انگشتر زنانه سنگ اصلی یاقوت سیلان

تاریخچه

نام یاقوت از کلمه لاتین روبئوس RUBEUS به معنای قرمز (سرخ) در زبان یونانی گرفته شده است. فاز رنگ سار در یاقوت سرخ کروم است و سایه‌های قهوه‌ای ایجاد شده در آن به دلیل وجود مقدار کمی ناخالصی آهن می‌باشد.

بهترین رنگ در یاقوت سرخ خالص بودن قرمزی آن است با سایه‌های آبی رنگ که در اصطلاح به خون کبوتری معروف است. از لحاظ سختی می‌توان بیان کرد که یاقوت بعد از الماس سخت‌ترین جواهر است. همچنین در رابطه با یاقوت کبود نیز عوامل رنگ دهنده در آن آهن و تیتانیوم است و در رنگ بنفش آن وانادیوم نیز موجود است.

در یونان باستان مردم بر این باور بودند که این سنگ گران‌بها به فرد نیروی سلامتی دانش، ثروت و موفقیت می‌دهد و آن را بر سمت چپ سینه خود می‌آویختند تا با صلح و صمیمیت زندگی کنند. همچنین کشیشان قرون وسطی یاقوت را به عنوان سنگی که از بهشت آمده مطرح می‌کردند.

در شرق دنیای تمدن قدیم (مشرق زمین) بر این باور بودند که یاقوت نشانه زندگی و حیات است و سرخی این سنگ به دلیل این است که از قطره‌های خون قلب مادر زمین ساخته شده است.

معدن یاقوت در کشورهای تایلند، برمه (میانمار)، سریلانکا و افغانستان وجود دارد. استخراج این معادن از زمان‌های قدیم رواج داشته است. شماری از تاریخ‌دانان ایرانی و عرب همچون اصطخری 951 میلادی، الطالبی 961 - 1038، ابن حوقل 978 میلادی، المقصدی در قرن دهم، ابوریحان بیرونی 973 - 1050 و ابن بطوطه 1325 - 1354 میلادی در نوشته‌های خود از یاقوت بدخشان نام برده‌اند. گفته می‌شود که نمونه‌ای از یاقوت افغانستان زیب تاج ملکه انگلیس است. دربار تیمورلنگ نیز با این یاقوت مزین بوده است. این معادن در قرن هفدهم در دسترس مغولان هند بود. در 1637 شاه جهان پادشاه هند برای ساخت تاج محل از سنگ مرمر این معادن استفاده نمود.

در سال 1392 از معادن ولایت بدخشان یاقوتی به وزن 200 قیراط (واحد اندازه‌گیری وزن الماس و جواهرات، تقریباً برابر با یک‌پنجم گرم) به دست آمد. این در حالیست که معادن جگدلک و غران بدخشان توسط دینامیت، چکش و کلنگ استخراج می‌گردد و سنگ‌های آن به گونه رسمی و قاچاق فروخته می‌شوند.

یاقوت

یاقوت نوع سرخ‌رنگ و متبلور کوراندوم است که بعد از الماس سخت‌ترین کانی‌ها محسوب می‌شود. کوراندوم از کانی‌های سنگ‌های آذرین است و نوعی اکسید آلومینیوم محسوب می‌شود که ممکن است حاوی مقدار کمی ناخالصی از عناصری همچون تیتانیوم، مس، منگنز، کروم و آهن باشد. وجود این ناخالصی‌ها باعث ایجاد رنگ‌های مختلف مانند آبی، زرد، بنفش، صورتی، نارنجی، و سرخ در کوراندوم می‌شود. کوراندوم‌هایی که رنگی به‌جز سرخ و صورتی داشته باشند یاقوت کبود نامیده می‌شوند و کوراندوم‌های سرخ‌رنگ و صورتی با نام یاقوت سرخ شناخته می‌شوند.

بیشتر یاقوت جهان در کشورهای میانمار، سری‌لانکا، کنیا، ماداگاسکار و تایلند قرار دارد و مرغوب‌ترین آنها در دره موگوک در میانمار یافت می‌شود.

یاقوت از نوع سنگ متحوله بوده و اندازه سختی آن 9 می‌باشد. یاقوت از اکسید آلومینیوم در شرایط ویژه ساخته شده است. رنگ سرخ این کانی را یاقوت و رنگ‌های دیگر آن از قبیل: سفید، زرد، نصواری (سبز) و سایر رنگ‌ها را به نام «کوراندوم» می‌نامند که در افغانستان و ایران از خود نام‌های محلی دارند. یاقوت در معادن به شکل پخته و خام یافت می‌شود. یاقوت پخته شفاف و نور از آن می‌گذرد. یاقوت خام شکننده بوده و شفاف نیست و ارزش تجاری ندارد. به همین ترتیب رنگ‌های دیگر نیز خام و پخته دارند.

یاقوت کلمه‌ای عربی و نام این سنگ به فارسی "یاکند" است. این گوهر که در انگلیسی به آن ruby نیز گفته می‌شود، پس از الماس سخت‌ترین گوهری است که هیچ سوهانی به غیر از الماس بر آن اثر نمی‌گذارد. این گوهر قیمتی بر روی آتش بسیار دوام می‌آورد و نسبت به سایر سنگ‌ها در برابر نور و مواد شیمایی مقاومت بالاتری دارد.

بلورهای این نگین، کانی‌های مهمان زیادی دارد که به شکل سوزنی و یا تجمعی از بلورهای سوزنی هستند. به کمک کانی‌های مهمان، نوع اصلی را می‌توان از نوع مصنوعی تشخیص داد. یکی دیگر از راه‌های تشخیص نوع معدنی، گذراندن اشعه ماوراء بنفش از این سنگ است؛ چراکه اشعه فراءبنفش را از خود عبور می‌دهد، اما نوع مصنوعی چنین خاصیتی را دارا نیست.

انواع سنگ یاقوت

سنگ یاقوت معروف به پروردگار سنگ‌هاست. این نگین در کنار سنگ زمرد، زبرجد و الماس جزء چهار سنگ ارزشمند محسوب می‌باشد. این سنگ دارای انواع زیر است:

*یاقوت قرمز (Ruby): همین‌طور که از اسم مشخصه درصورتی که کانی کوراندوم به رنگ قرمز کم‌رنگ تا پررنگ صورتی و قرمز مایل به بنفش باشد، به آن یاقوت قرمز و یا یاقوت سرخ و یا روبی گفته می‌شود. یاقوت قرمز جزو گران‌ترین سنگ‌های قیمتی به حساب می‌آید.

گرید بندی یاقوت قرمز نیاز به تبحر و دانش فراوان در خصوص این گوهر سنگ دارد. زیرا نمونه های صنعتی این گوهر سنگ به روشهای مختلف قابل تولید است و تمایز بین سنگ های طبیعی و غیرطبیعی کاری دشوار است.

*یاقوت کبود (Sapphire): به کانی‌های کوراندومی که دارای طیف رنگی آبی تیره تا ارغوانی تیره و کبود باشند به اصطلاح یاقوت کبود گفته می‌شود. یاقوت کبود آبی دارای اهمیت و ارزش ستاره‌‌شناسی است. یاقوت کبود آبی از نظر علم ستاره‌شناسی بخشی از زحل بوده و گردش‌های زحلی می‌توانند زندگی یک فرد را زیرورو کنند. در نتیجه این سنگ، در مقایسه با سنگ‌های دیگر دارای اهمیت بالای ستاره‌شناسی  است.

*یاقوت زرد (Yellow Sapphire): به کانی کوراندومی که دارای طیف رنگی زرد کمرنگ، زرد پر رنگ، نارنجی، طلایی و ترکیب قهوه‌ای با رنگ‌های قبل باشد یاقوت زرد گفته می‌شود. این رنگ به ندرت کشف می‌شود و بیشتر یاقوت‌های زرد بازار به وسیله دستکاری‌هایی شیمیایی و به‌سازی بر روی یاقوت کبود که توسط انسان‌ها انجام می‌شود به وجود می‌آید، اما از نظر ارزش چیزی از یاقوت قرمز و کبود کم نداشته و مناسب افرادی است که رنگ زرد را پسند می‎کنند.

*یاقوت ستاره‌ای یا یاقوت استار: این مورد در اصل یک پدیده طبیعی است که بر روی برخی یاقوت‌ها وجود دارد. در مواردی که داخل یاقوت، ناخالصی‌های سوزنی شکل وجود داشته باشد و یاقوت به صورت دامله (گنبدی-تراش مرسوم عقیق) تراش خورده باشد، بر اثر برخورد نور به ناخالصی‌های سوزنی پدیده زیبایی به اسم ستاره بوجود می‌آید. در بازار یاقوت‌هایی که دارای پدیده ستاره‌ای هستند را با قیمت بالاتری و به صورت کلکسیونی به فروش می‌رسانند.

نکات مهم در خرید یاقوت

در طول تاریخ سنگ‌های زیادی وجود داشته‌اند که به خاطر شباهت به یاقوت به جای آن استفاده می‌شدند، اما در سال‌های اخیر این میزان به خاطر تست‌های آزمایشگاهی بسیار کاهش یافته، اما هنوز هم بعضی وقت‌ها این اشتباهات رخ می‌دهد. به همین خاطر لازم است هنگام خرید یاقوت چند نکته را بدانید؛ نگین یاقوت سرخ بزرگ با کیفیت بالا و بدون ناخالصی بسیار نادر و گران قیمت است. بنابراین اگر چنین سنگ قرمزی را در ابعاد بزرگ مشاهده کردید، بدانید که یا یاقوت مصنوعی است یا سنگ گارنت یا لعل (اسپین) مصنوعی است. علاوه بر این، تنها راه شناخت یاقوت اصل این است که به داخل نگین دقت کنید. اگر در داخل سنگ یاقوت ناخالصی وجود داشته باشد یا به طور دقیق‌تر دانه‌های ریز سیاه در آن مشاهده شود، این نگین اصل است.

سنگ شناسی یاقوت

سنگ یاقوت از نظر درجۀ سختی بعد از الماس قرار دارد و فقط الماس آن را می‌برد و این یکی از راه‌های تشخیص یاقوت اصل است. درجه سختی این سنگ گران قیمت 9 است. بیشتر انواع یاقوت دارای رنگ قرمز اناری هستند ولی یاقوت در رنگ‌های دیگری نظیر زرد، کبود، سبز و سفید نیز وجود دارد. به غیر از یاقوت سرخ، انواع دیگر یاقوت در مقابل گرما و حرارت درخشندگی خود را از دست می‌دهند. البته مشاهده شده که یاقوت قرمز نیز در اثر حرارت بالا، عرق بدن، روغن و گازهای بدبو تغییر رنگ داده و رنگ آن روشن می‌شود.

ياقوت به خاطر رنگ و ظاهر زیبایی که دارد بسیار طرفدار داشته و نگاه را به دنبال خود می‌کشد. ياقوت بسیار درخشان است، طوری که انسان فکر می‌کند که در شب چراغ مهتابی روشن است یا که مهتاب می‌تابد. رنگ آن مانند خون کبوتر سرخ می‌باشد البته به رنگ‌های دیگری مانند شرابی و ارغوانی نیز دیده می‌شود.

سنگ‌های جواهر مرتبط یا شبیه به یاقوت

از آنجا که یاقوت عضوی از گروه کوراندوم است، ارتباط زیادی با یاقوت کبود دارد. بنابراین ویژگی‌هایشان در زمینۀ مقاومت، ترکیب و انکسار دوگانه شبیه به هم است. سنگ‌های جواهر کوراندوم مانند یاقوت آبی، یاقوت مرغوب، یاقوت ستاره‎ای و یاقوت چند رنگ هستند.

یاقوت چشم گربه‌ای، ستاره‌ای و یاقوت سبز خیلی کمیاب هستند. یاقوت‌های سبز همیشه ستاره دارند و معمولا به صورت برش‌های سنگ جواهر، برش می‌خورند. در این نوع یاقوت می‌توان تلعلل نور را به شکل یک ستاره دید، اما چنین سنگ‌هایی خیلی کمیاب هستند.

یاقوت با رنگ بسیار زیبا و شاهوار آن یک سنگ جواهر بسیار ارزشمند به شمار می‌رود. در مورد سنگ جواهر یاقوت داستان‌ها، افسانه‌ها و روایات ادبی و تاریخی بی‌شماری وجود دارد.

ماجراجویان ایتالیایی، انگلیسی و فرانسوی و شکارچیان سنگ‌های قیمتی، مارکوپولو، سرجان مندویل، ادوین استریتر و ژان تاورنیه بزرگ در مورد شگفتی‌های یاقوت مطالب بسیاری نوشته‌اند. این سنگ ارزشمند و بسیار زیبا و مجلل بیانگر احساسات بسیار قوی و قدرتمند است و اعتقاد بر نگه داشتن قدرت زندگی در این سنگ ارزشمند نهفته است.

نگهداری و تمیز کردن یاقوت

یاقوت‎ها محکم و بادوام هستند، بنابراین نیاز به نگهداری خاصی ندارند. برای تمیزکردنشان کافیست از یک پارچه نرم و کمی آب و صابون استفاده کنید. جواهراتی که ترک‌هایشان پر شده یا رنگشان بهینه‌سازی شده است فقط باید با یک پارچه پاک شوند؛ زیرا مواد داخل ترک‌ها خیلی راحت پاک می‌شوند، از شوینده‌های شیمیایی و اسید استفاده نکنید (آب لیمو می‌تواند رنگ یاقوت پرشده را خراب کند). سعی نکنید که یاقوت پرشده را مجدداً صیقل بدهید و این نوع یاقوت‌ها را تحت حرارت قرار ندهید. مانند بیشتر سنگ‌های جواهر شوینده‌های فراصوتی و بخارشو گزینه‌های خوبی نیستند. همیشه قبل از ورزش یا انجام فعالیت‌های بدنی سنگین آن را درآورید.

یاقوت را در مقابل اسید قرار ندهید و از هر گونه سنگ جواهر دیگری دور کنید تا خراش نبیند. بهتر است در پارچه‌ای نرم داخل جعبه جواهرات نگهداری شود.

معیارهای قیمت‌گذاری یاقوت

رنگ و ظاهر یاقوت: رنگ یاقوت مهم‌ترین عامل کیفی آن است. پرطرفدارترین رنگ این سنگ قرمز خالص با رگه‌هایی از رنگ آبی است. این ترکیب را به نام خون کبوتر می‌شناسند. وقتی رنگ یاقوت خیلی روشن باشد، آنرا به عنوان یاقوت صورتی دسته‌بندی می‌کنند که بنابر هر منطقه فرق می‌کنند. در بعضی مناطق یاقوت صورتی را هم همان یاقوت قرمز در نظر می‌گیرند. درخشش فوق العادۀ رنگ قرمز نشان می‌دهد که لعل قرمز رنگ درخشش است.

شفافیت و درخشانی یاقوت: یاقوت معمولاً ناسرگی‌ها را نشان می‌دهد و اینها بخشی از طبیعت این سنگ هستند. با این حال وقتی ناسرگی‌ها درخشش یا شفافیت سنگ را کاهش دهند، ارزشش را کم می‌کنند. یاقوتی که ناسرگی‌هایش را نمی‌توان با چشم غیرمسلح دید، یاقوت‌های بزرگ هستند که خیلی کمیابند و بسیار ارزشمند هستند.

برش و شکل یاقوت: یاقوت معمولا برش‌های ترکیبی دارد و همراه با برش‌های تاج شکل درخشان و پاویلیون‌های پلکانی است. متداول‌ترین شکل‌ها بیضی و بالشتکی هستند. سایر برش‌ها نیز مانند دایره، مثلث، الماسی، گلابی و تخم‌مرغی شکل هم وجود دارد. با این حال پیدا کردن این شکل‌ها در اندازه‌های بزرگ سخت است؛ زیرا هیچ شکلی مانند بیضی و بالشی نمی‌تواند وزن اولیه سنگ را حفظ کند.

یاقوت‌های بزرگتر از یک قیراط کمیاب هستند، بنابراین قیمت بر اساس اندازه افزایش می‌یابد. یاقوتی که ستاره نشان است برش داده می‌شود تا این پدیده نوری را بهتر نمایش دهد.

یاقوت‌های دارای ناسرگی‌های روتیل درخشش براقی دارند، در حالی که یاقوت‌های شفاف مثل شیشه می‌درخشند.

گوهرتراشان معمولا یاقوت‌ها را گرد می‌کنند تا رنگ قرمز مایل به نارنجی‌شان به حداقل برسد و وزن قیراط‌شان هم کاهش نیابد.

خواص درمانی سنگ یاقوت

سنگ یاقوت فواید درمانی زیادی برای سلامت جسم و روان دارد. تنظیم‌ جریان‌ خون‌، دفع سموم بدن و رفع ضعف و ناتوانی‌ از خواص درمانی یاقوت است.

در کتاب عجایب نامه در رابطه با یاقوت آمده است: «طبع وی گرم و خشک است، به درجه رابع. هر که با خود دارد از طاعون ایمن بود. یاقوت از زر و سرب سنگی تر بود. معدن وی کوه رهون است به سرندیب که آدم به آن فرو آمد و در میان دریاست. هر که یاقوت با خود دارد، خون در تن وی صافی کند و از خمود و سکته و صرع ایمن بود».

یاقوت به خاطر ویژگی ساختاری و مغناطیسی‌اش جریان خون را تقویت می‌کند و بر اندام‌هایی مثل قلب موثر است و باعث تقویت غدد می‌شود. استفاده مداوم از این سنگ، فشار خیلی پایین را افزایش می‌دهد و بی‌حسی و رخوت را از بین می‌برد و جریان خون را در ناحیۀ چشم‌ها به گردش می‌اندازد.

در طب سنتی از خواص درمانی یاقوت برای معالجه بیماری‌هایی نظیر غش، صرع، جنون و طاعون استفاده می‌شود.

سنگ یاقوت دیوارۀ رگ‌ها را استحکام بخشیده و مانع خونریزی بینی می‎شود.

همراه داشتن یاقوت باعث تنظیم گردش خون می‌شود، سموم را از بدن دفع و از این طریق به تصفیۀ خون کمک می‌کند.

یاقوت فشار خون خيلى پايين را افزايش مي‌دهد و حالت ضعف، ناتوانى، بی‌حسی و رخوت را برطرف مي‌كند.

تسکین سردردهای عصبی و میگرن از خواص درمانی یاقوت است و برای درمان سرگیجه و بی‌خوابی نیز موثر است.

در علم سنگ درمانی در اسلام، براي درمان و تسکین دردهاي موضعي، سنگ ياقوت ارغواني را به طور مستقيم به مدت 20 دقيقه در روي محل درد يا اطراف آن قرار می‌دهند تا درد تسكين يابد.

یاقوت قرمز در درمان ناتوانی‌های جنسی و درمان ناباروری و دردهای قاعدگی تأثیر زیادی دارد و علاوه برآن به آسان شدن زایمان زنان نیز کمک می‌کند.

از دیگر خواص درمانی یاقوت، کمک به سیستم عصبی بدن است. این سنگ در تنظیم عملکرد غده تیروئید مفید بوده و درمانی موثر برای کاهش اشتها و مشکلات عصبی قلب است.

بهبود ناراحتی‌های چشم و تقویت دید از خواص درمانی یاقوت است. به این منظور استفاده از سرمۀ یاقوت توصیه می‌شود.

یاقوت در صورتی که نزدیک دهان باشد، باعث رفع بوی بد دهان می‌شود.

در طب سنتی آمده است، همراه داشتن انگشتر یاقوت در دست راست زنان، باعث دور شدن بیماری‌های زنانه می‌شود.

خواص درمانی یاقوت از دیدگاه معنوی

این سنگ خوش‌یمن، انرژی مثبت فراوانی به دارنده خود می‌دهد و اضطراب، خوف، تردید و ترس را از بین می‌برد. داشتن نگین یاقوت، به دل استقلال داده و خوف و ترس را از بین می‌برد.

یاقوت به روح آدمی طاقت می‌دهد و اضطراب را دور می‌سازد.

همراه داشتن یاقوت باعث افزایش عزت و رفعت فرد صاحب آن می‌شود.

سنگ یاقوت يكى از سنگ‌هاى مناسب براى مديتيشن است. اين سنگ با ارتعاشات خود انرژى صاحبش را تقويت مى‌كند و وی را در تصمیماتش حمایت می‌کند.

در منابع آمده است استفاده از سنگ یاقوت در محدوده گردن به ما کمک می‌کند تا بتوانیم قاطعانه صحبت کنیم و به طرز بیانمان احساسی قوی می‌دهد.

استفاده از یاقوت در نگین انگشتری و همراه داشتن آن فرد را از برقراری ارتباطات تک بعدی حفظ می‌کند و امکان برقراری روابطی را می‌دهد که در آن تمامی نیازهای جسمی و روحی در نظر گرفته می‌شود.

یاقوت در روایات اسلامی

امام صادق علیه‎السلام روایت کرده‌اند: دست کردن انگشتر یاقوت مستحب و ثواب بسیار دارد.

امام رضا علیه‌السلام به نقل از امام جعفر صادق علیه‌السلام فرموده‌اند: انگشتر یاقوت در دست کنید، همانا یاقوت دست نمودن، فقر را دور می‌کند و از بین می‌برد.

همچنین در روایتی دیگر از امام هشتم آمده است: انگشتر یاقوت در دست کنید که پریشانی و غم را می‌زداید.

پیامبر خطاب به امام حسين عليه‌السلام فرمودند: فرزندم، انگشتر ياقوت و عقيق به دست كن كه فرخنده و مبارك است و هرگاه كسي به آنها نگاه كند، نور صورتش زياد مي‌شود و يك ركعت نماز با آن دو، برابر با هفتاد ركعت نماز بدون آنهاست.