اطلاعاتی از علائم تا مدیریت اختلالات قاعدگی

علائم و نشانه های پیش از قاعدگی 

چند روز قبل از شروع عادت ماهانه بعضی از دخترها تغییرات اخلاقی یا فیزیکی خاصی را احساس می‌کنند به این تغییرات سندروم علائم و ( نشانه ها پیش از قاعدگی یا به اختصار PMS ی.گویند باید توجه داشت که گاهی در زنان قاعده دردهای شکمی و چنگ شدن عضلات پیش می‌آید که امری است عادی طبق تحقیقاتی که به عمل آمده ،است تقریباً نیمی از زنان عنوان کرده اند که در روزهای اول قاعدگی چنین چیزی را تجربه کرده اند برخی از دخترها یا زنان در طول این دوره احساس افسردگی دارند و حتی چند روز قبل از قاعدگی زودرنج و یا سریعاً عصبانی می‌شوند. بعضیها هم بیشتر گریه می‌کنند دیگران ممکن است هوس غذاهای خاصی را داشته باشند. سندروم های پیش از قاعدگی از هورمونهای ترشح شده در بدن زن ناشی می‌شود. در این دوره به علت نگهداری آب بیشتر در بدن سینه ها کمی بزرگتر شده و کمی هم دردناک میشوند. در هر صورت این سندروم با شروع قاعدگی ایجاد می‌شود و پس از چند روز از میان می‌رود اما لازم است آقایان توجه خاصی به آن داشته باشند و در طول این مدت متوجه تغییرات موقتی بودن آن و تغییر روحیه و... در همسرانشان باشند. خانمها نیز لازم است در طول این دوران اگر دچار این سندروم می‌شوند با آگاهی از آن از موارد حساسیت برانگیز دوری کنند. در طول سندروم پیش از قاعدگی ظاهر شدن جوش بر روی پوست صورت نیز عادی است. خوشبختانه این مشکل با بالا رفتن سن دختران خودبه خود حل می‌شود به هر حال بهترین توصیه به زنان برای مبارزه با آثار منفی قاعدگی این است که آرام باشند و به خود اطمینان دهند که با شروع عادت ماهانه آثار سندروم پیش از قاعدگی برطرف خواهد شد. با توجه به همه آنچه گفته شد، نکته مهمی باید بدانیم این است که قاعدگی یک پدیده کاملاً طبیعی است از استثناها که بگذریم هر زنی پریود می‌شود و این تجربه به معنای تغییر روش زندگی .نیست زنی که قاعده است می‌تواند به زندگی روزمره خود ادامه دهد تفریح کند، به ورزش بپردازد و از زندگی لذت ببرد. 

قاعدگی یا عادت ماهیانه 

قاعدگی یا عادت ماهیانه یکی از نشانه های بلوغ در دختران می‌باشد سنی که دختران به مرحلهٔ بلوغ جسمی میرسند متفاوت بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد مانند عوامل محیطی عوامل ارثی ،نژاد آب و هوا و بالاخره طرز تغذیه به طور کلی در مناطق گرمسیر دختران زودتر از معمول بالغ می‌شوند در ایران سن معمولی شروع قاعدگی در دختران به طور متوسط بین۹ تا ۱۶ سالگی است. در دختر بچه ها از سن ۸ سالگی از همان زمان که غده هیپوتالاموس در مغز تخمدانها را به فعالیت وا می دارد میزان هورمون استروژن شروع به افزایش می‌کند تولید استروژن و سایر هورمونها تا سن ۱۱ تا ۱۲ سالگی از تخمدانها به حدی بالا می‌رود که برای حجیم شدن پستانها و شروع قاعدگی کفایت می‌کند تحقیقات نشان می‌دهد زنان قبل از تخمک گذاری آزمایش هوش را سریعتر ولی غلط پاسخ می‌دهند و حواس آنها سریعتر پرت می‌شود و قدرت تمرکز خوبی ندارند اما در هفته بعد از قاعدگی همین آزمایش را کندتر ولی صحیح تر پاسخ می‌دهند تغییرات روحی و عاطفی ناشی از هورمونها فقط به نوسانات چرخه قاعدگی محدود نمی‌شود پس از ،زایمان پروژسترون و بقیه هورمونهای جنسی شدیداً افت میکنند و در آن زمان زنان در مقابل انواع بیماری های روحی آسیب پذیرتر هستند که افسردگی یکی از آنهاست. 

علت پیدایش قاعدگی یا عادت ماهیانه

در دوران های مختلف زندگی تخمدانهای یک زن وظایف متعددی به عهده دارند که مهمتر از همه تخمک گذاری یا تولید سلول مخصوص برای تولید مثل و ترشح هورمونهای تناسلی شامل استروژن و پروژسترون می‌باشد در دخترهای جوان دستگاه تولید مثل تحت تأثیر هورمونهای تناسلی رشد کرده و علایم بلوغ منجمله قاعدگی یا عادت ماهیانه در آنها ظاهر می‌شود تخمک گذاری در زن به این ترتیب صورت می‌گیرد که از پایان یک دوره قاعدگی پس ماهیانه یکی از حبابهای کوچکی که در سطح تخمدانها وجود دارند سریعاً شروع به رشد کرده و به شکل یک طاول حجیم و متورم در می‌آید که به آن فولیکول می‌گویند در داخل هر فولیکول یک اوول یا سلول تناسلی زنانه قرار دارد. در روز ۱۴ که از روز اول قاعدگی حساب میشود این طاول در سطح تخمدان در اثر فشار مایع فولیکولی می ترکد تخمک و موجود در آن آزاد می‌شود. سپس این تخمک در اثر حرکات ریشکها یا شرابه های متعلق به شیپور ،فالوپ وارد لوله رحم عدد می‌شود. تخمک که به وسیله ذره بین یا میکروسکوپ قابل دیدن است در داخل لوله رحم باقی می‌ماند و اگر با سلول تناسلی مرد روبرو نشود بعد از ۲۴ ساعت از بین می‌رود اما اگر مدت کمی قبل از تخمک گذاری و یا در همان زمان مقاربت جنسی انجام گرفته باشد میلیونها اسپرماتوزوئید یا سلول تناسلی مرد که به داخل مجرای تناسلی زن ریخته می‌شوند با حرکات سریع به فعالیت می‌پردازند. اسپرماتوزوئیدها یا سلولهای تناسلی مرد که به وسیله میکروسکوپ قابل دیدن هستند، عبارتند از سلولهای کوچک و پرتحرکی که هر کدام تقریباً به شکل یک نوزاد قورباغه می‌باشند هر یک از این سلولها دارای یک سر نسبتاً بزرگ و یک دم باریک بوده و با جنبشهای سریع می‌توانند به طرف حفره رحم بالا رفته و خود را به داخل رحم و نزدیک تخمدان زن برسانند. اما با این وجود فقط تعداد محدودی از اسپرماتوزوئیدها یا) سلولهای تناسلی (مرد میتوانند از سوراخ دهانه رحم عبور کرده و خود را به داخل رحم برسانند زیرا که تعداد بسیار زیادی از آنها در مجرای تناسلی زن و یا وژان از حرکت باز می‌مانند و از بین می‌روند. اسپرماتوزوئیدها یا سلولهای تناسلی مرد که خود را به داخل رحم رسانده اند وارد لوله های رحم و به طرف تخمک یا سلول تناسلی زن هجوم می‌برند به این ترتیب به زودی تعداد زیادی اسپرماتوزوئید یا سلول تناسلی مرد به اطراف تخمک یا سلول تناسلی زن گرد آمده و آن را احاطه می‌کنند فعالیت اسپرماتوزوئیدها برای داخل شدن به درون تخمک ادامه می‌یابد ولی فقط یکی از آنها موفق می‌شود که به درون تخمک راه یافته و آن را بارور کند. به این ترتیب با ورود اولین اسپرماتوزوئید به درون اوول یا سلول تناسلی زن پرده محکمی در اطراف آن کشیده می‌شود که مانع از ورود سایر اسپرماتوزوئیدها می‌شود از ترکیب سلول تناسلی زن با سلول تناسلی ،مرد سلول تخم به وجود می‌آید که به تدریج از آن جنین و سپس یک انسان تولید می‌شود و به این ترتیب که شرح داده شده حاملگی شروع می‌شود و تا موقع زایمان عادت ماهیانه و خونریزی از رحم قطع می‌شود.

چرا قاعدگی در خانمها ایجاد می‌شود؟

در جنس مؤنث دوره های ماهیانه تناسلی از هنگام بلوغ شروع شده و مراحل آن به طور متناوب تقریباً با نظم و ترتیب تا چندین سال همچنان تکرار می‌شود یک دورۀ جنسی در خانمها معمولاً شامل ۲۸ روز است که مدت ۳ تا ۵ و گاهی ۷ روز خون ریزی از دستگاه تناسلی در قاعدگی به عنوان اولین روز از یک دوره جنسی به حساب می‌آید. خلاصه این که خانمها به طور طبیعی در هر ۲۸ روز یک مرتبه ۳ تا ۵ و گاهی ۷ روز دچار خونریزی از رحم می‌شوند که اصطلاحاً به آن قاعدگی می‌گویند. در هنگام قاعدگی سلولهای بافت مخاطی از سطح داخلی رحم جدا شده و ریزش می‌کند که برای این کار خون ریزی و ترشحات قاعدگی ایجاد می‌شود. در خانمها پس از قاعدگی در یک دوره جنسی از روزهای ۷ تا ۱۴ سلولهای مخاط رحم و سلولهای غدۀ آن شروع به تکثیر کرده و محل مخاط بافت های ریخته شده در رحم را نوسازی و ترمیم می‌کنند علاوه برآن از روزهای ۱۵ تا ۲۸ غده های مخاط رحم متورم می‌شوند و مواد لزجی تراوش می‌کنند در این مرحله بافت زیرین یا آستر رحم نیز ضخیم و پرخون می‌شود در این مرحله اگر تخم بارور در رحم کاشته شود و به اصطلاح آبستنی رخ دهد سلولهای مخاط رحم پایدار باقی می‌مانند ولی در غیر این صورت قاعدگی رخ داده و قسمت سطحی مخاط همراه با ترشحات خونی از رحم جدا شده و از بدن خارج می‌شود خون قاعدگی بر رحم خلاف خون سایر قسمت های بدن لخته نمی‌بندد ولی گاهی اوقات قسمتهای ممکن است لخته های بسیار ریز در آن دیده شود. اما اگر خون ریزی قاعدگی خیلی شدید شود معمولاً لخته های بزرگ نیز تشکیل می‌شود. طی سالیان دراز که سن بالا می‌رود خانمها به یائسگی نزدیک می‌شوند در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی میزان هورمون استروژن در خانمها شروع به کاهش می‌کند در اوایل ۴۰ سالگی خانمها وارد مرحله یائسگی می‌شوند در این مرحله از نظم و ترتیب عادتهای ماهیانه کاسته می‌شود و پوست بدن خشک تر شده و موها شکننده تر و کم پشت تر میشوند. بعضی از خانمها استثنائاً احساس کاهش میل جنسی می‌کنند و بسیاری از آنها از دگرگونی تغییر خلق و خوی و کج خلقی رنج میبرند و به دنبال این مرحله به طور متوسط در سنین ۵۱ - ۵۰ سالگی مرحله یائسگی فرا می‌رسد و قاعدگی برای همیشه متوقف می‌شود. 

اختلالات قاعدگی 

قاعدگی های نامنظم به دوره های قاعدگی گفته می‌شود که از نظر زمان بين وقوع آنها اختلاف زیادی وجود دارد این نوع اختلال و بی نظمی در قاعدگی در دو مرحله از عمر خیلی زیاد دیده می‌شود یکی در دخترهای جوان و آنهایی که قاعدگیشان به تازگی شروع شده و دیگری در سن می‌انسالی و در خانمهایی که در آستانه یائسگی بوده و به زودی یائسه می‌شوند و قاعدگیشان برای همیشه قطع خواهد شد. دوره های قاعدگی به طور متوسط ۲۸ روز است اما این دوره ها در بعضی خانمها در ۲۴ روز و در بعضی دیگر به ندرت ممکن است به طور طبیعی و منظم تا ۳۵ روز هم دیده شود. برای رفع اختلالات قاعدگی توصیه می‌شود هر روز صبح و ظهر و شب بعد از هر غذا یک استکان نوشابه کومبوچا بنوشید.

برگرفته از کتاب دایرة المعارف گیاه درمانی ایران (مسائل جنسی، زناشویی و ازدواج)نوشته احمد حاجی شریفی، عطار اصفهانی