس از آغاز خلافت در اولین خطبه خود خواستار برگردانده‌شدن اموالِ به ناحق تصرف‌شدهٔ در دوره عثمان شد و بر تقسیم عادلانه بیت‌المال تأکید کرد. در سال ۳۶ق، طلحه بن عبیدالله و زبیر بن عوام بیعتشان با علی (ع) را شکستند و در مکه به عایشه که خون‌خواه عثمان شده بود پیوستند و بعد به سوی بصره حرکت کردند (ملکی میانجی، دانشنامه امام علی(ع)، ج۹، ص49، 53، 54 و ۶۶). بدین ترتیب جنگ جمل، نخستین جنگ امام علی (ع) و نخستین جنگ داخلی مسلمانان، میان علی (ع) و ناکثین (بیعت‌شکنان) در نزدیکی بصره درگرفت. طلحه و زبیر در جنگ کشته شدند و عایشه به مدینه فرستاده شد (مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۳۷۰). و در رجب سال ۳۶ وارد کوفه شد و آنجا را محل خلافت خویش قرار داد (دینوری، اخبار الطوال، ص۱۵۴). در همین سال امام علی (ع) معاویه را به بیعت فراخواند و پس از امتناع معاویه، دستور به عزل او از حکومت شام داد. در شوال سال ۳۶ هجری، علی (ع) به سوی شام لشکر کشید. جنگ صفین در منطقه‌ای به همین نام در آخر سال ۳۶ و ابتدای سال ۳۷ق درگرفت. معادیخواه معتقد است برخلاف تاریخ صفر ۳۷هجری که از سوی طبری و ابن‌اثیر ذکر شده، اوج جنگ در سال ۳۸ بوده است (معادیخواه، تاریخ اسلام (عصر علوی)). هنگامی که سپاه امام علی (ع) در حال پیروز شدن بود، سپاهیان معاویه با ترفند عمرو بن عاص، قرآن‌ها را بر نیزه کردند تا میانشان حکم کند. امام از روی ناچاری و تحت فشار شورشیان سپاه خود حکمیت را پذیرفت و به اجبار آنها، ابوموسی اشعری را حَکَم قرار داد. اما به فاصله کوتاهی از پذیرش حکمیت، اعتراض‌های جدیدی به امام علی (ع) در میان شورشیان شکل گرفت (جعفری، دانشنامه امام علی(ع)، ج۹، ص210-211 و 213-214 و ۲۱۶-۲۱۷). عده‌ای به استناد دو آیه قرآن (سوره مائده، آیه ۴۴ و سوره حجرات، آیه ۹) خواهان ادامه جنگ با معاویه شدند و پذیرش حکمیت را کفر دانسته و از آن توبه کردند (بلاذری، انساب الأشراف، ج۲، ص۳۴۹).

اعتراضات خوارج تا شش ماه پس از صفین ادامه داشت و به همین جهت علی (ع)، عبدالله بن عباس و صعصعة بن صوحان را برای گفتگو نزد آنها فرستاد. آنان تسلیم خواسته این دو نفر برای بازگشتن به جماعت نشدند. پس از آن امام علی (ع) از آنها خواست تا دوازده نفر را معین کرده و خود نیز همین تعداد را جدا کرده و با آنها به گفتگو نشست. علی (ع) نامه‌ای نیز به سران خوارج نوشت و از آنها دعوت کرد که به سوی مردم بازگردند اما عبدالله بن وهب با یادآوری حوادث صفین، تأکید کرد که علی (ع) از دین خارج شده و باید توبه نماید. امام پس از این نیز بارها توسط افرادی همچون قیس بن سعد و ابو ایوب انصاری خوارج را به‌سمت خود فراخواند و به آنها امان داد، اما پس از آنکه از تسلیم خوارج ناامید شد، سپاه ۱۴ هزار نفری خود را در مقابل آنها قرار داد. علی (ع) تأکید کرد که سپاه وی آغازگر نبرد نباشند و سرانجام نهروانیان جنگ را شروع کردند. با آغاز جنگ، به سرعت تمامی خوارج کشته و یا زخمی شدند. زخمی‌ها به تعداد چهارصد نفر، به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند، و در مقابل، از سپاه علی (ع)  تعدادی کمتر از ده نفر کشته شدند. از اجتماع خوارج در نهروان، کمتر از ۱۰ نفر فرار کردند که یکی از آنان عبدالرحمن بن ملجم مرادی، قاتل امام علی (ع) بود (بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۳۷۳-۳۷۵).

ازدواج با فاطمه زهرا (علیهاالسلام)

نخستین همسر امام علی (ع)، فاطمه زهرا (س)، دختر پیامبر (ص) بود. پیش از علی (ع) افرادی مانند ابوبکر و عمر بن خطاب و عبدالرحمن بن عوف، ازدواج با فاطمه را از پیامبر درخواست کرده بودند، اما پیامبر (ص)، خود را در این باره تابع دستور خداوند دانست و به آنان پاسخ منفی داد (مجلسی، ج۴۳، ص۱۲۵). برخی منابع، ازدواج علی (ع) و فاطمه (س) را اول ذی الحجه سال دوم هجری، برخی آن را در ماه شوال و گروهی ۲۱ محرم دانسته‌اند (سید بن طاوس، ص۵۸۴).

امام علی (ع) پس از شهادت فاطمه (س)، با ام البنین، دختر حزام بن دارم کلابیه ازدواج کرد. لیلی دختر مسعود بن خالد، اسماء بنت عمیس خثعمی مادر یحیی و عون، ام حبیب دختر ربیعه تغلبیه موسوم به صهباء، خوله دختر جعفر بن قیس حنفیه مادر محمد بن حنفیه، و همچنین ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی و محیاة دختر امرئ القیس بن عدی کلبی، از دیگر زنان امام علی (ع) بوده‌اند (محمدی ری‌شهری، ج۱، ص۱۰۸).

فرزندان

شیخ مفید در کتاب ارشاد، فرزندان امام علی (ع) را ۲۷ نفر دانسته است که تعداد آنها به همراه محسنِ سقط شده، ۲۸ فرزند می‌شود (المفید، الارشاد، ص۳۵۴).

شهادت

امام علی (ع) در سحرگاه ۱۹ رمضان ۴۰ق در مسجد کوفه در حال سجده، به دست ابن ملجم مرادی ضربت شمشیر خورد و دو روز بعد در ۲۱ رمضان به شهادت رسید و مخفیانه دفن شد (مفید، الارشاد، ج۱، ص۹). ضربت خوردن علی بن ابی‌طالب (ع) در شرایطی رخ داد که پس از جنگ نهروان، وی می‌کوشید مردم عراق را برای جنگ دوباره با معاویه بسیج کند، اما تنها تعداد اندکی حاضر به یاری او شدند. در این حال، معاویه با آگاهی از اوضاع عراق، به نواحی مختلف حکومت امام علی (ع) در جزیرة العرب و عراق حمله کرد. بنابر منابع تاریخی، سه تن از خوارج برای کشتن سه نفر یعنی امام علی (ع)، معاویه و عمرو بن عاص توافق کردند که ابن ملجم مرادی مأمور قتل علی (ع) شد (جعفریان، گزیده حیات سیاسی و فکری امامان شیعه، ص۵۵).

امام علی (ع) در سال ۴۰ هجری به شهادت رسید و بنا به وصیتش مخفیانه دفن شد. مخفی بودن قبر امام علی (ع) تا حدود یک قرن ادامه داشت. بعد از افول قدرت امویان، سبب اختفای قبر حضرت علی (ع) از بین رفت و زمینه برای آشکاری قبر او فراهم شد. همگان در این نکته اتفاق نظر دارند که امام صادق (ع) قبر امام علی (ع) را آشکار ساخت. با این حال زمان دقیق آشکار شدن قبر او برای شیعیان مشخص نیست و برخی در زمان منصور، دومین خلفه عباسی دانسته‌اند (حکیم، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف، ج۲، ص29-۳۱).

نهج‌البلاغه

مشهورترین اثر گردآوری شده از سخنان و نوشته‌های امام علی (ع)، کتاب نهج‌البلاغه است که سید رضی از علمای قرن چهارم هجری آنها را جمع‌آوری کرده است. نهج‌البلاغه، پس از قرآن، مقدس‌ترین متن دینی شیعه و برجسته‌ترین متن ادبی عرب است. این کتاب در سه بخش خطبه‌ها و نامه‌ها و گزیده‌ای از سخنان کوتاه امام علی(ع)  است که در موقعیت‌های گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته شده است:

خطبه‌ها، شامل ۲۳۹ خطبه است.

نامه‌ها، شامل ۷۹ نامه است و تقریباً تمام آنها در زمان خلافت نوشته شده‌اند.

کلمات قصار یا قصار الحکم، شامل ۴۸۰ کلام است.

برخی از شرح‌های نهج‌البلاغه، عبارتند از: شرح ابن میثم بحرانی، شرح ابن ابی الحدید معتزلی، شرح محمد عبده، شرح محمدتقی جعفری، شرح فخر رازی، منهاج البراعه خویی و شرح نهج‌البلاغه از محمدباقر نواب لاهیجانی (ضمیری، ص۳۶۵-۳۶۷). با توجه به اینکه نهج‌البلاغه، برگزیده سخنان امام علی (ع) است و نه همه آنها، از‌این‌رو، برخی از محققان در پی گردآوری همه سخنان وی برآمده‌اند که این کتاب‌ها اصطلاحاً مستدرکات نهج‌البلاغه نامیده می‌شوند.

مصحف امام علی علیه‌السلام

مصحف علی یا مصحف امام علی (ع)، نخستین نسخه جمع‌آوری‌شده قرآن است که پس از درگذشت پیامبر (ص)، توسط امام علی (ع) آماده شد (طباطبایی، قرآن در اسلام، ص۱۱۳). این مصحف امروزه در دسترس نیست و بنابر روایات، به دستخط امام علی (ع) و براساس ترتیب نزول سوره‌ها گردآوری شده بود. براساس برخی روایات، شأن نزول آیات و همچنین آیات ناسخ و منسوخ، در حاشیه این مصحف آمده بود (ایازی، مصحف امام علی(ع)، ص۱۷۷-۱۷۸). به باور شیعیان، مصحف امام علی (ع) در دست ائمه معصوم علیهم‌السلام بوده و هم‌اکنون نزد امام دوازدهم است (عاملی، حقائق هامّة، ص۱۶۰، به نقل از: خرمشاهی، قرآن‎پژوهی، ج۲، ص۴۶۹).

مصحف فاطمه علیهاالسلام

مُصْحَف فاطمه (س)، کتابی است که فرشته الهی، مطالب آن را برای حضرت فاطمه (س) بیان کرده و امام علی (ع) آنها را نوشته است. مطالب این کتاب، شامل جایگاه پیامبر (ص) در بهشت و اخبار و رویدادهای آینده است (صفار قمی، بصائر الدرجات، ص۱۵۶-۱۵۷). این کتاب نزد امامان شیعه بوده و بین آنان دست به دست می‌شده است و دیگران بدین کتاب دسترسی نداشته‌ و ندارند. این کتاب اکنون در دست امام زمان (عج) است (آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۲۱، ص۱۲۶).

اصحاب

- سلمان فارسی از برترین یاران پیامبر (ص) و امام علی (ع) است. احادیث فراوانی از معصومین علیهم‌السلام درباره وی رسیده است؛ از جمله اینکه رسول خدا (ص) فرمود: «سلمان از ما اهل‌البیت است» (صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۷۰).

- جندب بن جناده، مشهور به ابوذر غفاری، چهارمین شخصی است که به پیامبر (ص) ایمان آورد. وی در دفاع از حق امام علی (ع)، در آغاز از بیعت با ابوبکر سر باز زد (یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، ج۱، ص۵۲۴).

- مقداد بن عمرو، از جمله هفت نفری است که در ابتدای بعثت رسول خدا (ص) به او ایمان آورد و مسلمان شد. پس از رحلت رسول خدا (ص) مقداد از جمله کسانی بود که با ابوبکر بیعت نکرد و در طول ۲۵ سال سکوت امام علی (ع)، همواره همراه وی بوده است (همان).

- عمار یاسر از اولین کسانی است که به پیامبر (ص) ایمان آورد و همراه اولین گروه از مسلمانان به حبشه هجرت کرد و پس از هجرت رسول خدا (ص) به مدینه، به او پیوست. عمار پس از رحلت پیامبر (ص) همچنان در راه دفاع از اهل بیت و امام علی (ع) استوار ماند و در دوران حکومت عمر بن خطاب، مدتی امارت کوفه را عهده‌دار بود؛ ولی چون فرد عادل و ساده‌زیستی بود، عده‌ای زمینه برکناری او را فراهم آوردند. وی سپس به مدینه برگشت و در کنار علی(ع) ماند و از او بهره برد (کمپانی، علی کیست، ص۴۱۲).

- مالک بن حارث عبد یغوث نخعی، مشهور به مالک اشتر نخعی، در یمن به دنیا آمد و اولین کسی بود که با امام علی(ع) بیعت کرد. در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان از فرماندهان علی (ع) بود (نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ص۵۶۵).

- عبدالله بن عباس، معروف به ابن عباس، پسرعموی پیامبر (ص) و امام علی (ع) است. او احادیث بسیاری از پیامبر(ص) نقل کرده است (مفید، امالی، ص۱۴۰). ابن‌عباس در دوران خلفا، همواره علی (ع) را شایسته مقام خلافت می‌دانست و در دوران حکومت امام علی (ع) در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان حاضر بود و از طرف امام علی (ع) استاندار بصره بود (ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۷۳ و ج۶، ص۲۹۳).

- ابوالهیثم بن تیهان، از نخستین افراد از انصار که اسلام آوردند؛ وی یکی از ۱۲ نفری بود که در زمان ابوبکر بر حق خلافت امام علی (ع) و اینکه پیامبر (ص) او را به جانشینی خود برگزید شهادت دادند (شیخ صدوق، خصال، ج۲، ص۴۶۲). او در صفین پس از شهادت عمار به شهادت رسید و از کسانی است که امام علی (ع) به خاطر از دست دادن‌شان ابراز تأسف کرد و فرمود: أین عمار؟ أین ابن تیهان؟... (نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه ۱۸۲، ص۲۶۴).

- صعصعه بن صوحان، او در زمان پیامبر (ص) مسلمان شد اما آن حضرت را ندید ( ابن اثیر، اسد الغابة، ج۲، ص۴۰۳). وی در جنگ‌های سه‌گانه جمل، صفین و نهروان حضور داشت. امام علی (ع) او را سخنرانی زبردست، و معاویه زبان او را آهنین توصیف کرده‌اند (ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۲، ص۳۸۸). او از سخنوری خود در دفاع از امام علی (ع) استفاده می‌کرد (شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ص۶۹).

- کمیل بن زیاد، از تابعین اصحاب رسول خدا (ص) و از یاران خاص امام علی (ع) و امام حسن (ع) بود. او از جمله شیعیانی است که در روزهای اول خلافت حضرت علی (ع) با او بیعت کرد و در جنگ‌های امام علی (ع) علیه دشمنان جنگید (مفید، اختصاص، ص7 و ۱۰۸).

- محمد بن ابی بکر، فرزند خلیفه اول در سال دهم هجری به دنیا آمد. او از اصحاب خاص امام علی (ع) بود که اعتقاد داشت خلفای پیشین، حق علی (ع) را پایمال کرده و معتقد بود کسی سزاوارتر از علی بن ابی‌طالب برای احراز مقام خلافت نیست (شوشتری، قاموس الرجال، ج۷، ص۴۹۵). محمد در دوران خلافت امام علی (ع) در جنگ‌های جمل، صفین امام علی (ع) را یاری کرد. او در رمضان سال ۳۶ هجری حاکم مصر شد و در صفر سال ۳۸ هجری توسط سپاه معاویه کشته شد (زرکلی، اعلام، ج۶، ص۲۲۰).

- میثم تمار اسدی کوفی، مشهور به میثم تمار، از اصحاب خاص امام علی (ع) و حسنین علیهماالسلام است. او جزء شرطة الخمیس بود (برقی، رجال برقی، ص۳).

امام علی پدر دینی امت اسلامی؛ علت نامگذاری این روز به نام پدر

عید است و آخر گل و یاران در انتظار               ساقی به روی ماه ببین ماه و می بیار

هر سال روز سیزدهم رجب بخاطر زادروز وصی نبی مکرم اسلام، مولای متقیان، امیرمومنان، پیشوای مسلمانان، نخستین امام شیعیان، ابوالسبطین، حضرت امام علی بن ابی طالب (ع) و جشن و شادمانی پیروان اهل‌بیت، در جمهوری اسلامی ایران به «روز پدر» نامگذاری شده تا از این طریق از پدران پرتلاش و زحمتکش این مرز و بوم که علاوه بر همت در تأمین معاش و اسباب زندگی، نقش بسزایی در آشنایی فرزندان خویش با مکتب اهل‌بیت داشته و آنان را از انحرافات فکری و عقیدتی بازداشته و با نور اسلام و قرآن و مکتب حیات‌بخش اهل‌بیت آشنا و سیراب نمودند، تقدیر و تشکری به عمل آید. این سُنتی است حسنه و کرداری است خداپسندانه که البته این نامگذاری بی دلیل نبوده و مستند روایی نیز دارد؛ زیرا رسول معظم اسلام حضرت محمد (ص) در روایتی خود و امام علی (ع) را پدران امت اسلام قلمداد نمود و فرمود: «أنا و علیٌّ أبوا هذه الاُمّة» (بحارالأنوار، ج16، ص95، باب 6)؛ من و علی پدران این امتیم. بدین جهت روز میلاد خجسته حضرت امیرمؤمنان علی (ع) به روز پدر نامیده شده است.

این روز را خدمت آقا صاحب العصر والزمان (عج) و رهبر عزیزمان که پدران معنوی‌مان هستند تبریک گفته و از آنها می‌خواهیم که در حق فرزندان خود دعا نمایند تا ان‌شاءالله تعالی عاقبت بخیر شوند.

*روز مرد بر تمام مردان سرزمینمان مبارک باد*