انگشتر درّ نجف خطی منقّش به علی علیه‌ السلام

تولد و نامگذاری امام علی علیه‌السلام

مادر حضرت علی علیه‌السلام فاطمه دختر اسد، فرزند هاشم است که جزء نخستین زنانی به شمار می‌رود که به پیامبر اکرم ایمان آورد و حتی پیش از بعثت هم از آیین ابراهیم یکتاپرستی پیروی می‌کرد. فاطمه همان زنی بود که بسیار مورد احترام پیامبر بود و پدر حضرت هم عمران معروف به ابوطالب، از حامیان رسول خدا بود.

به دنیا آمدن امیرمؤمنان، علی علیه‌السلام در درون خانه خدا فضیلتی است که محدّثان شیعه آن را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند، اما در این میان دانشمندان بسیاری از اهل تسنن هم بر این امر واقف هستند و در آثار مکتوب به آن اشاره کرده‌اند؛ اشاراتی مثل نقل محمد مالکی که می‌گوید: «وُلِدَ بِمکَّةَ الْمُشَرّفَةَ داخِلَ بَیْتِ الْحَرامِ فی یَوْمِ الْجُمعَةِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِاللّهِ. رَجَبِ سَنَةِ ثَلاثینَ مِنْ عامِ الْفیلِ... وَ لَمْ یُولَدْ فِی الْبَیْتِ الْحَرامِ قَبْلَهُ اَحَدٌ سِواهُ، وَ هِیَ فَضیلَةٌ خَصَّهُ اللّه تَعالی بِها اِجْلالاً لَهُ وَ اِعْلاءً لَمَرْتَبَتِهِ وَ اِظْهارا لِکَرامَتِهِ؛ علی در داخل خانه خدا در مکه، روز جمعه سیزدهم ماه خدا، رجب سال سی از عام الفیل به دنیا آمد. قبل از او کسی در داخل خانه خدا به دنیا نیامده بود و این ولادت فضیلتی است که خدای بلند مرتبه علی علیه‌السلام را به آن اختصاص داده است، برای تجلیل او و بالا بردن مرتبه او و آشکار نمودن کرامت و بزرگواری او».

سعید بن جبیر از یزید بن قعنب نقل کرده که من با عباس بن عبدالمطلب و گروهی از فرزندان عبدالعزّی در مقابل کعبه نشسته بودیم که ناگهان فاطمه دختر اسد مادر امیرالمؤمنین علیه‌السلام که 9 ماهه باردار بود و درد زایمان طاقت او را گرفته بود، ظاهر شد، «فَقالَتْ رَبِّ اِنّی مُؤمِنَةٌ بِکَ وَ بِما جاءَ مِنْ عِنْدِکَ مِنْ رُسُلٍ وَ کُتُبٍ، وَ اِنّی مُصَدّقَةٌ بِکَلامِ جَدّی اِبْراهِیْمَ الخَلیلِ، وَ اِنّهُ بَنی الْبَیْتَ العَتیقَ فَبِحَقِّ الّذی بَنی هذَا الْبَیْتَ وَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ الَّذی فِی بَطْنی لمّا یَسَّرْتَ عَلَیَّ وِلادَتی؛ پس فاطمه گفت: پروردگارا! به تو و پیامبران و کتاب‌هایی که از طرف تو نازل شده‌اند، ایمان دارم و سخن جدّم ابراهیم خلیل را تصدیق می‌کنم؛ او که این خانه عتیق را بنا کرد. پس به حق آن کسی که این خانه را ساخت، و به حق کودکی که در رحم دارم، ولادت این کودک را بر من آسان فرما!»

یزید بن قعنب در ادامه نقل می‌کند: ما دیدیم که خانه خدا از پشت شکافته شد (محل مستجار) و فاطمه داخل خانه شد و ما دیگر او را ندیدیم، و دیوار دوباره به حال اوّل برگشت، به ذهن ما رسید که قفل در خانه خدا را باز کنیم، ولی باز نشد، «فَعَلِمْنا اَنَّ ذلِکَ اَمْرٌ مِنَ اَمْرِ اللّهِ عَزّوجَلّ؛ پس دانستیم که این مسئله کاری است از طرف خدای عزیز و جلیل».
چند روز این مادر و کودک در درون خانه خدا می‌مانند. راستی در این چند روز مادر چه خورده و چه نوشیده؟ و دیگر نیاز‌های خویش را چگونه برآورده نموده است؟ و... .

اگر کمترین دقت و تأمّلی در این مسائل انجام گیرد، بی‌گمان به فضیلت والای این نوزاد و مادر می‌توان پی برد که چگونه معجزات متعددی به احترام آن دو انجام می‌گیرد؛ شکافته شدن دیوار خانۀ خدا و به هم آمدن آن، ماندن چهار روز در درون خانه، پاک بودن نوزاد از آلودگی زایمان وگرنه در درون خانه خدا راه نمی‌یافت، استفاده از غذای بهشتی و...! خوب است در ادامه گزارش را از زبان فاطمه بنت اسد بشنویم:

وقتی از خانه بیرون آمد، گفت: «اِنّی فُضِّلْتُ عَلی مَنْ تَقَدَّمَنی مِنَ النِّساءِ لاَِنَّ آسِیَةَ بِنْتَ مُزاحِمٍ عَبَدَتِ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ سِرّا فِی مَوْضِعٍ لایُحِبُّ اَنْ یَعْبُدَاللّهَ فِیهِ اِلاّ اضْطِرارا، وَ اِنَّ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْران هَزَّتِ النَّخْلَةَ الْیابِسَةَ بِیَدِها حَتّی اَکَلَتْ مِنْها رُطَبا جَنیّا، وَ اِنّی دَخَلْتُ بَیْتَ اللّهِ الْحَرامَ فَاَکَلْتُ مِنْ ثِمارِ اَلجَنَّةِ وَ اَوْراقِها [ارزاقها]؛ به راستی من بر زن‌های پیش از خود برتری یافتم؛ زیرا آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) خدا را پنهانی در جایی عبادت کرد که دوست نمی‌داشت در آن مکان (یعنی کاخ فرعون) خدا را عبادت کند، مگر در حال ناچاری؛ و به راستی مریم دختر عمران درخت خشک خرما را با دستش تکان داد تا رطب تازه‌ای از آن بخورد، ولی من داخل خانه خدا شدم و از میوه‌های بهشتی آن استفاده بردم.»

در ادامۀ روایت میلاد حضرت علی علیه‌السلام آمده است: مولود نورانی که در درون خانه خدا به دنیا آمده و چهار شبانه روز از او و مادرش با غذای بهشتی پذیرایی شده، برای نام گذاری‌اش نیز خدای خانه باید تصمیم بگیرد، نه پدر و مادر و یا پدربزرگ و مادربزرگ؛ و چنین هم شد، خداوند منّت خویش را بر او کامل نمود و با جملاتی از عالم غیب به گوش فاطمه مادر نوزاد رساند که او را چه نام نهد.

از فاطمه بنت اسد در تاریخ نقل شده است که می‌گوید: «فَلمّا اَردْتُ اَنْ اَخْرُجَ هَتَفَ بی هاتِفٌ یا فاطِمَةُ سَمّیهِ عَلیّا فَهُوَ عَلِیٌ وَاللّه ُ. الْعَلِیُّ الاَْعْلی یَقُوْلُ: اِنّی شقَقْتُ اِسْمَهُ مِنْ اِسْمی وَ اَدّبْتُهُ باَدَبی وَ وَقَفْتُهُ عَلی غامِضِ عِلْمی وَ هُوَ الَّذی... یُؤذِّنُ فَوْقَ ظَهْرِ بَیْتی وَ یُقَدِّسُنی وَ یُمَجِّدُنی فَطُوبی لِمَنْ اَحَبَّهُ و اَطاعَهُ وَ وَیْلٌ لِمَنْ اَبْغَضَهُ وَ عَصاهُ؛ پس هنگامی که خواستم [از کعبه] خارج شوم، هاتفی [از غیب] مرا ندا داد: ‌ای فاطمه [او را] به نام علی نام‌گذاری کن! پس او علی است و خدای علیّ اَعْلی است که می‌گوید: به راستی، اسم او را از اسم خودم جدا ساختم و او را به ادب خود پرورش دادم و او را بر پیچیدگی‌های علم خود آگاه ساختم و او کسی است که... بر بام خانه من اذان خواهد گفت و مرا تقدیس و تمجید خواهد نمود. پس خوش به حال کسی که او را دوست بدارد و اطاعتش کند و وای بر کسی که او را دشمن بدارد و نافرمانی کند.»

آن گاه فاطمه بنت اسد روی به خانه کرد. شخصی به سرعت خود را به ابوطالب و خانواده او رساند و بشارت ولادت علی علیه‌السلام را داد. همۀ خانواده که در پیشاپیش آنها محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم قرار داشت، به استقبال فاطمه و نوزادش آمدند، محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نوزاد را در بغل گرفت و زبان خویش را در دهان او قرار داد و اذان و اقامه در گوش او خواند. آن گاه ابوطالب شتران زیادی را به عنوان ولیمه این نوزاد قربانی کرد و تمام مردم را به خانه خویش دعوت نمود؛ به این صورت که اوّل هفت بار خانه خدا را طواف کردند، آن گاه داخل خانه ابوطالب رفتند و بر علی علیه‌السلام سلام کردند.

 زمانی که حضرت علی علیه‌السلام 6 ساله بود، پدرش ابوطالب که ریاست بنی‌هاشم را بر عهده داشت، دچار مشکل مالی شد. پیامبر که خود در کودکی تحت سرپرستی ابوطالب قرار گرفته بود و در این زمان بالای 30 سال سن داشتند، برای سبک کردن بار عائله به ابوطالب پیشنهاد کرد که سرپرستی حضرت علی علیه‌السلام را او بر عهده بگیرد. ابوطالب پذیرفت و حضرت علی علیه‌السلام از کودکی در خانۀ پیامبر اکرم تحت نظر او قرار گرفت و هنگامی که حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم اعلام دریافت وحی الهی کردند، امیرالمومنین علیه‌السلام در سن 10 سالگی به او ایمان آورد و مسلمان شد و پس از آن با شجاعت، رشادت و عاشقانه در کنار رسول اکرم و حضرت فاطمه علیهاالسلام زیستند.

نام «علی» در لوح زبرجد

اسامی و نام‌ها گاهی اوقات فلسفه‌ها و ماجراهایی در پشت خود دارند! اسامی بایستی به نوعی بر مسّمای خود دلالت داشته باشند، در غیر این صورت و اگر میان اسم مسّمی ارتباط و دلالتی نباشد، اسم‌گذاری چه معنا و هدفی خواهد داشت؟! بعضی از اسم‌ها و نام‌ها مخصوص برخی از مسّماها هستند که شاید تنها برازندۀ خود آنها باشند و بر غیر آنها دلالت روشنی نداشته باشند. نام‌گذاری کودکی که متولد می‌شود یکی از این موارد است که بایستی نهایت دقت در انتخاب اسم انجام شود. اما بعضی از کودکان و نوزادان را کسانی برتر از انسان‌های معمولی برایشان اسم انتخاب می‌کنند. بعضی از نوزادان اسمشان از جانب خدا و عالم غیب برگزیده می‌شود!

نام‌گذاری از عالم غیب

از جمله ویژگی‌های مختص امیرالمومنین علیه‌السلام که تنها در مورد ایشان صادق است و مزید شرافت آن حضرت است، موضوع نام‌گذاری حضرت امیر علیه‌السلام است که از عالم غیب برایشان این نام (علی) برگزیده شد. در واقع قبل از ولادت حضرت علی علیه‌السلام نام او در تمام کتب آسمانی بوده است و هزاران سال قبل از خلقت او در تمام آسمان‌ها و ابواب جنب و عرض حق تعالی نام «علی» ثبت شده بود. نام مبارک امیرالمومنین علیه‌السلام همراه با نام گرامی رسول اکرم به عنوان نبی و امام نزد پروردگار عالم و نیز همۀ کتب آسمانی ثبت و ضبط بوده است و بر این مطلب فریقین از شیعه و اهل سنن گواهی داده‌اند!

 قبل از خلقت

 شب معراج و  چهار محل اسم امام علی علیه‌السلام در حدیثی زیبا که میر سید علی فقیه شافعی همدانی در مودة القربی نقل نموده است رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به امام علی علیه‌السلام فرمودند: در چهار محل اسم تو را با اسم خودم توأم دیدم:

1. در شب معراج وقتی به بیت المقدس رسیدم بر صخره آن یافتم لا اله الا الله محمد رسول الله ابدته به علی وزیره؛ یعنی لا اله اله الله محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم رسول خداست، او را به علی علیه‌السلام وزیر او تایید نمودم.
2. به سدرة المنتهی که رسیدم دیدم ثبت شده است: أنی أنا الله لا اله الا انا وحدی و محمد صفوتی من خلقی ایدته به علی وزیره و نصرته به؛ یعنی به درستی که من خدایی هستم که غیر از من خدای یگانه‌ای نیست، محمد صلی‎الله‌وعلیه‌وآله‎وسلم حبیب من است از میان خلق تأیید و یاری نموده او را به علی علیه‌السلام وزیر او.
3. وقتی به عرض رب العالمین رسیدم، دیدم بر قوائم آن نوشته شده است: إنی أنا الله لا اله الا أنا محمد حبیبی من خلقی ایدته به علی علیه‌السلام وزیره و نصرته به.
4. وقتی به بهشت رسیدم دیدم بر در بهشت نوشته شده لا اله الا أنا محمد حبیبی من خلقی ایدته بعلی وزیره و نصرته به.

لوح آسمانی و نامگذاری امام علی علیه‌السلام

میر سید علی همدانی فقیه شافعی در مودة القربی به نقل از عباس بن عبدالمطلب نقل نموده است که هنگامی که علی علیه‌السلام از مادرش فاطمه متولد شد، فاطمه نام پدرش اسد را بر او گذارد اما ابوطالب از آن نام راضی نبود به فاطمه همسرش فرمود امشب بیا برویم بالای کوه ابوقبیس و خدا را بخوانیم شاید ما را خبر دهد از اسمی که برای این بچه انتخاب شده است. چون شب شد هر دو به کوه ابوقبیس رفتند و به دعا مشغول شدند. ابوطالب در قالب شعری چنین مناجات می‌کرد:

یا ربّ هذا الغسق الدجی      والقمر المبتلج المضی

بیّن لنامن أمرک الخفّی       ماذا تری فی اسم ذاالصبّی

لما تسمّی لذاک الصبّی

یعنی ای پروردگار! ای صاحب شب ظلمانی و ماه و نور دهنده! آشکار کن برای ما از خزانۀ اسرار غیب خود اسم این نوزاد را چه بگذاریم.

در آن حین ندایی از طرف آسمان بلند شد و ابوطالب سر بلند نمود. لوحی مانند زبرجد سبز دید که بر آن چهار سطر نوشته‌اند، لوح را برگرفت و به سینه چسبانید و دید این اشعار بر آن ثبت است:

خصصّنما بلوالد الزکی       و الطاهر المنتخب الرضی

واسمه من قاهر العلیّ       علیّ اشتق من العلی

یعنی اختصاص دادم شما را به فرزند پاک و پاکیزه که انتخاب شده است و بی‌نهایت از او راضی هستم و اسم او از جانب خدای اعلی، "علی" گذارده شده که مشتق از علی اعلی می‌باشد.

آنگاه ده شتر به شکرانۀ این امر عظیم قربانی نمود. آن لوح را در مسجد الحرام آویختند و بنی هاشم به آن لوح افتخار می‌نموند. آن لوح موجود بود تا زمان جنگ حجاج با عبدالله بن زبیر در مکه که پس از آن مفقود شد.

این روایت و مشابه آن در بسیاری دیگر از کتب اهل تسنن و نیز شیعه نقل شده است و موید آن است که ابوطالب موحدی الهی بوده است که تقاضای نام فرزندش را از پروردگار می‌نماید و نیز معلوم می‌شود که چگونه ابوطالب پاکدل از نامگذاری الهی برای علی علیه‌السلام امیرالمومنین مطلع گردیده است.

شگفتی‌ها دربارۀ کسی که شیعه او را امام اول خویش می‌خواند پایان‌ناپذیر است و آیا برتر و شایسته‌تر از او در زمان خویش و پس از آن برای جانشینی رسول گرامی اسلام بود؟!

سنگ درّ نجف

دُرّ به معنای مروارید (منظور پاکی و سفیدی این سنگ) و نوع نجفی به معنی "مروارید نجف" می‌باشد که در زبان فارسی نیز به این نمونه از کوارتزهای شفاف دُرّ کوهی گفته می‌شود. سنگ درّ نجف سنگی صاف و شفاف مثل شیشه است و از خانوادۀ سنگ‌های کوارتز می‌باشد. این سنگ با رنگ‌های متفاوتی یافت شده و با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود. یکی از گونه‌های این گوهر، عقیق می‌باشد که برای عموم مردم شناخته شده است و به رنگ‌های کهربایی، زرد، سفید، جگری، جگری مایل به سیاه و سبز مشاهده می‌شود.

این سنگ از نظر معنوی دارای ارزش بسیار و گران‌بها می‌باشد. سنگ درّ نجف به صورت دو رنگ شیشه‌ای بی‌رنگ و شیشه‌ای مایل به قرمز در قسمت وادی السلام نجف کشور عراق یافت می‌شود که به نمونه دوم درّ حسینی نیز گفته می‌شود. گونه‌های دیگری از این سنگ خط‌‌های سیاه رنگی به شکل مو دارا می‌باشد که به آن درّ مودار می‌گویند. از آنجایی که این سنگ فقط در منطقۀ بزرگ قبرستان وادی السلام و اطراف آن یافت می‌شود، منابع آن کم و مردم سرزمین‌های دور کمتر با آن آشنایی دارند. منطقۀ وادی السلام نجف بین تپه‌ها و کوه‌ها که محل عبور سیلاب نیز هست، مکانی با 5 میلیون جسد می‌باشد که بزرگترین گورستان جهان است. مکانی که نوح، هود، آدم و همین‌طور امام علی علیه‌السلام در آن دفن شده‌اند. این قبرستان که به نام وادی السلام است، در شهر نجف اشرف قرار دارد که قدمتی به بلندای تاریخ دارد. گفته شده که ارواح مؤمنین و مؤمنات، شب‌های جمعه در این گورستان به گرد هم می‌آیند، اگر انسان دین‌داری از دنیا برود فرشتگان بدن او را به این قبرستان منتقل خواهند کرد و بالعکس. از جمله مکان‌های با ارزش و مقدس گورستان، مقام امام زمان و مقام امام صادق علیه‌السلام می‌باشد.

گفته می‌شود سنگ درّ نجف هنگام ظهور امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف بنا به دلایلی که گفته شد، بسیار کمیاب و قیمتی می‌شود، اما امروزه بسیار ارزان و فراون است. از لحاظ زیست‌شناسی هر انسانی از نطفه‌ای تشکیل شده است، زمانی که می‌میرد و بدن او متلاشی می‌شود این سلول‌ها و هستۀ اولیه از بین نمی‌رود. بدیهی است که ویژگی‌های گفته شده از خاک وادی السلام با ذرات وجود این انسان‌های بزرگ باعث شده که سنگ درّ نجف میان مسلمانان و بخصوص شیعیان ارزش معنوی بسیار بالایی داشته باشد برای این که این سنگ طی هزاران سال در این خاک تشکیل شده و سپس به ما رسیده است.

این نام به سنگ‌های شفاف و بی‌رنگ خانواده کوارتز اطلاق می‌شود و به وسیلۀ کوهنوردان یونان قدیم کشف شد که تصور می‌شد این سنگ یخی است که هیچ‌وقت آب نمی‌شود. سنگ درّ کوهی با اسم کریستال کوارتز شناخته می‌شود. این نوع سنگ بیشتر به شکل صفحه‌دار و یا به صورت دایره‌ای یا کروی برش داده می‌شود. نمونۀ برش خوردۀ آن به دلیل بی‌رنگی طبیعی، پاکی و سختی مناسب می‌تواند به عنوان شبه الماس به کار گرفته شود. کوارتز یا دُرّّ کوهی، با رنگ‌های صورتی، آبی روشن، سرخ، سیاه دودی و سفید شیری در طبیعت به دست می‌آید.

نگاهی تخصصی از منظر کانی شناسی

سنگ درّ نجف، نگینی با ارزش از خانواده کوارتز (دی اکسید سیلیسیوم) با ظاهر سفید شفاف یا شیشه‌ای است. اغلب می‌توان آن را از گونه کریستال کوارتز شفاف نامید. هرچقدر شفافیت و درخشش آن بیشتر باشد ارزش و بهاء آن نیز بیشتر می‌شود. معمولاً نمونه‌هایی که از قسمت رودخانه استخراج می‌شوند شفافیت بیشتری نسبت به نمونه‌های دیگر در زمین‌های آن منطقه دارند.

مثل هر جای دیگر دنیا بلورهای کوارتز این منطقه به نسبت کیفیتشان متفاوتند و این میان نمونه‌ای دیگر به اصطلاح مویی نجف وجود دارد که فی الواقع نوعی کریستال کوارتز با اینکلوژن یا درونگیرهای روتایلی هستند. کوآرتز سنگ گمراه کننده‌ای است، برای آنکه گونه‌های بسیار متفاوتی را در بر‌می‌گیرد که تصور می‌شود کوارتز نیستند، اما در اصل نوعی کوارتزند. همین‌طور درون خانواده کوارتز سنگ‌های دیگری هم هستند که طبقه‌بندی جداگانه‌ای دارند. درجه سختی کوارتز 7 و ساختار کریستالی آن سه گوش است.

کوارتز بعد از فلدسپات، دومین کانی فراوان است. کوارتز از شبکه پیوسته SiO4تشکیل شده، به شکلی که هر اتم اکسیژن بین دو چهار وجهی قرار دارد. به همین علت فرمول عمومی کوارتز SiO2می‌باشد. بلورهای کوارتز با اشکال متفاوت مشاهده و بعضی از آنها به عنوان جواهر استفاده می‌شوند. کوارتز سنگی خوش‌رنگ، زیبا و چشم‌نواز است.

بلور کوارتز سفید (درّ کوهی)

زمان باستان از سنگ کریستال شفاف در زیورآلات، دستگیره، چاقو، لیوان و اشیا دیگر استفاده می‌شده. استفاده از قطعه‌های کوارتز سفید شفاف بدون رنگ یا شیری رنگ و ایجاد سوراخ درون آنها همراه با سنگ‌های عقیق، کارنلیان، لاجورد و دیگر سنگ‌ها، در ایران، مصر، سوریه و عراق به عنوان گردنبند جواهرات بسیار کاربرد داشت. شفافیت سنگ کریستال مهم‌ترین ویژگی آن بود که طرفداران زیادی داشت. منابع پلینی (تا قبل از دوره ساسانیان) نشان می‌دهد جام‌هایی که رومی‌ها برای نوشیدن استفاده می‌کردند از سنگ کریستال وارد شده از هندوستان بود. استفاده از کلمه پارسی bolūr به معنی vaiḍūrya در زبان سانسکریت گویای آن است که بسیاری از منابع سنگ کریستال اروپا از امپراطوری پارس و کوه‌های ترکمنستان و افغانستان امروزی که منابع فراوانی از ژئود کوارتز و انواع کریستال‌ها داشت به دست می‌آمد.

تکه‌هایی به شکل محدب از عدسی‌های یافت شده از سنگ درّ کوهی مربوط به شهر قدیمی نینوا در شمال بین‌النهرین گواه آن است که در زمان‌های گذشته از آن برای لنز و بزرگ‌نمایی چشمی استفاده می‌کردند. بر طبق منابع تاریخی روم و ایران باستان و هندوستان، از درّ نجف به شکل ذره بین استفاده می‌شده است.

نوشته‌های ابوریحان بیرونی نشان می‌دهد که زمان‌های بعد از اسلام به خصوص قرن هفتم تا یازدهم، سنگ کریستال یا درّ کوهی به خاطر شفافیت و خلوص به معنی مشتق شده از آب بود و حکاکی‌های پیدا شده به شکل پشت و رو نشان می‌دهد که در ایران به عنوان طلسم و خوش‌شانسی به کار گرفته شده است. همین‌طور ظرف‌های یافت شده مثل کاسه و یا لیوان از مناطقی مثل شوش و قزوین نشان می‌دهد استفاده از سنگ کریستال در اوایل این دوران بوده است. شاید یکی از مهم‌ترین خواص سنگ کریستال به وسیله نیوتن باشد که توسط منشور کوارتز شفاف توانست شکست نور عبوری خورشید به طیف رنگ‌های مختلف را مشاهده و کشف کند و به این ترتیب طول موج‌های مختلف را به دست آورد.

محل کشف و استخراج سنگ دُرّ

دُرّ یکی از کوارتزهای کریستالی است. معمولا هر جایی که کوارتز وجود داشته باشد دُرّ هم یافت می‌شود. در محل‌هایی که دُرّ کشف می‌شود، آماتیست و سیترین هم استخراج می‌شود. با این وصف می‌توان گفت که تقریباً در همه جای دنیا می‌توان دُرّ را کشف و استخراج کرد. نوع مرغوب آن به محل خاصی بستگی ندارد و در همۀ معادنی که کوارتز استخراج شده، دُرّ از سفید کریستالی تا دُرّ رنگی و دودی کشف شده است. یکی از جاهایی که دُرّهای خوب و با کیفیت کشف شده، شهر نجف در عراق است که تقریباً از تمام رنگ‌های دُرّ در این شهر مقدس وجود دارد.

یکی از معروف‌ترین آنها دُرّ مودار است که رگه‌های بسیار زیبای سیاه رنگ، طلایی و سبز در آن وجود داردکه در نزد مسلمانان بسیار گرامی است و برای آن ارزش والای معنوی قائل هستند. این سنگ چون در شهر نجف و در جوار مدفن امام علی علیه‌السلام استخراج می‌شود برای شیعیان بسیار ارزشمند و تقریباً تمام دلداگان به امام علی علیه‌السلام هنگام حضور در شهر نجف سعی می‌کنند تا یک قطعه دُرّ تمیز و زیبا را تهیه کنند و در محضر امیرالمومنین علیه‌السلام تبرک کرده و با خود بیاورند.

آماده‌سازی و تراش

شکل ساخت سنگ درّ نجف مختص به شهر نجف عراق است و چون فقط در این سرزمین به دست می‌آید به درّ نجف شهرت دارد. زمانی که آغاز سال باران نیسان (اولین بارش باران اواخر فروردین یا اوایل اردیبهشت که اثرات درمانی بسیاری دارد) بر نجف و گورستان وادی السلام (یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین گورستان‌های تاریخ که قبر تعدادی از پیامبران و بسیاری از صالحان و بزرگان دین در آن وجود دارد) می‌بارد، با خاک این مکان مقدس (فقط خاک وادی السلام) ترکیب می‌شود و باعث می‌شود که کلوخ‌هایی به وجود بیاید، کلوخ‌ها را صیقل می‌دهند و سنگ‌های درّ برای نگین انگشتر، تسبیح و... از آن تهیه می‌شود.

نکته‌ای که دربارۀ خواص درّ نجف بیشتر از هرچیزی با ارزش است، این است که خاک این محل، دفن بسیاری از مؤمنین و دوستداران خدا است. زمانی که درّی ساخته می‌شود، این احتمال وجود دارد که در آن میلیون‌ها سلول که هرکدام از آنها متعلق به یک فرد با ایمان است، وجود داشته باشد. تصور اینکه ممکن است چند نفر از این افراد متدین با شما و تا ابد ذکر بگویند و به پای شما ثواب نوشته شود فوق‌العاده دلچسب است. پیشنهاد می‌کنیم حتما درّ نجف را به دست بیاورید و هر آیینه از خواص ارزشمند آن بهره‌مند شوید.

دُرّ حسینی

نفوذ عناصر فلزی مثل: منگنز، آلومینیوم، مس، آهن و تیتانیوم می‌تواند بر روی سنگ دُرّ تأثیر گذاشته و رنگ آن را تغییر دهد. در مواردی نفوذ اکسید آهن در داخل کریستال دُرّ باعث وجود رنگ قرمز در داخل سنگ دُرّ می‌شود. در برخی از موارد رنگ دُرّ کاملا قرمز می‌شود که رنگ بسیار زیبایی به دُر می‌دهد. این دُرّ قرمز به سنگ دُرّ حسینی شهرت دارد و نزد شیعیان و دوستداران و ارادتمندان اهل بیت (ع) بسیار قدر و منزلت دارد.

دُرّ مودار

دُرّ مودار به دُرّی گفته می‌شود که داخل آن رگه‌هایی وجود دارد. این رگه‌ها ممکن است به رنگ سیاه، طلایی و سبز باشد. این رگه‌ها به علت وجود کانی «روتایل» در داخل کریستال دُرّ به وجود می‌آید. روتایل یک کانی از خانواده «بریل» است، همان بلورهایی که باعث تشکیل سنگ زمرد می‎شود. درّ بین دُرّهای مودار، دُرّ با رگه‌های سیاه و طلایی بسیار زیباست.

نگهداری سنگ دُرّ

فقط کسانی که این سنگ را به عنوان انگشتر در دست دارند باید مراقب باشند که این سنگ استحکام عقیق را ندارد و در مقابل خط و خش و ضربه، زیاد مقاوم نیست و آسیب‌پذیر است. اگر سنگ شما دارای ترک و یخ می‌باشد، مراقب باشید که مایعات غلیظ مثل «روغن» وارد آن نشود، چون باعث تغییر رنگ دُرّ می‌شود.

ورود آب به داخل ترک‌ها مخصوصاً در فصل سرما ممکن است باعث یخ زدگی آب شده و موجب شکستن و خرد شدن نگین زیبای شما شود.

شارژ سنگ درّ نجف

برای بازیابی خواص درّ نجف باید هر ماه یک تا دوبار درون آب روان شسته شود و بعد از آن در برابر معرض نور خورشید قرار گیرد تا خشک شود و انرژی مجدد را به دست آورد.

فواید و خواص درّ نجف برای روح

باعث تقویت انرژی معنوی می‌شود و انرژی‌های منفی را دور می‌کند و همراه داشتن آن باعث ایجاد آرامش فرد می‌شود.

خواص درّ نجف از نظر ماورایی

این گوهر به دلیل رنگ سفید و شفافی که دارد همۀ چاکراها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اکثراً می‌تواند برای همۀ مقاصد متافیزیکی مثل درمانگری، افزایش هوشیاری، بازکردن چاکرا، ارتباط با درک درونی، دستیابی مجدد به خاطرات نامحسوس، برقراری تعادل قطبیت‌ها، افزایش سطح مراقبه و رویابینی مورد استفاده قرار گیرد. این سنگ به صورت مفید با همۀ سنگ‌های دیگر هماهنگی دارد.

هرچند این گفته بیشتر شبیه به کارهای جادوگری باشد، با این حال به لحاظ تاریخی جالب است بدانید که بلیناس در کتاب عجایب المخلوقات دربارۀ خواص درّ نجف (درّ کوهی) به این موضوع پرداخته است که: «هر کس بلور بستاند به شکلی که قمر به مشتری نگردد و گوهری بکند و روی آن نقش کند شمایل مردی بر کرکسی وجود دارد که چوبی به دست گرفته زیر کرکس این پنج حرف بنا کند (ب س ع ا ل) و این گوهر را بر انگشتری برنج قرار دهد و مقداری کافور زیر این نگین بگذارد و به انگشت کند پیش خلایق محبوب بود و نباید لباس سیاه بپوشد و بلوط نخورد و خود را پاکیزه دارد».

فواید و خواص درّ نجف برای جسم

1. این گوهر اثر بسیار زیادی روی عملکرد سیستم گوارشی دارد.
2. به همراه داشتن سنگ درّ نجف مخصوصاً بر روی انگشتر، جریان خون را تحریک می‌کند و سبب اثرات مثبت روی آن می‌شود.
3. سنگ درّ نجف روی شنوایی و بهبود عملکرد آن اثر بسیار خوبی دارد.
4. پر نور کننده چشم می‌باشد و از خیلی از بیماری‌های چشمی جلوگیری می‌کند.
5. از دیگر خواص درّ نجف این است که بر ریه‌ها هم اثر گذار است.
6. بیشترین خواص درّ نجف در طب سنتی، از بین بردن خستگی‌های شدید، کمک به رفع و درمان تورم مفصل‌ها و آسیب‌های وارد شده به استخوان‌هاست.
7. موثر در درمان افسردگی و درد عضلات.
8. برای جلوگیری از خونریزی‌های شدید بخصوص برای بانوان بسیار مفید است.
9. درمان و بهبود سردردهای مزمن از مهم‌ترین خواص درمانی سنگ درّ نجف می‌باشد. استفادۀ این سنگ به صورت انگشتر درّ نجفباعث درمان انواع سر دردها و میگرن است.
10. سنگ درّ نجف نقش مهمی بر تنظیم قسمت‌های دریافت انرژی بدن دارد و تعادل انرژی را برقرار می‌کند.
11. این سنگ به عنوان نماد نیروی ذهن شناخته می‌شود و به تمرکز و افزایش قدرت ذهن کمک می‌کند.

خواص درّ نجف در احادیث

دربارۀ خواص درّ نجف از مفضل بن عمر نقل شده که می‌گوید روزى به خدمت امام صادق علیه‌السلام رفتم و انگشتر فیروزه به دست داشتم. فرمودند: «اى مفضل، فیروزه مکان سیر دیدگان مردان و زنان باایمان و دور گرداننده درد از دیده‌هاى ایشان است و من دوست مى‌دارم براى هر مؤمنی که پنج انگشتر به دست داشته باشد: یاقوت، فاخرترین همه است و عقیق، که آن خالص‌تر است براى خدا و براى ما اهل بیت و فیروزه، که آن چشم را قوت بخشد و سینه را گشایش مى‌دهد و قوت دل را زیاد مى‌گرداند و زمانی که دنبال کارى برود و آن را به دست کند، زمانی که بازگردد حاجتش برآورده شده باشد و حدید صینی و... پنجم سنگ درّی است که در شهر نجف اشرف عراق (سنگ درّ نجف) خداوندگار ظاهر مى‌سازد. به درستى که هر کس آن را به دست کند، به هر نظر کردنی به آن پروردگار عالمیان زیارتی یا حجی یا عمره‌ای در نامه او بنویسد که ثواب آن برابر پیغمبران و صالحان باشد و اگر خداوند رحم نمی‌کرد بر شیعیان ما هر آیینه هر نگین آن به ارزش بسیار می‌رسید، اما پروردگار آن را ارزان کرده است برای آنکه ثروتمند و فقیر آنها توانند به دست کنند. (وسائل الشیعه، ج5، ص403 – 404)

امام صادق علیه‌السلام در گفت‌وگویی که با مفضل داشتند، ضمن برشمردن انگشترهایی که مورد توصیه قرار گرفته است، به دُرّ نجف اشاره کرده و فایده آن‌ را این‌گونه بیان فرمودند: «...آن چیزهایی که خداوند عالمیان در آن تل‌هاى سفید نجف اشرف ظاهر می‌کند؛ (یعنى درّ نجف)». مفضّل پرسید: استفاده از آن چه فضیلتی دارد؟ حضرت فرمود: ‏«هر کسی آن را در دستش کرده و به آن نگاه کند، خداوند متعال در هر نگاه او ثواب "زَورَه‌اى" در نامه عملش می‌نویسد که ثواب آن مثل ثواب پیغمبران و بندگان شایسته خدا باشد.» (مراد از «زوره»، حج و عمره است؛ یعنى در هر نگاه کردن حجّ و عمره‏اى در نامه اعمال او می‌نویسند که ثواب آن حج و عمره مثل ثواب پیغمبران و بندگان شایسته خدا باشد.)

در ادامه چنین آمده است: «و اگر رحمت خداوند بر شیعیان نبود، قیمت هر دانه نگین درّ نجف به قدری گران می‌شد که کسی توانایی خرید آن را نداشت، ولی خدا آن را برای شیعیان ارزان قرار داد تا همگان – چه فقرا و چه ثروتمندان - بتوانند از آن بهره برند».

و اما گفته می‌شود انگشتر درّ نجف در زمان ظهور امام زمان بسیار کمیاب و قیمتی خواهد بود، اما امروزه بسیار ارزان و فراوان است. اما این مطلب که درّ نجف از اشک‌های امیر مومنان درست شده باشد این مطلب صحیح نیست و مستندی ندارد.

انگشتر

انگشتر جزء لوازم زینتی محسوب می‌شود و مورد استفاده مردان و زنان قرار می‌گیرد. آنطور که از شواهد پیداست، انگشتر تاریخچه‌ای کهن دارد که حتی در تاریخ اسلام نیز توانسته است خودنمایی کند و به یک جزء مهم تبدیل گردد. انگشتر یا حلقۀ دست نواری اغلب از جنس فلز است و معمولاً به عنوان آلت زینتی به دور انگشتان دست قرار می‌گیرد.

انگشتر یکی از نمادین‌ترین جواهرآلات است؛ زیرا بعضی از انگشتر‌ها حلقه ازدواج هستند و بعضی از انگشتر‌ها میراث خانوادگی اشخاصند که از مادر یا پدر و اجداد آن‌ها به ارث رسیده است و بعضی به خاطر قداست و خاصیتی که دارند مورد استفاده اشخاص قرار می‌گیرد.

تاریخچه انگشتر

انگشتر پیشینه‌ای نامعلوم دارد و به طور قطع مشخص نیست از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است، اما شواهد نشان می‌دهد که انگشتر از مصر باستان، در پی تکامل «مُهر» سرچشمه گرفته باشد؛ چون مُهر‌ها نشانه قدرت بودند، افرادی که مُهر‌های برجسته و انگشتر خاتم «مُهر» داشتند، به عنوان اشخاص قدرتمند و بانفوذ، مورد احترام مردم قرار می‌گرفتند.

مقامات بالای حکومت نیز با اعطای انگشترشان به نماینده‌هایشان، برای اجرای فرامینشان، اختیار تام می‌دادند که در تورات نیز به نمونه‌ای از این عمل، اشاره شده است: «سپس فراهه، انگشترش را درآورد و به جوزف داد». به احتمال زیاد، تغییر و تحوّل انگشتر خاتم و تبدیل شدن آن به یکی از آلات زینتی نیز در مصر باستانْ رخ داده است.

انگشتر در اسلام

حلقه‌ای از طلا یا نقره است که معمولا سنگی قیمتی بر آن جای دارد و در یکی از انگشتان قرار می‌گیرد.

پیروان هر کیش و مذهبی برای خود نشانه‌ای دارند که با آن شناخته می‌شوند؛ چنانکه مسیحیان صلیب و هندو‌ها و بوداییان خال سرخ در پیشانی و مو‌های مخصوص دارند، اهل ایمان نیز با علاماتی شناخته می‌شوند که یکی از آنها، انگشتر به دست راست کردن است. امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌فرماید: «نشانه‌های مومن، پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز گزاردن، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک نهادن و خواندن «بسم الله الرحمن الرحیم» با صدای بلند.»

در فضیلت انگشتر به دست کردن و آداب آن

 مؤکّد است مردان و زنان، انگشتر در دست راست کنند.

در بعضى احادیث سفارش شده که در دست چپ کنند، امّا اگر نقش شریفى یا نگین شریفى داشته باشد، باید در وقت استنجا بیرون آورد.

از سلمان فارسى رضى‌اللّه‌عنه نقل است که پیامبر به امام علی علیه‌السّلام فرمود: «یا على، انگشتر در دست راست بکن تا از مقرّبان باشى.» عرض کرد که: «یا رسول اللّه مقرّبان کدامند؟» فرمود: «جبرئیل و میکائیل.» پرسیدند که «چه انگشتری در دست کنم؟» فرمود: «عقیق سرخ، به درستی که آن اقرار کرده است براى خدا به یگانگى و براى من، پیغمبرى و براى تو یا على به آنکه وصىّ منى و براى فرزندان تو به امامت و براى دوستان تو به بهشت و براى شیعیان فرزندان تو به جنّت الفردوس.»

از حضرت علی علیه‌السّلام منقول است که حضرت جبرئیل به پیامبر فرمود: «هرکه انگشتر در دست راست کند و قصدش سنّت و متابعت تو باشد و ببینم او را که در قیامت متحیّر مانده است، دستش را بگیرم و به تو و به حضرت علی علیه‌السّلام برسانم.»

جنس انگشتر

سنّت است که انگشتر از نقره باشد و مردان را انگشتر طلا در دست کردن، حرام است.

انگشترهاى نامناسب

• در کتاب کافی آمده است كه پیامبر به حضرت على عليه‌السلام فرمود: «انگشتر طلا در دست نكن كه زينت تو در آخرت است».