تسبیح مرجان اصل
تسبیح مرجان اصل
زمان آماده سازی 5 تا 7 روز کاری
مرجان توسط جانوران بسیار کوچک مرجانی به نام پولیپ که در حفره های سنگ های بستر دریاها قرار می گیرند و از خود مواد آهکی ترشح می کنند، درگذر زمان به وجود می آید.
اطلاعات بیشتر
سنگ مرجان
مرجانهای گرانبها نوعی مرجان طبیعی و قیمتی و شبیه به سنگ هستند. این مرجانها مخصوص دریاهای عمیق هستند و در دریاچههای سنگی دارای رسوبات در سطح پایینی دریاچه و معمولاً در محیطهای تاریک دارای بیش از 500 فوت عمق، از جمله غارها تشکیل میشوند.
مرجانهای گرانبها به آرامی توسط آبزیان بسیار کوچک به نام پولیپ مرجانی ساخته میشوند. این موجودات کوچک و نرم تن با پوستههای سخت پوشیده میشوند و همانطور که رشد میکنند و با گذشت زمان، شروع به تشکیل شاخههای پیچیده و ساختار اسکلتی متشکل از کربنات کلسیم سفت و با رنگدانههای کاروتنوئید میکنند. این تشکلهای بیولوژیکی رشد بسیار آهستهای به اندازه 1 میلیمتر در سال دارند و در اندازههای کوچک تا صخرههای عظیم مرجانی یافت میشوند.
بیشتر سنگ مرجانهای موجود در انواع روبروم کورالیوم و گونههای بسیار رنگی از صورتی تا قرمز هستند. در تجارت، روبروم کورالیوم گاهی به عنوان مرجان اصیل یا نوبل شناخته میشود و به عنوان یکی از محبوبترین نوع مرجانها برای جواهرات به شمار میرود.
مرجان نوبل شامل مرجان پوست فرشتهای (angel skin coral) و دارای رنگ صورتی تا رنگ ماهی سالمون است.
روبروم کورالیوم همراه با مرجانهای فسیلی، مرجانهای عقیقی، شن و ماسههای مرجانی و قطعات مرجانی جزء تجارت بین المللی محسوب نمیشوند، به این معنی که میتوان آنها را بدون مجوز به بسیاری از کشورها صادر و وارد کرد.
با این حال مرجان هاوایی تحت قانون Lacey قرار دارد و نمیتواند از ایالات متحده آمریکا به کشور دیگری صادر شود. انواع دیگر مرجانها (که عمدتاً از چین و هاوایی هستند) مانند ژاپونیکوم کورالیوم، کورالیوم الاتیوس، کورالیوم سکندام و گراندیس آنتیپدز برای تجارت بین المللی نیاز به مجوز دارند، اما معمولاً در داخل کشور میتوانند معامله شوند.
تشخیص سنگ مرجان
مرجان مانند سایر سنگهای قیمتی ارگانیک، یک مادۀ ارگانیک است و بسیار سخت و با دوام نیست. مقیاس سختی آن 3 تا 4 در مقیاس موس است که به راحتی میتواند باعث تمایز و تشخیص مرجانها از سنگهای قیمتی مشابه مثل کارنلیان، رودونیت یا گارنت اسپسارتیت شود.
مرجان سفید و قرمز با ترکیبات کربنات کلسیم دارای وزن مخصوص یا چگالی 60/2 تا 70/2 و ضریب شکست 485/1 تا 658/1 هستند. با استفاده از این ویژگیها و نیمه شفاف تا مات بودن سنگ مرجان، میتوان به راحتی آن را از سنگهای مشابه تمیز داد.
منابع اصلی سنگ قیمتی مرجان
اگرچه مرجانهای گران قیمت در نقاط مختلف جهان یافت میشوند، اما منطقه Torre del Greco نزدیک ناپل در ایتالیا بیش از 200 سال است که مرکز تجارت مرجان است و تقریباً 75 درصد از کل عرضۀ مرجان در جهان را تأمین میکند. اکثر مرجانهای گرانبها امروزه از دریای مدیترانه غربی، مخصوصاً از ساردینیا استخراج میشوند. ذخایر قابل توجهی نیز در دریای سرخ، خلیج بیسکای، مجمع الجزایر مالزی، جزایر میدوی، ژاپن، تایوان، استرالیا و جزایر هاوایی وجود دارد.
امروزه مرجانهای هاوایی، ساحل ژاپن، دریای مدیترانه و دریای سرخ به عنوان بهترین مرجانها شناخته میشوند.
رنگ سنگ مرجان
مرجانهای گرانبها معمولاً دارای طیف وسیعی از رنگهای قرمز مایل به صورتی، از جمله قرمز روشن تا رنگ ماهی سالمون (مرجان مامو) و قرمز متوسط (مرجان ساردگنا) تا قرمز تیره اقیانوسی (مرجان مورو) هستند؛ رنگ مرجانها پس از تشکیل شدن به مرور زمان محو و کمرنگ میشوند.
مرجان نوبل دارای مطلوبترین و یکنواختترین رنگ است، اما اغلب میتواند رگهها و یا نقاط سفید تا قرمز مایل به صورتی نیز داشته باشد؛ به ویژه مرجان پوست فرشتهای.
مرجانهای گرانبها میتوانند در رنگهای دیگر مانند طلایی، سفید، سیاه و آبی نیز یافت شوند. مرجانهای طلایی هاوایی به دلیل داشتن ویژگی اثر چشم گربهای، بسیار مطلوب و در عین حال بسیار نادر هستند.
مرجان سیاه و آبی اغلب برای جواهرات استفاده نمیشوند؛ زیرا قوانین و مقررات خاصی برای تجارت آنها وجود دارد.
وضوح و درخشندگی سنگ مرجان
مرجان گرانبها معمولاً نیمه شفاف تا مات و دارای یک ظاهر طبیعی و ملایم است.
مرجان جلا داده شده، جذابیت شیشهای دارد.
مرجان ابتدا با ماسه سنگ و سنگ سنباده پولیش داده میشود و سپس با چرخهای تراشکاری جلا داده میشود.
تراش و شکلدهی سنگ مرجان
سنگ مرجان به علت نرم و مات بودن، اغلب به صورت دامله یا گنبدی تراش داده میشود. این نوع تراش معمولاً برای ساخت مهره، حکاکیهای تزئینی و مجسمهها استفاده میشود.
تراش گنبدی میتواند به شکلهای مختلف باشد که بیضی، دایره و اشکال آزاد محبوبترین آنها هستند.
بهبود دهی سنگ مرجان
مرجانهای طبیعی معمولاً بهبود داده نمیشوند، اما بعضی از مواد مشابه با مرجان وجود دارد که ممکن است برای داشتن یک رنگ بهتر، رنگآمیزی شوند.
انواع مختلفی از مواد مورد استفاده برای ساخت بدل مرجانها عبارتند از: شیشه، استخوان، پوسته صدف و مواد پلاستیکی.
انواع سنگ مرجان و سنگهای قیمتی مشابه آن
مرجان قیمتی و گرانبها متعلق به یک گروه کوچک از سنگهای قیمتی است که از لحاظ تکنیکی اصلاً سنگ نیستند.
مرجان به جای اینکه از مواد معدنی با ساختارهای بلوری مانند سنگهای رنگی ساخته شود، از طریق یک فرایند بیولوژیکی شکل گرفته و متعلق به یک گروه از سنگهای آلی و ارگانیک است. گرچه تعداد سنگهای آلی نسبتاً کم است، اما انواع خاص و مهمی از سنگهای قیمتی در این گروه وجود دارد.
چند ماده معدنی وجود دارند که میتوانند به سبب شباهتهای رنگی یا بافتی با مرجان اشتباه گرفته شوند، از جمله مروارید، صدف، کارنلیان (عقیق قرمز)، رودونیت، گارنت اسپسارتیت، شیشه، شاخ، کائوچو، استخوان و مواد پلاستیکی.
مشابهترین سنگهای قیمتی و معدنی شناخته شده
سنگ کهربا، سنگ آمولیت، سنگ موسی یا کهربای سیاه، عاج و مروارید شناخته شدهترین گونههای مشابه هستند. انواع سنگهای قیمتی مشابه اما کمتر شناخته شده مرجان فسیلی و مرجان عقیقی، انواع نادر اما مشابه و کمتر شناخته شده هستند.
اسطوره شناسی، قدرت شفابخشی و ماوراءطبیعی سنگ مرجان
از آغاز هزاره اول، مرجان گرانبها به عنوان جواهری شناخته شده است که دارای ویژگیهای اسرار آمیز، قدرتمند و مقدس است.
فرانسویها از جواهرات مرجانی اغلب برای تزئینات کلاه و سلاحهای خود استفاده میکردند و معتقد بودند که مرجان یک سنگ محافظ است.
مصریان باستان نیز در مقبرههای مردگان خود از مرجانها برای محافظت در برابر ارواح شیطانی استفاده میکردند؛ زیرا آنها معتقد بودند که مرجان حاوی خون الهی است.
رومیان نیز شاخههای مرجانی را بر گردن فرزندان خود آویزان میکردند تا آنها را از خطر محافظت کند.
در اوایل قرن بیستم، مردم ایتالیا از مرجان برای محافظت از «چشم بد» و برای ناباروری استفاده میکردند.
در سنگ شناسی نجومی، مرجان قرمز سنگ سیارۀ مریخ است.
سرخپوستان منطقۀ پائولو، مرجان را یکی از چهار سنگ عنصری میدانستند. در میان قبایل هوپی و زونی نیز، چهار سنگ مرجان، کهربای سیاه، آبالون و فیروزه، چهار عنصر نماد زندگی بودند.
مرجان قرمز برای چاکرای اصلی و مرجان صورتی برای چاکرای قلب میتوانند سودمند باشند.
ایدههای طراحی جواهرات با سنگ مرجان
مرجانها به دلیل داشتن قابلیت رنگ پذیری شدید و دائمی و درخشش جذاب، از زمانهای قدیم برای جواهرات تزئینی و زیورآلات استفاده میشدند.
مرجانهای گرانقیمت اغلب به عنوان مهره در جواهرات رشتهای مانند گردنبند و دستبند استفاده میشوند. گاهی اوقات از اشکال ناهموار و حتی شاخههای مرجانی نیز برای گردنبند استفاده میشود. حکاکی به شکل گل، گنبدی و یا سایر اشکال زینتی اغلب برای ساخت آویز، گیره سر و گل سینه استفاده میشوند.
مرجان برای انگشتر حلقه که هر روز در دست افراد قرار دارد، توصیه نمیشود اما اگر به خوبی از آن محافظت شود، میتواند در حلقه نیز به کار رود.
مراقبت و نگهداری از جواهرات با سنگ مرجان
مرجانها نسبت به سایر سنگهای قیمتی که امروزه برای جواهرات استفاده میشوند بسیار با دوام نیستند و بنابراین نیاز به مراقبت و نگهداری بیشتری دارند.
مرجان به اسید و حرارت بسیار حساس است. رنگ آن نیز با سایش و استفاده مداوم، کمرنگ میشود. برای جلوگیری از محو شدن رنگ، مرجان را برای مدت زمان طولانی در معرض نور مستقیم خورشید و تغییرات دمایی شدید قرار ندهید. از هر نوع پاک کننده خانگی قوی مانند سفید کننده یا اسید اجتناب کنید و در هنگام پوشیدن جواهرات دارای مرجان، از عطر و اسپری استفاده نکنید.
میتوانید مرجان را با استفاده از یک پارچۀ نرم و یک صابون یا در صورت لزوم مواد شوینده ملایم تمیز کنید. با استفاده از آب با دمای اتاق به خوبی مرجان را شستشو دهید تا کف صابون به طور کامل از روی آن پاک شود. از آنجا که مرجانها بسیار نرمتر از کوارتز هستند، پاک کردن گرد و غبار میتواند باعث کاهش جلا و پولیش آنها شود.
برای جلوگیری از خراشیده شدن، از قرار دادن سایر جواهرات در نزدیک جواهرات مرجانی اجتناب کنید. همیشه جواهرات را قبل از ورزش و انجام کارهای خانه دربیاورید. هنگام نگهداری از سنگهای قیمتی مرجان، آنها را با استفاده از یک پارچۀ نرم و انعطافپذیر از دیگر سنگهای قیمتی جدا کنید.
در صورت امکان برای حفاظت بیشتر، مرجان را در یک جعبه جواهری پارچهای قرار دهید.
تَسْبیح
مهرههایی به نخ یا رشته کشیده شده که برای به خاطر سپردن شمارۀ اذکار به کار میرود. در بسیاری از ادیان جهان از تسبیح برای شمارش اذکار استفاده میشود.
به اعتقاد شیعیان، حضرت زهرا علیهاالسلام از نخستین کسانی بود که در اسلام از تسبیح استفاده کرد. نزد شیعیان تسبیح تربت امام حسین علیهالسلام ارزش معنوی بالایی دارد. از مشهورترین کاربردهای تسبیح نزد شیعیان قرائت تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام پس از نماز است. از دیگر موارد استفاده از تسبیح برای استخاره است.
رنگ، اندازه و جنس دانههای تسبیح متنوع است و یکی از سوغات اماکن مقدس به شمار میآید.
تسبیح کلمهای عربی و از ریشه «س ـ ب ـ ح» و مصدر ثلاثی مزید به معنای منزه و پاک دانستن خداوند است؛ اما برخی این واژه را تصحیف کلمه تسلیخ و تشلیخ (به معنای سجاده و جانماز) و از غلطهای مشهور میدانند. برخی دیگر با استناد به متون ادب فارسی و اشعار برخی شاعران کهن عرب استعمال آن را صحیح و فصیح دانستهاند.
تاریخچه
خاستگاه تسبیح را آسیا دانستهاند، اما بهروشنی مشخص نیست که مردم کدام سرزمین آسیایی مبتکر آن بودهاند. تسبیح به ظاهر در بسیاری از تمدنهای کهن به عنوان ابزار ثبت اعداد، روزها و... کاربرد داشته است. در چین باستان مردم رشتههایی از نخ با گرههای مختلف به کار میبردند و زنان آفریقایی روزها و ماههای بارداری خویش را با گره زدن به رشتهای نخ محاسبه میکردند.
در بسیاری از جامعههای کهن مانند یونان، روم، مصر و هند از تسبیح برای پاسداشت روزهای جشن و آیینها، یا از آن همچون طلسم و تعویذ و وسیلۀ تفأل و تزیین، یا نشانۀ ورود به مرحلهای خاص در آیین تشرف استفاده میکردند. با گذشت زمان و تحول و پیشرفت فرهنگ، کاربریهای ابزاری تسبیح در جامعهها محدودتر شد و بیشتر جنبۀ دینی و کاربری مذهبی یافت.
افسانۀ پیدایش تسبیح و پیشینۀ آن
قطع نظر از اینکه تسبیح را بشر آغازین به صورت طوق و به منظور زینت از مهرههای مختلف به کار میبرده، بهطور کلی تسبیح از دوران مسیحیت پیدا شده و مسیحیان تسبیحهای طویلی را که از انتهای آن صلیب آویزان بود به گردن میآویختند. استفاده تسبیح در ابتدا حکم زینت را داشته و برای جنس دانههای این تسبیح از همه چیز استفاده میکردهاند که اغلب آنها شیشهای بوده. بعدها کشیشهای نستورین که در شرق میزیستند از آن برای ذکر اوراد استفاده کردند و بعضی از کاتولیکها نیز به همین منظور آن را به کار میبردند، اما پروتستانها هیچوقت بدین شکل از تسبیح استفاده نکردند و حتی استعمال آن را بدان منظور منفور میدانند؛ زیرا میگویند در کتاب خدا راجع به آن اشارهای نرفته و بهطور کلی کسانی را که از تسبیح به منظور دینی استفاده میکردند نکوهیده و به اوهامپرستی و خرافات متهم کردهاند. زیرا بر این باورند که عیسی تقلید و اوهامپرستی را منع میکند و کاربرد تسبیح و امثالهم را از احکام مردم حساب میکند نه از احکام خدا. آنگاه که کاتبان و فریسیان اورشلیم نزد عیسی آمده گفتند، چرا شاگردان تو از تقلید مشایخ تجاوز مینمایند، او در جواب گفت؛ شما نیز به تقلید خویش از حکم خدا چرا تجاوز میکنید. سپس عبادت را عبث میکنند؛ زیرا که احکام مردم را به منزلۀ فرائض تعلیم میدهند.
ادیان
کاربرد تسبیح در تمام ادیان بزرگ جهان کم و بیش مرسوم بوده است. کهنترین سند مکتوب مربوط به کاربرد تسبیح، متون ادبی هندو است که به رواج استفاده از تسبیح میان برهمنها (کاهنان هندو) اشاره میکند. در فلسفۀ بودا، هر بودایی با در دست داشتن تسبیح به مثابۀ جزیی از کل و مهرهای کنار مهرههای دیگر رشتهای را تشکیل میدهد که این رشته در نهایت به بودا میرسد و آنان را به او متصل میکند.
یهودیان تسبیحی 32 یا 99 مهره را در روزهای شنبۀ (سَبْت) مقدس در دست میگیرند.
در بیشتر گروهها و فرقههای مسیحی از تسبیح برای ذکر استفاده میشود و فقط برخی از گروههای پروتستان هستند که با استفاده از تسبیح برای این کار مخالفند.
باورها
دربارۀ تسبیح باورهایی عامیانه رایج است که بسیاری از آنها در سنت اسلامی و شیعی تأیید نشده است. برای نمونه در برخی مناطق زنان نقشهایی را که بر روی آش، حلوا و غذاهای دیگر نذری میافتد، علامتی از شکل تسبیح و مهر و پنجۀ ام البنین و یا حضرت فاطمه علیهاالسلام میپندارند و آن را به نیت قبولی نذر و نیازشان میانگارند. همچنین با گرداندن تسبیح تربت کربلا و خواندن و ذکر و ادعیه بر سفرههای نذری، قبولی نذر را از خداوند و امامان میطلبند.
به باور عامیانۀ برخی گسستن یکبارۀ رشتـۀ تسبیح و پراکنده شـدن مهرهها، علامت رواشدن حاجات و به عقیدۀ برخی دیگر نشانۀ پریشانی و پراکندگی است.
در برخی نقاط روستایی و عشایری ایران بر سنگ مزارها شکل مهر و تسبیح را که نشانۀ زهد و ایمان متوفی است، حک میکنند.
پس از غسل مردگان، دست مردگان مرد را با تسبیحی 100 یا 33 دانه از تربت کربلا میدهند و مردگان زن را با دستبند و انگشتر و گلوبندی تسبیح مانند که از خاک کربلا تهیه شده و نام «پنج تن» بر آن حک شده است، میآرایند.
حضرت فاطمه علیهاالسلام برای شمارش ذکر، تسبیحی از جنس پشم تابیده شده با 34 گره (به اندازۀ شمارۀ تکبیرها) داشتند؛ اما پس از شهادت حمزه علیهالسلام، تسبیحی از خاک قبر ایشان ساخت و دیگران نیز در ساخت تسبیح، از آن حضرت پیروی کردند.
در برخی از روایتها ماجرای تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام اینگونه گزارش شده است که کار سخت و طاقتفرسای خانه موجب زحمت و مشقت فراوان دختر پیامبر شده و از دست آن بسیار رنجور شده بود. با پیشنهاد علی علیهالسلام و موافقت فاطمه علیهاالسلام بنا شد که از پیامبر خدمتگزاری درخواست کنند. رسول خدا در مقابل این خواسته پیشنهاد نمود تا چیزی به ایشان بیاموزد که بهتر از خدمتکار است و سپس تسبیحی را به ایشان آموخت که تسبیح به آن حضرت منسوب شد. سخن علامه بیانگر آن است که جایگاه بلند و عظمت وجودی حضرت فاطمه موجب شده که تسبیحی این چنین که مصداق ذکر کثیر و دارای فضایلی بسیار است تشریع شود.
در برخی از روایات مربوط به تسبیح آن حضرت آمده است که پیامبر پس از آموختن آن به دخترش فرمود: «این تسبیح بهتر از دنیا و هر آن چیزی است که در دنیا وجود دارد.» حضرت فاطمه علیهاالسلام به پاس آن سه بار فرمود: «از خدا و رسولش خشنودم» در بسیاری از منابع روایی اهل سنت آمده است که امیرالمومنین علیهالسلام پس از آن هرگز و در هیچ شرایط این تسبیح را ترک نکرد.
روایتی است از امام صادق علیهالسلام که حضرت فاطمه علیهاالسلام برای شمارش ذکر، از تسبیحی به جنس پشم تأبیده شده استفاده میکرد که به اندازۀ شماره تکبیرها، 34 گره داشت؛ اما پس از شهادت حضرت حمزه علیهالسلام تسبیحی از خاک قبر او ساخت و دیگران نیز در ساختن از تربت، از ایشان پیروی کردند تا هنگامی که امام حسین علیهالسلام به شهادت رسید و تربت کربلا تقدس ویژهای یافت.
قسمتهای مختلف تسبیح
سر تسبیح یا منگوله: هر تسبیح دارای یک یا دو منگوله است. منگولههای برخی تسبیحهای نفیس، زربافت یا نقرهبافت است.
شیخک: مهرهای مخروطی شکل در زیر منگوله که بزرگتر از دیگر مهرههاست. در برخی مناطق شیخک را «خلیفۀ سُبحه» یا صوفی، امام و محراب سبحه نیز مینامند.
عدسک: دو مهره شبیه عدس که کوچکتر از دیگر مهرهها هستند و گاهی از جنس دیگری ساخته میشوند و دانههای تسبیح را به 3 قسمت تقسیم میکنند.
در تسبیح 100 دانه، دانهها به دو قسمت 33 دانه در دو طرف شیخک، و یک قسمت 34 دانه در میان دو عدسک تقسیم شده است.
ساختمان تعداد مهرهها
تسبیح غالباً 100 دانه یا مهره دارد که مسلمانان و شیعیان آن را نشانۀ 100 اسم خداوند و یا نمادی از شماره تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام میدانند.
تسبیح با مهرههایی به تعداد 25، 33، 34 و 1000 نیز به کار میرود. تسبیح 1000 دانه به برخی صوفیان و دراویش اختصاص دارد که برای ذکر در مراسم خاکسپاری به دست میگیرند و 3 بار میگردانند و هر بار 1000 لا اله الا الله میگویند.
شکل
تسبیحها را از لحاظ شکل به دوکی (تسبیحهایی با مهرههای بـه شکل دوکِ تراشیـده)، خرمایـی-سنجدی (تسبیحهایی با مهرههای به شکل هستههای خرما و سنجد) و تسبیحهای کروی (مهرههای آن از طریق ریختهگری و قالبگیری تهیه میشوند) دستهبندی میکنند.
جنس
- سنگهای معدنی گرانبها مانند عقیق، یشم، یاقوت، مروارید، زمرد، فیروزه، لاجورد و... . از جمله معروفترین تسبیحهای ساخته شده از سنگهای معدنی، تسبیح «شاد مقصود» یا «شاه مقصود» است که از سنگی خاص از معادن قندهار افغانستان ساخته میشود و نوعی از آن بسیار کمیاب و گرانبهاست. تسبیح عقیق از معادن یمن ساخته میشود که به تسبیح یمانی معروف است.
- چوب، میوه و هستۀ میوۀ برخی درختان مانند آبنوس، شمشاد، یسر و خرما.
- شاخ و استخوان و عاج حیواناتی مانند گوزن، شتر و فیل.
- بلور، شیشه و پلاستیک.
نحوه ساختن
ساخت تسبیح در بسیاری از اماکن مقدس و امامزادگان رواج دارد. در خراسان افراد بسیاری در معادن پازر (سنگی سبز رنگ)، فرومد و عباس آباد مشغول تسبیحسازی از این سنگ هستند. آنها با تراش سنگ و خوابانیدن آن در روغن کرچک، تسبیحها و اشیای زینتی میسازند.
کسانی به بند و رشته کشیدن مهرههای تسبیح و فروش آن میپردازند که به این حرفه، «تسبیح بندکن» میگویند.
مرغوبيت
مرغوبيت تسبيحها را ميتوان در جور بودن و يكدست بودن دانهها خلاصه كرد. تسبيحهاي مرغوب شاه مقصود رنگهاي يكنواخت دارند و نامرغوب آنها داراي رگه و لكه ميباشد. در تسبيحهاي استخواني كه به سبك تراش درست ميشوند، مرغوبيتشان در تراش خوب و دانههاي يك اندازه ميباشد. تسبيحهاي گلي و ريختهگري گرانقيمت به دو دسته معروف كار عبدالله و كار سيد تقسيم ميشوند كه كار عبدالله را بعضي بهتر ميدانند و مرغوبيت اين تسبيحها بستگي به دوام و قرص بودن دارد كه به وسيلۀ مخلوط كردن گل تسبيح با برادههاي بعضي فلزات (مخصوصاً در تسبيحهاي گلي گرانقيمت از برادههاي طلا استفاده ميكنند) و خوب به عمل آوردن گل تأمين ميگردد. تسبيحهايي هم هست كه به تسبيحهاي نقرهكوب معروفند و جنس دانههاي مرغوب آنها از يسر است و بر روي اين دانهها از ميخهاي كوچك نقره براي زينت استفاده كردهاند كه مرغوبيت آنها بستگي به جنس نقره دارد.
مضمون تسبیح
الله اکبر: تکبیر در لغت به معنای تعظیم است و در اصطلاح، توصیف خداوند به کبریایی عظمت در اعتقاد، گفتار و عمل است.
خداوند در قرآن کریم به پیامبرش دستور میدهد که او را به بزرگی یاد کند: «و ربک فکبّر»؛ «ربّ» انسان همان «الله» است که همۀ صفات جمالیه و جلالیه را داراست. روایتی است از امام صادق علیهالسلام که هرگاه تکبیر گفتی، همۀ آنها را که ما بین آسمان و زمین است در مقابل عظمت خداوند کوچک بشمار. همچنین آن حضرت در حضور یکی از اصحاب خویش که تکبیر را به «بزرگی خداوند از همه چیز» معنا کرده بعد این پرسش را مطرح میکند که آیا اساساً در مقابل خداوند، وجودی هست که او برتر از آن باشد؟ این مطلب کنایه از آن است که هیچ موجودی مستقل و بریده از خداوند در برابر او وجود ندارد؛ سپس تفسیر درست تکبیر را خود این گونه بیان فرمودند که خداوند بزرگتر از آن است که قابل توصیف باشد.
به گفتۀ علامه طباطبایی رضواناللهعلیه در تفسیر آیۀ مزبور، تکبیر، منسوب دانست خداوند به کبریا و عظمت از جهت اعتقاد و عمل و قول و فعل است؛ به این ترتیب که خداوند را از اینکه چیزی برابر با او یا بالاتر از او باشد منزه بدانیم؛ بنابراین چیزی نیست که شریک یا غالب بر او باشد و هیچ نقصی وجود ندارد که بر او عارض شده و هیچ وصفی نیست که او را محدود سازد.
الحمدلله: واژهشناسان، حمد را نقیض ذم و اعم از شکر دانستهاند. آنان همچنین تحمید را ستایش و حمد مکرر خداوند معنا کردهاند. «حمد»، ثنا و ستایش کسی است که از روی اختیار، کاری زیبا و قابل ستایش انجام داده باشد؛ اما «مدح» شامل ثنا بر عمل غیراختیاری نیز میشود؛ مانند مدح کردن کسی به خاطر زیبایی و حسن وی. افزون بر این، برخلاف حمد، مدح شامل موجودات بیجان نیز میشود؛ مانند مدح جواهری زیبا. در تفاوت حمد و شکر نیز گفته شده است که حمد فقط با زبان و در مقابل نعمت و غیر نعمت است و شکر فقط در مقابل نعمت است و به صورت غیرزبانی نیز انجام میشود؛ حمد اختصاص به خداوند دارد، اما شکر دربارۀ غیرخدا نیز به کار میرود. برخی نیز حمد و شکر و حمد و مدح را به یک معنا دانستهاند.
سبحان الله: ترکیب کلمۀ «سبحان الله» نُه بار در قرآن کریم آمده است. برخی از مفسران «سبحان» را اسم مصدر و برخی دیگر آن را مصدر دانستهاند. «سبحان الله» یعنی منزه میدانم خداوند را از هر آن چیزی که شایستۀ ساحت قدسی او نباشد. از حضرت علی علیهالسلام در تفسیر آن نقل شده است که «سبحان الله» بزرگداشت خداوند و منزه دانستن اوست از آنچه که مشرکان دربارۀ او میگویند و هرکس این ذکر را بگوید، تمام فرشتگان بر او درود میفرستند. امام صادق علیهالسلام نیز آن را سبکترین ذکر بر زبان و بلیغترین آن دانسته است. در خصوص ارتباط این سه ذکر با یکدیگر، نکاتی از سوی دین پژوهان ارایه شده است. برخی معتقدند که تحمید و تسبیح را میتوان به جای یکدیگر به کار برد؛ زیرا صفات ثبوتیه و سلبیه در خارج، لازم و ملزوم یکدیگرند؛ برای مثال: نفی جهل همراه با اثبات علم و اثبات علم همراه با نفی جهل است؛ بنابراین گاهی به تناسب لازم، وصفی با تسبیح.
احکام و شرایط تسبیح
تسبیحی که پس از نماز واجب خوانده شده و فضیلت بسیار دارد، باید به نماز متصل بوده و نمازگزار از حالت نماز خارج نشده باشد؛ همانگونه که امام صادق علیهالسلام تسبیحش را به نماز متصل نموده و سفارش میفرمود که تحمید به تکبیر و تسبیح به تحمید متصل شده و در میان آنها فاصلهای ایجاد نشود. همچنین مستحب است که پس از تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام یک بار ذکر «لا اله اله الله» گفته شود.
از جمله احکام فقهی مربوط به تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام این است که چنانچه کسی در تعداد تکبیر یا تسبیح یا تحمید گفته شده شک کند، در صورتی که شک وی بعد از محل نباشد، بنا را بر اقل میگذارد و در غیر این صورت به شک خود اعتنا نمیکند. همچنین مستحب است که با تسبیحی از تربت امام حسین علیهالسلام این ذکرها شمارش شوند؛ زیرا در روایتی از امام صادق علیهالسلام آمده است که هرکس تسبیحی از تربت حرم امام حسین علیهالسلام به همراه داشته باشد، از تسبیح کنندگان به شمار میآید؛ هر چند ذکری هم بر زبان جاری نسازد. همچنین پاداش تسبیح گفتن با تربت آن حضرت بالا رفتن چهارصد درجه و برآورده شدن چهارصد حاجت است و به همین تعداد برای گوینده کار نیک نوشته میشود و گناه از نامۀ اعمال وی پاک خواهد شد.
شیخ صدوق با استناد به اینکه انگشتان دست در روز قیامت مورد سوال قرار میگیرند، شمارش تسبیح با انگشتها را با فضیلتتر از شمارش با تسبیح ساخته شده از غیر تربت امام حسین علیهالسلام دانسته است؛ ولی برخی از فقیهان این سخن را نپذیرفتهاند.
موارد استحباب تسبیح
چنان که اشاره شد از جمله موارد استحباب تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام که بر آن تأکید شده، هنگام خواب و پس از نمازهای واجب است. طبق نظر برخی از فقیهان به ویژه طباطبایی یزدی در العروة الوثقی و نیز بسیاری از فقیهان معاصر که به آن حاشیه زدهاند، استحباب تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام اختصاصی به نمازهای واجب نداشته و پس از هر نمازی استحباب دارد و حتی گفتن آن به تنهایی و بدون آنکه در تعقیب نماز باشد نیز مستحب است. در تأیید این دیدگاه میتوان به برخی از روایتها اشاره نمود که در آن به مستحب بودن تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام در بعضی از نمازهای مستحبی و زیارتنامهها تأکید شده است.
مشخصات
دیدگاه ها (0)
لطفا پیش از ارسال نظر، این موارد را مطالعه کنید:
این محصولات ساخته و پرداخته هنرمندانی است که نظرات شما را میبینند و از آن بهرهمند میشوند؛ پس لازم است محتوای ارسالی شما منطبق برعرف و شئونات جامعه و با بیانی دوستانه و عاری از لحن تند، تمسخرو توهین باشد. طبیعتاً نظرات دلگرم کننده شما موجب شکوفایی ذوق هر هنرمند خواهد بود. از ارسال لینک سایتهای دیگر و ارائهی اطلاعات شخصی نظیر شماره تماس، ایمیل و آیدی شبکههای اجتماعی پرهیز کنید. در نظر داشته باشید هدف نهایی از ارائهی نظر دربارهی کالا، ارائهی اطلاعات مشخص و مفید برای راهنمایی سایر کاربران در فرآیند انتخاب و خرید یک محصول است. ما در این قسمت به نظرات و سوالات شما در اسرع وقت پاسخ میدهیم، پس شکیبایی پیشه کنید. سوالات شخصی خود، مبنی بر پیگیری سفارشات یا مشکلات در ثبت خرید را از طریق تماس با فروشگاه مرتفع کنید. هرگونه نقد و نظر در خصوص سایت ربیع، مشکلات دریافت خدمات و درخواست کالا و نیز گزارش تخلفات را از طریق تماس با شمارهی 02591002425 در میان بگذارید و از نوشتن آنها در بخش نظرات خودداری کنید.