انگشتر نگین حدید رهبری

سید علی حسینی خامنه‌ای (زاده 1318ش) دومین رهبر جمهوری اسلامی و از مراجع تقلید شیعه در ایران است. او پیش از انتخاب به سمت رهبری در سال 1368ش، دو دوره رئیس جمهور و مدتی نیز نمایندۀ مجلس شورای اسلامی بوده است. منصب امامت جمعه تهران از سوی امام خمینی نیز از مناصب شرعی اوست. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از روحانیون موثر مشهد به شمار می‌رفت.

اندیشه‌‌های آیت‌الله خامنه‌ای در قالب مجموعه‌ای مفصل به نام حدیث ولایتجمع‌آوری شده، کتاب‌های متعددی نیز به صورت موضوعی از سخنان و پیام‌های مکتوب وی گردآوری و منتشر شده است. چندین اثر مکتوب شامل تألیف و ترجمه از آیت الله خامنه‌ای منتشر شده که طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن مفصل‌ترین کتاب تألیفی و صلح امام حسن مشهورترین ترجمۀ اوست.

مخالفت صریح با قمه‌زنی و برخی شکل‌های عزاداری و تحریم توهین به مقدسات اهل‌سنت از فتاوای معروف و مؤثر او در جهان اسلامبه شمار می‌رود. اصطلاحات تهاجم فرهنگی، بیداری اسلامی و اقتصاد مقاومتی از مفاهیمی است که در پی سخنرانی‌ها و تأکید‌های ایشان وارد ادبیات سیاسی و اجتماعی ایران شده است.

آیت‌الله خامنه‌ای علاقمند به ادبیات است و با سبک‌های ادبی آشناست. او اشعاری نیز سروده و تخلص «‌امین‌» را برگزیده است. مطالعۀ کتب معتبر تاریخی بخشی از برنامه مطالعاتی دائمی وی است، به طوری که به مباحث و موضوعات تاریخ معاصر احاطه دارد.

تولد و نسب

سید علی خامنه‌ای در 29فروردین1318ش (28صفر1358ق/19آوریل1939م) در خانواده‌ای روحانی در مشهد زاده شد.

پدرش سید جواد خامنه‌ای (درگذشته 1365ش) از مجتهدان عصر خود بود که در نجف متولد شد و در کودکی همراه خانواده‌اش به تبریز مهاجرت کرد و پس از آن در حدود سال 1336ق به مشهد رفت. او پس از مدتی به نجف رفت و بعد از تکمیل تحصیلات خود نزد علمای بزرگی همچون میرزا محمدحسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی و پس از کسب اجازۀ اجتهاد به ایران بازگشت و در مشهد اقامت گزید. او ضمن تدریس دروس حوزوی، امامت مسجد صدیقی‌های بازار مشهد (مسجد آذربایجانی‌ها) را بر عهده گرفت. او همچنین از امامان جماعت مسجد جامع گوهرشاد بود.

خدیجه میردامادی (1293-1368ش) مادر آیت الله خامنه‌ای، زنی زاهد، مقید به احکام شرعی، آشنا به آیات قرآن، احادیث، تاریخ و ادبیات خوانده شده است.

جد اعلای سید علی خامنه‌ای، سید محمد حسینی تفرشی است و نسب‌ وی به سادات افطسی می‌رسد. شجرۀ وی به سلطان العلماء احمد، معروف به سلطان سید احمد می‌رسد که با پنج واسطه از اخلاف امام سجاد علیه‌السلام است.

جدش سید حسین خامنه‌ای (حدود 1259-1325ق) از علمای مشروطه‌خواه و شاگرد عالمانی چون سید حسین کوه کمری، فاضل ایروانی، فاضل شربیانی، میرزا باقر شکی و میرزا محمدحسن شیرازی بود.او پس از بازگشت از نجف به تبریز، به تدریس در مدرسۀ طالبیه مشغول شد و امام جماعت مسجد جامع تبریز را بر عهده گرفت.

محمد خیابانی، روحانی مبارز و مجاهد عصر مشروطه، شاگرد و داماد سید حسین خامنه‌ای بود.

سید محمد خامنه‌ای (1293-1353ق) مشهور به پیغمبر، عموی آیت الله خامنه‌ای از شاگردان آخوند خراسانی و شریعت اصفهانی بود و از رجال طرفدار مشروطه به شمار می‌رفت.

آیت الله سید هاشم نجف‌آبادی (میردامادی) (1303-1380ق)، جدّ مادری آیت الله خامنه‌ای از شاگردان آخوند خراسانی و میرزا محمدحسین نائینی، از مفسران قرآن و امام جماعت مسجد گوهرشاد بوده است.او در پی اعتراض به کشتار مردم در مسجد گوهرشاد در دورۀ رضاشاه به سمنان تبعید شد.نسب آیت الله خامنه‌ای از طرف مادر به محمد دیباج فرزند امام صادق علیه‌السلام می‌رسد.

تحصیل

سید علی خامنه‌ای تحصیل را در چهار سالگی از مکتب‌خانه و با فراگیری قرآن کریم آغاز کرد و همزمان با دوره دبستان، یادگیری قرائت و تجوید قرآن را نزد برخی قاریان مشهد شروع کرد. همزمان با سال‌های پایان دبستان، تحصیلات مقدماتی حوزوی را نیز آغاز نمود. وی پس از اتمام دورۀ دبستان، تحصیل علوم دینی را در مدرسۀ سلیمان خان ادامه داد و دورۀ سطح را در مدرسۀ نواب گذراند. وی بخشی از مقدمات و سطح را نیز نزد پدر خود آموخت. همزمان با تحصیلات حوزوی، دبیرستان را تا سال دوم متوسطه ادامه داد.

در سال 1334ش، در درس خارج فقه آیت الله سید محمدهادی میلانی حاضر شد. وی در سال 1336ش طی سفر کوتاهی همراه خانواده به نجف رفت و در دروس مدرسان به نام حوزه علمیۀ نجف شرکت کرد، ولی به دلیل عدم تمایل پدر برای اقامت در آن شهر به مشهد بازگشت و یک سال دیگر در درس آیت الله میلانی حاضر شد و در سال 1337ش عازم حوزه علمیۀ قم شد.

آیت الله خامنه‌ای در سال 1343ش به دلیل عارضۀ بینایی پدر و برای کمک به وی از قم به مشهد بازگشت و بار دیگر در جلسات درس آیت الله میلانی حضور یافت که تا سال 1349ش ادامه داشت.

تدریس

سید علی خامنه‌ای از ابتدای حضور در مشهد، به تدریس سطوح عالی فقه و اصول (رسائل، مکاسب و کفایه) مشغول شد و برای عموم مردم جلسات تفسیر برگزار کرد. از سال 1347ش تدریس درس تخصصی تفسیر را برای طلاب علوم دینی شروع کرد. این دروس و جلسات تفسیر تا سال 1356ش و قبل از دستگیری و تبعید به ایرانشهر ادامه داشت. جلسات تفسیر در سالیانی از دورۀ ریاست جمهوری و پس از آن نیز ادامه داشت. پس از رسیدن به رهبری، از 1369ش تدریس خارج فقه را آغاز کرد و تاکنون به تدریس ابواب جهاد، قصاص و مکاسب محرمه پرداخته است. این درس همچنان ادامه دارد.

اساتید

سید علی خامنه‌ای در درس‌های مختلف، استادانی داشته است که برخی از آنها عبارتند از:

• سید جلیل حسینی سیستانی، در معالم الاصول.
• سید جواد خامنه‌ای، در شرح لمعه، رسائل، مکاسبو کفایه.
• میرزا محمد مدرس یزدی، در شرح لمعه.
• آیت الله هاشم قزوینی، در رسائل، مکاسب و کفایه.
• آیت الله سید محمدهادی میلانی.
• آیت الله آقا حسین بروجردی.
• امام خمینی.
• آیت الله مرتضی حائری یزدی.
• آیت الله سید محمد محقق داماد.
• علامه طباطبایی.

آثار علمی

آیت الله خامنه‌ای تحقیق و تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرده بود و تقریرات دروس استادان خود را می‌نوشت. اندیشه‌‌های او در مجموعه‌ای به نام حدیث ولایت جمع‌آوری شده است. کتاب‌های متعددی نیز به صورت موضوعی از سخنان و پیام‌های مکتوب وی گردآوری و منتشر شده است. فلسطین از منظر آیت الله خامنه‌ای، کتابی است به زبان فارسی، نوشته سعید صلح‌میرزایی‌ حاوی نظرات و سخنان آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران دربارۀ فلسطین است. علاوه بر این چند اثر مکتوب شامل تألیف و ترجمه نیز از وی منتشر شده است.

تألیف

آثار تالیفی آیت الله سید علی خامنه‌ای عبارتند از:

• چهار کتاب اصلی علم رجال
• پیشوای صادق
• از ژرفای نماز
• صبر
• روح توحید: نفی عبودیت غیر خدا
• گزارشی از سابقۀ تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیۀ مشهد
• طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن: مجموعه سخنان آیت الله خامنه‌ای است که در رمضان سال 1353ش در مسجد امام حسن علیه‌السلام مشهد ایراد شده است. این کتاب در اواسط دهۀ 1350ش با نام سید علی حسینی منتشر شد و در اسناد ساواک به تألیف آن توسط آیت الله خامنه‌ای اشاره شده است.
• غناء: این کتاب شامل 76 جلسه درس خارجآیت الله خامنه‌ای درباره غِناءاست که در سال‌های 1378-1388ش ارائه شده است. کتاب مذکور نخستین اثر فقهی وی است که به وسیلۀ «دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای»، در سال 1398ش منتشر شده است. وی در این کتاب بین معنای لغوی (مطلق آوازخوانی) و معنای عرفی (آوازخوانی با کیفیت خاص) غناء تفکیک کرده است. از نظر او غنا بر دو گونه حلال و حرام است؛ غنایی حرام است که مشتمل بر باطل بوده و لهوی و گمراه‌کننده عن سبیل الله باشد.او همچنین هر آهنگی که انسان را به سمت بی مبالاتی به دین، به سمت گناه و بی اعتنایی به واجب و تکلیف شرعی بکشاند موسیقی حرام می‌داند.
• انسان 250 ساله: کتابی حاوی بخش‌هایی از سخنان پراکنده و برخی از نوشته‌های آیت الله خامنه‌ای دربارۀ زندگی سیاسی امامان شیعه.

ترجمه‌

کتاب‌هایی که آیت الله خامنه‌ای ترجمه کرده عبارتند از:

1. آینده در قلمرو اسلام، نوشته سید قطب.
2. صلح امام حسن علیه‌السلام: پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ، نوشته شیخ راضی آل یاسین.
3. جلد اول تفسیر فی ظلال القرآن، نوشته سید قطب.
4. مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان، نوشته عبدالمنعم النمر.
5. ادعانامه علیه تمدن غرب، نوشته سید قطب.

فعالیت‌های سیاسی اجتماعی

نقطۀ آغازین ورود سید علی خامنه‌ای به فعالیت‌های سیاسی و مبارزه با نظام سلطنتی پهلوی، دیدار او با سید مجتبی نواب صفوی (میرلوحی) در مشهد بوده است. آیت الله خامنه‌ای در بهمن 1341ش و نیز در سال 1342ش، واسطۀ انتقال پیام‌های امام خمینی و آیت الله میلانی بوده است.

آیت الله خامنه‌ای در سال 1342ش در سفری به بیرجند سخنرانی‌هایی علیه حکومت وقت انجام داد و به همین دلیل در 12خرداد1342ش/7محرم1383ق دستگیر و در مشهد زندانی شد.پس از آزادی، آیت الله محمدهادی میلانی با او دیدار کرد.او از جمله روحانیونی بود که در 11دی1342ش، تلگرامی به آیت الله سید محمود طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی که به دلیل حمایت از امام خمینی زندانی شده بودند، فرستاد.

در همان زمان طلاب خراسانی حوزه علمیۀ قم با هدایت سید علی خامنه‌ای در اعتراض به ادامۀ حصر امام خمینی نامه‌ای به حسنعلی منصور، نخست وزیر وقت نوشته و منتشر کردند که از جمله آنها خود وی و ابوالقاسم خزعلی و محمد عبایی خراسانی بودند.

آیت الله خامنه‌ای در بهمن 1342ش مقارن با رمضان1380ق برای تبلیغو تبیین مسائل نهضت اسلامی راهی زاهدانشد.سخنرانی‌های او در مساجد زاهدان باعث دستگیری و انتقال به زندان قزل قلعه شد که در 14 اسفند 1342ش از زندان آزاد شد.

در پاییز 1343ش از قم به مشهد بازگشت.

سید علی خامنه‌ای به همراه کسانی چون عبدالرحیم ربانی شیرازی، سید محمد بهشتی، علی فیض مشکینی، احمد آذری قمی، علی قدوسی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید محمد خامنه‌ای و محمدتقی مصباح یزدی اعضای «گروه یازده نفر» بودند که با هدف تقویت و اصلاح حوزه علمیۀ قم برای مبارزه با رژیم پهلوی شکل گرفت.

آیت الله خامنه‌ای مدتی در مسجد امیرالمومنین تهران به امامت جماعت پرداخت. در پی دستگیری و تبعید آیت الله سید حسن قمی در فروردین 1346ش که به دنبال سخنرانی ضد حکومت او در مسجد گوهرشاد صورت گرفت، آیت الله خامنه‌ای از آیت الله میلانی خواست به این اقدام اعتراض کند.

در 14فروردین1346ش، در مراسم تشییع جنازۀ آیت الله شیخ مجتبی قزوینی دستگیر و در 26تیر همان سال آزاد شد.اندکی بعد در تهران به ملاقات زندانیان سیاسی رفت.

در پی وقوع زمین‌لرزۀ ویرانگر جنوب خراسان در 9شهریور1347ش، عده‌ای از روحانیون خراسان به سرپرستی آیت الله خامنه‌ای با هدف امداد و ساماندهی کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان، عازم فردوس شدند. او در این مدت در مجالس و منابر و همچنین هیئت‌های مذهبی به فعالیت سیاسی خود ادامه داد. این فعالیت‌ها باعث شد که به اقامتش در فردوس پایان داده شود.

او با آنکه تحت پیگرد بود، با برخی از روحانیون مبارز از جمله سید محمود طالقانی، سید محمدرضا سعیدی، محمدجواد باهنر، محمدرضا مهدوی کنی، مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی و فضل الله محلاتی در مشهد و تهران ارتباط داشت و به رغم اقامت در مشهد در بسیاری از جلسات علما و روحانیون مبارز تهران حضور می‌یافت.

سید علی خامنه‌ای در 1348ش با هدف تبیین مباحث تأثیرگذار در روند مبارزه به ایراد سخنرانی‌هایی در برخی مراکز فعال سیاسی اسلامی در تهران از جمله حسینیه ارشاد و  مسجد الجواد تهران دعوت شد.

با درگذشت آیت الله سید محسن حکیم در خرداد 1349ش، آیت الله خامنه‌ای تلاش مضاعفی برای تحکیم مرجعیت امام خمینی به عنوان مرجع تقلید اعلم انجام داد. در 2مهر1349ش دستگیر و مدتی در زندان لشکر خراسان در بازداشت به سر برد.

در مرداد 1350 به ساواک مشهد احضار و مدتی در زندان لشکر خراسان بازداشت شد تا فعالیتی در زمینه جشن‌های 2500 ساله نداشته باشد. پس از آزادی و در همان سال دو بار دیگر نیز بازداشت شد و در بازداشت دوم به اتهام اقدام بر ضد امنیت داخلی به سه ماه حبس محکوم شد.وی پس از آزادی، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود را گسترش داد. جلسات درس و تفسیر او در مدرسه میرزا جعفر و مسجد امام حسن و مسجد قبله و نیز در منزلش در مشهد ادامه داشت.

در آذر 1352ش محل اقامه نماز جماعت و جلسات تفسیر خود را به مسجد کرامت انتقال داد.پس از مدتی سازمان‌های امنیتی وقت مانع اقامه نماز جماعت در آن مسجد شدند.

در آبان 1353ش به دعوت آیت الله محمد مفتح در مسجد جاوید تهران به سخنرانی پرداخت. در دی 1353ش دستگیر و به زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری در تهران منتقل شد.در این حبس، اجازه ملاقات نداشت و از وضعیت و محل حبس او اطلاعی به خانواده‌اش داده نشده بود.

او در 2شهریور1354ش از زندان آزاد شد، اما تحت مراقبت مأموران امنیتی بود و اقامه نماز جماعت، سخنرانی، تدریس و جلسات تفسیر وی حتی در منزلش ممنوع شده بود، ‌اما او جلسات تفسیر و فعالیت‌های خود را به صورت مخفیانه پی گرفت.

به دنبال درگذشت علی شریعتی در 29خرداد1356ش، آیت الله خامنه‌ای در بزرگداشت و مراسم ترحیم وی حضور یافت و در پی درگذشت سید مصطفی خمینی فرزند امام خمینی به همراه برخی از مبارزان انقلابی، مراسم ختمی در 6آبان در مسجد ملاهاشم برپا کردند.

او از سوی کمیسیون امنیت اجتماعی خراسان به سه سال تبعید در ایرانشهر محکوم شد و مأموران امنیتی در 23آذر1356ش به منزلش یورش برده و او را دستگیر کردند و به ایرانشهر انتقال دادند. روز نهم مرداد 1357، ساواک زاهدان دستور داد که محل تبعید وی از ایرانشهر به جیرفت تغییر یابد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران؛ عضویت در شورای انقلاب

پس از مهاجرت امام خمینی به فرانسه، شورای انقلاب در اوایل آبان 1357ش در ایران شکل گرفت و اعضای آن به تدریج توسط امام خمینی انتخاب شدند.

سید علی خامنه‌ای به همراه مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، محمدرضا مهدوی کنی، محمدجواد باهنر و اکبر هاشمی رفسنجانی، جزء نخستین اعضای شورای انقلاب بود. او در اواخر دی 1357ش در این جلسات حضور پیدا کرد.

شورای انقلاب تصمیم‌گیری‌های مهمی درباره مبارزه داشت؛ ‌از جمله مذاکره با مقامات حکومت پهلوی و مقامات کشورهای خارجی، تشکیل کمیته استقبال از امام خمینی و معرفی مهدی بازرگان به عنوان رئیس دولت موقت به امام خمینی.آیت الله خامنه‌ای تا پایان فعالیت این شورا در 29 تیر 1359ش عضو ثابت آن باقی ماند.

حضور در سازمان‌های دفاعی و نظامی

در آخر تیر 1358 آیت الله خامنه‌ای به معاونت امور انقلاب وزارت دفاع، و همچنین عضویت کمیسیون وزرای امنیتی که سرپرستی و مسئولان کلیۀ امور انتظامی، نظامی و امنیتی را برعهده داشت، انتخاب گردید. از دیگر مأموریت‌های وی از طرف شورای انقلاب، مسئولیت مرکز اسناد و نیز سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در 3 آذر 1358 بود. در 5 اسفند 1358 از مسئولیت سرپرستی سپاه پاسداران به دلیل نامزدی در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی استعفا کرد.

تشکیل حزب جمهوری اسلامی

آیت الله خامنه‌ای در ایام منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن،به همراه سید محمد حسینی بهشتی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی و محمدجواد باهنر برای ایجاد تشکلی انقلابی فعالیت می‌کرد. این تشکل با نام حزب جمهوری اسلامی در 29 بهمن 1357ش رسماً اعلام موجودیت کرد، اما سابقۀ تأسیس آن به جلساتی در مشهد در تابستان 1356 برمی‌گردد.

سید علی خامنه‌ای از تهیه‌کنندگان مرام‌نامه حزب جمهوری اسلامی بوده و در تقسیم‌ وظایف اعضا نیز وظیفۀ تبلیغات حزب را بر عهده گرفت.آیت الله خامنه‌ای عضو موسس و عضو شورای مرکزی حزب بود و در مجموع در دورۀ تأسیس حزب بیشتر نقش تبیینی ایفا کرد و مواضع حزب را به صورت گفتار‌ها و جزوه‌هایی ارائه نمود. او در تأسیس شعبۀ حزب در مشهد نقش داشت و دفتر آن شعبه را در 26 اسفند 1357ش افتتاح کرد.

پس از بهشتی و باهنر، آیت الله خامنه‌ای در شهریور 1360 از سوی شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی به عنوان سومین دبیرکل آن انتخاب شد.در نخستین کنگرۀ حزب در اردیبهشت 1362ش برای دومین بار به دبیرکلی حزب و عضویت شورای مرکزی و شورای داوری حزب انتخاب شد.

وی در طول دوران ریاست جمهوری در جلسه‌های حزب جمهوری اسلامی تهران و شهرستان‌ها شرکت می‌کرد و ضمن تبیین مأموریت‌ها و اهداف حزب به پرسش‌های اعضای دفتر‌ها و شعب و اعضای حزب پاسخ می‌داد.

امامت جمعه تهران

امام خمینی در 24 دی 1358 آیت الله خامنه‌ای را با اشاره به حسن سابقه و شایستگی در علم و عمل، به امامت جمعه تهران منصوب کرد. پیشنهاد برگزاری سمینارهای ائمه جمعه به منظور انسجام شبکۀ امامان جمعه در داخل کشور و جهان اسلام از اقدامات ایشان در این دوره بود و پس از موافقت امام خمینی، نخستین سمینار در مدرسۀ فیضیۀقم برگزار شد.

اهتمام به خطبه‌های عربی بعد از خطبه دوم فارسی از ویژگی‌های خطبه‌های ایشان است.

نمایندگی مجلس شورای اسلامی

آیت الله خامنه‌ای در انتخابات نخستین دوره قانونگذاری مجلس شورای اسلامی در اسفند 1358ش، با حمایت جامعۀ روحانیت مبارز تهران، حزب جمهوری اسلامی و چندین سازمان و گروه اسلامی دیگر از حوزه انتخابیۀ تهران وارد مجلس گردید. در مجلس نیز عضو و رئیس کمیسیون امور دفاعی بود.

ایشان با انتخاب به مقام ریاست جمهوری در مهر 1360 قوۀ مقننه را ترک گفت.

مجروح شدن در اثر ترور

آیت الله خامنه‌ای در 6تیر1360و در حال سخنرانی پس از نماز ظهردر مسجد ابوذر، واقع در یکی از مناطق جنوب تهران در اثر انفجار بمبی که در ضبط صوت کار گذاشته شده بود به شدت زخمی شد.بر اثر این سوء قصد، وی از ناحیۀ سینه و دست راست آسیب جدی دید.آثار این مصدومیت با ایشان باقی مانده و دست راست ایشان کارآیی لازم را ندارد. گزارش‌های غیررسمی مسبب این حادثه را سازمان مجاهدین خلق ایران دانسته‌اند.

امام خمینی در پیامی خطاب به آیت الله خامنه‌ای توطئۀ سوءقصد به جان وی را محکوم کرد و از او تجلیل نمود. ایشان در 18مرداد1360 از بیمارستان مرخص شد و مجدداً به صحنۀ اجتماعی و سیاست بازگشت و از 26مرداد1360در جلسات مجلس شورای اسلامی حاضر شد.

دوران ریاست جمهوری اسلامی ایران

دورۀ اول

بعد از شهادت محمدعلی رجایی (دومین رئیس جمهور اسلامی ایران) شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی و نیز جامعه مدرسین حوزه علمیۀ قم،آیت الله خامنه‌ای را به عنوان نامزد ریاست جمهوری انتخاب کردند و امام خمینی که تا آن زمان با تصدی روحانیون در مقام ریاست جمهوری موافق نبود، با نامزدی او موافقت کردند. انتخابات در 10مهر1360برگزار و آیت الله خامنه‌ای با کسب اکثریت مطلق آراء (95/11 درصد) به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. در 17مهر1360 امام خمینی حکم ریاست جمهوری وی را تنفیذ و او در 21مهربه عنوان سومین رئیس جمهور اسلامی ایران در مجلس شورای اسلامی سوگند یاد کرد.

دورۀ دوم

چهارمین دورۀ انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران در 25مرداد1364ش برگزار شد و آیت الله خامنه‌ای با کسب 12 میلیون و 205 هزار و 12 رای (85٪) از مجموع 14 میلیون و 238 هزار و 587 نفر برای دومین بار به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب شد. ایشان در خرداد 1368 به رهبری نظام جمهوری اسلامی انتخاب شد و تا مرداد 1368ش هر دو مسئولیت را بر عهده داشت.

در این دوره و برای حل اختلافات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در تصویب لوایح مختلف، امام خمینی با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کرد و آیت الله خامنه‌ای اولین رئیس آن شد که این سمت را تا پایان دورۀ ریاست جمهوری عهده‌دار بود.

سفرهای خارجی

او در دورۀ اول ریاست جمهوری از 15 تا 20شهریور1363به کشورهای سوریه، لیبی و الجزایر و در دورۀ دوم از 23دی تا 3بهمن1364به کشورهای آسیایی و آفریقایی، پاکستان، تانزانیا، زیمبابوه، آنگولا، و موزامبیک سفر نمود. از 11 تا 15شهریور1365برای شرکت در هشتمین اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در هراره مجدداً به زیمبابوه سفر کرد. در این سفر در اجلاس سخنرانی کرد و با برخی از سران کشورهای غیرمتعهد دیدار و گفت‌وگو نمود. از 2 تا 6 اسفند 1367 نیز به کشورهای یوگسلاوی و رومانیو از 19 تا 26اردیبهشت1368به کشورهای چین و کره شمالی سفر کرد.

آیت الله خامنه‌ای در 31شهریور1366در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد و در سخنرانی خود دیدگاه‌ها و مواضع جمهوری اسلامی ایران را برای سران دولت‌های جهان تشریح نمود. این اولین حضور رئیس جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود.

حمایت از مبارزان مسلمان

از اقدامات دیگر آیت الله خامنه‌ای در زمینۀ سیاست خارجی می‌توان به برقراری ارتباط منسجم با گروه‌های سیاسی شیعی در افغانستان، عراق و لبنان و ایجاد تفاهم بین آنها اشاره کرد. تشکیل حزب وحدت اسلامی از احزاب هشت‌گانۀ افغانستان و مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق از مصداق‌های مهم این رویکرد است.

در این دوره به دامنه حمایت ایران از مبارزان اسلامی در لبنان، فلسطین، عراق و افغانستان افزوده شد و پشتیبانی ایران به احزاب و گروه‌های اسلامی در آن کشور‌ها، جایگاه منطقه‌ای و بین المللی قابل ملاحظه‌ای بخشید.

دوران رهبری جمهوری اسلامی ایران

با درگذشت امام خمینی در 14خرداد1368 مجلس خبرگان رهبری عصر همان روز تشکیل جلسه داد. پس از بحث دربارۀ شورایی یا فردی بودن رهبری و بعد از مطرح شدن نام آیت الله خامنه‌ای، برخی از نمایندگان از نظر امام خمینی مبنی بر صلاحیت آیت الله خامنه‌ای برای رهبری نظام خبر دادند. در پی آن رأی گیری به عمل آمد و اکثریت قاطع نمایندگان مجلس خبرگان آیت الله خامنه‌ای را به رهبری نظام جمهوری اسلامی انتخاب کردند.

پس از بازنگری در قانون اساسی و انجام همه پرسی، مجلس خبرگان رهبری یک بار دیگر بر اساس قانون اساسی جدید در مورد رهبری ایشان رأی گیری کرد و اکثریت قاطع مجدداً ایشان را به رهبری نظام انتخاب کردند.

سید احمد خمینی که فرزند و نزدیک‌ترین فرد به امام خمینی بود، نقل کرده که ایشان گفته‌اند: الحق ایشان (آیت الله خامنه‌ای) شایستگی رهبری را دارند.زهرا مصطفوی، دختر امام خمینی بیان کرده که امام خمینی از آیت الله خامنه‌ای برای رهبری نام برده و اجتهاد او را تأیید کرده‌اند.اکبر هاشمی رفسنجانی نیز که از تصمیم‌گیران تأثیرگذار در جمهوری اسلامی بود، نقل کرده است که امام خمینی از آیت الله خامنه‌ای برای رهبری نظام نام بردند. وی همچنین بیان داشته که امام خمینی در جلسۀ خصوصی دربارۀ رهبری آینده با اشاره به آیت الله خامنه‌ای تصریح کرده است: شما در بن بست نخواهید بود. چنین فردی در میان شما هست.

پس از این انتخاب، مسئولان ارشد نظام جمهوری اسلامی، بیت امام خمینی، مراجع تقلید و علما، نخبگان، شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی، خانواده‌های شهدا و قشرهای مختلف مردم این انتخاب را تأیید و با رهبر جدید بیعت کردند. نهادهایی که نماد اقتدار کشورند از انتخاب آیت الله خامنه‌ای به مقام رهبری حمایت و آمادگی خود را برای اطاعت از اوامر ایشان اعلام نمودند.سید احمد خمینی ساعاتی پس از انتخاب آیت الله خامنه‌ای به رهبری، پیام تبریکی به ایشان ارسال کرد و دستورات ولی فقیه را برای خود لازم الاجرا دانست.

بیعت‌های مردم به صورت حضوری، شرکت در راهپیمایی‌ها، انتشار اطلاعیه و پیام تبریک و امضای طومار‌ها پس از آن انجام گرفت. کاروان‌های میثاق با امام و بیعت با رهبری در آستانۀ چهلمین روز ارتحال امام خمینی از سراسر کشور به راه افتاد و «‌مانورهای بیعت با رهبری‌» در برخی مناطق مرزی و استراتژیک کشورو نیز برگزاری «‌سمینارهای میثاق با امام، بیعت با رهبری‌» شکل گرفت.

مرجعیت

در سال 1373ش پس از درگذشت آیت الله محمدعلی اراکی، جامعۀ مدرسین حوزه علمیۀ قم و جامعۀ روحانیت مبارز تهران، آیت الله خامنه‌ای را به عنوان یکی از افراد صاحب صلاحیت برای تقلید معرفی کردند. آیت الله خامنه‌ای در یک سخنرانی با تکیه بر این که در ایران نیازی به مرجعیت او نیست اعلام کرد درخواست شیعیان خارج از کشور را می‌پذیرد و تأکید کرد در آینده اگر کسی باشد که بتواند این وظیفه را انجام دهد، از آن وظیفه کنار خواهد کشید.

نخستین اثر فتوایی که از ایشان منتشر شده کتابی است با نام «اجوبة الاستفتائات» که شامل پاسخ‌های ایشان به استفتائات شیعیان است.

تقریب بین مذاهب و وحدت اسلامی

آيت الله خامنه‌‌ای تفکری تقریبی دارد و معتقد است راه پیروزی مسلمانان وحدت بین ایشان و کاستن از اختلافات آنهاست. او در همین راستا مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی را بنیاد نهاده و در دوران رهبری سعی کرده است با راه‌های مختلف شخصیت‌های موثر در جهان اسلام را گرد هم آورد.

او در سفر سال 1388 به استان کردستان نیز بر تقریب بین مذاهب تأکید کرد و در سخنرانی خود در جمع معتقدان به مذاهب مختلف، مخالفان وحدت را مورد انتقاد قرار داد.

تهاجم فرهنگی

در نخستین سال‌های دهۀ 1370 آیت الله خامنه‌ای با به کاربردن عبارت‌هایی مثل تهاجم فرهنگی و شبیخون فرهنگی تلاش کرد توجه صاحب‌نظران عرصۀ فرهنگ را به تغییرات فرهنگی رخ داده در جامعه جلب کند. از نظر او تهاجم فرهنگی نقطۀ مقابل تبادل فرهنگی است و هجومی آگاهانه از سوی قدرت‌های استعماری برای از بین بردن فرهنگ دیگر ملت‌ها و تسلط بیشتر بر آنهاست.

بیداری اسلامی

بعد از وقوع حرکت‌های انقلابی و شورش‌ها علیه چند حکومت عربی در کشورهای تونس، مصر، بحرین، لیبی و یمن که منجر به سقوط برخی از حاکمان این کشورها شد، آیت الله خامنه‌ای این حرکت‌ها را بیداری اسلامی نامید. در رسانه‌های عربی این حرکت‌ها بهار عربی نامیده می‌شوند.

اقتصاد مقاومتی

پس از تشدید تحریم‌ها توسط برخی کشورهای اروپایی علیه ایران آیت الله خامنه‌ای بر استفاده از توان داخلی در برابر تحریم‌ها تأکید کرد. بر اثر تأکیدهای او واژۀ اقتصاد مقاومتی وارد ادبیات سیاسی ایران شد.

بیانیۀ گام دوم

در بهمن 1397 به مناسبت گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، آیت الله خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌ای با عنوان گام دوم انقلاب صادر کرد.او در این بیانیه نگاهی گذرا به گذشته و آینده انقلاب اسلامی کرده است. در این راستا کتاب بیانیه نامه (فرهنگ الفبایی بیانیۀ رهبر معظم انقلاب پیرامون گام دوم انقلاب اسلامی) با 170 صفحه در قطع رقعی و دارای فهرست تفصیلی و ترتیبی به قلم روح الله ولی ابرقویی از سوی انتشارات مشهور منتشر شده که در صفحات زوج کتاب، متن اصلی بیانیۀ گام دوم انقلاب و در صفحات فرد و در مقابل متن اصلی بیانیه رهبر انقلاب، دسته‌بندی و نمودار مطالب وجود دارد. همچنین در انتهای کتاب حدود 90 صفحه، فهرست الفبایی طراحی شده است که در حدود 2000 موضوع الفبایی و نمایه استخراج شده است؛ بطور مثال اگر خواننده بخواهد بداند رهبر انقلاب درباره دشمن چه مطالب مهمی در بیانیه گام دوم فرموده‌اند، به فهرست الفبایی و حرف دال مراجعه کرده و با یافتن کلمه دشمن و ریزموضوعات آن به آدرس‌های درج شده در مقابل هر نمایه مراجعه نموده و مطلب تفصیلی آن را در متن بیانیه رهبر انقلاب می‌یابد. کتاب مذکور دارای مجوز نشر انقلاب اسلامی (وابسته به دفتر رهبر انقلاب) می‌باشد که جهت تدریس نیز مفید بوده و قابلیت دسترسی آسان به موضوعات بیانیۀ گام دوم را داراست.

سازمان‌های ایجاد شده

آيت الله خامنه‌ای در راستای دستیابی به اهداف دینی و نیز اصلاحات مدنظر خود در حوزه‌های مختلف فکری و فرهنگی تشکیلات چندی ایجاد کرده است که این نهادها بیشتر در حوزه فرهنگی فعالیت می‌کنند.

• بنیاد دائرة المعارف اسلامی که دانشنامه جهان اسلام را منتشر می‌کند.
• مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی.
• مجمع جهانی اهل بیت علیهم‌السلام.
• ستاد اقامه نماز.
• جامعة المصطفی العالمیه.
• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام.
• مرکز خدمات حوزه‌های علمیه.

  سنگ حدید

  سنگ حدید نوعی کریستال مات است که به رنگ‌های سیاه، سیاه مایل به خاکستری و قهوه‌ای مایل به قرمز موجود است. این سنگ از اکسید آهن سیاه و فلزی شکل تشکیل می‌شود که با منیتیت (سنگ آهن مغناطیسی) و اکسید آهن مغناطیسی متفاوت است.

  سنگ حدید به نام "سنگ خون" نیز نامیده می‌شود؛ زیرا رنگ قرمز شفاف سنگ سنباده از این سنگ به دست می‌آید و مایعات خنک کننده در دستگاه برش، هنگام برش هماتیت خونی رنگ می‌شوند.

  از کشورهای اصلی منبع این سنگ می‌توان به آلمان، ایتالیا، برزیل، ایالات متحده آمریکا، سوئیس، کانادا، روسیه، سوئد و ایتالیا اشاره کرد.

  نوعی از هماتیت که در جواهرسازی استفاده می‌شود. شکل تراش خورده هماتیت آبی رنگ مایل به خاکستری است که بعد از اتمام مراحل تراش به رنگ نوک مدادی درآمده و جلایی مناسب و براق فلزی پیدا می‌کند و به عنوان مهره، تسبیح و… مصرف می‌شود و می‌تواند نگین انگشتری مناسبی باشد. خود هماتیت به عنوان جایگزین مروارید سیاه به کار می‌رود، اما باید بدانید که وزن آن خیلی سنگین‌تر از مروارید است.

  برخی از حدیدها به خاطر وجود منگنز، خاصیت مغناطیسی و آهن‌ربایی دارند که بیشتر در برزیل به دست می‌آید.

   تشخیص سنگ حدید اصل

  برای تشخیص سنگ حدید اصل می‌توانید آن را بر روی ظروف یا کاشی‌هایی از جنس چینی که لعاب ندارند بکشید؛ سنگ حدید اصل، خط قرمزی را ایجاد می‌کند (البته باید مراقب خش افتادن بر روی خود نگین حدید باشید).

   خواص درمانی سنگ حدید

  * تقویت قلب

  * تنظیم گردش خون

  * درمان فشار خون

  * تصفیه خون

  * تحریک جذب آهن توسط خون و درمان کم‌خونی

  * تسکین درد‌های آرتروز و انقباضات ماهیچه‌ای

  * ایجاد تعادل و تنظیم چاکرای اول

  * ایجاد قدرت، استقامت و نشاط

  * تقویت تمرکز و حافظه

  * ممانعت از جذب امواج منفی دیگران

  * تقویت اعتماد به نفس و اراده

  * غلبه بر وسواس عملی و اعتیاد

  * درمان پرخوری و مصرف دخانیات

  * درمان اضطراب و بی خوابی

  * کمک به تعادل بدن

  * بهبود جذب اکسیژن توسط بدن

  سنگ حدید چه آثاری به دنبال دارد؟

  سنگ حدید را مانند یک حرز می‌دانند که می‌تواند بلا را دفع کند و اثر آن را خنثی سازد و به منظور ایمنی و محافظت در برابر خطرات و غلبه بر دشمنان کاربرد دارد.

  سنگ حدید هفت جلاله می‌تواند در باطل کردن سحر و جادو و محافظت از شر جن کاربرد داشته باشد.

   محافظت از انگشتر مردانه سنگ حدید

  امام صادق علیه‌السلام فرمود: «این انگشتری را از نجاست و بوی گند و بد حفظ کن و آن را داخل حمام و دستشویی نبر! پس هر کس بر جان خودش ایمن نیست و از هلاکت می‌ترسد، از این انگشتری استفاده کند و آن را از دشمنانت بپوشان تا مبادا از آن استفاده کنند و آن را به کسی نده، مگر آنکه او هم از شیعیان باشد و به او مطمئن باشی».

   روش شارژ و نگهداری سنگ حدید

  با توجه به اینکه مواد اصلی این سنگ از آهن است، توصیه می‌شود که در مسیر آب و یا با آب شستشو نشود. می‌توانید برای شارژ مجدد سنگ، در نمک خشک دریا قرار دهید و روی آن را بپوشانید.

   روایت ائمه از سنگ حدید و خواص آن

  در وسایل الشیعه از امام صادق علیه‌السلام آمده است: «دوست دارم هر مومنی پنج انگشتر در دست کند؛ عقیق بابت دفع فقر، فیروزه بابت گشایش کار، یاقوت بابت دفع پریشانی، حدید بابت غلبه بر دشمنان، دُرّ نجف بابت آسان شدن امور. همچنین بد نمی‌دانم در دست کردن انگشتر حدید را وقتی که به دیدن کسی می‌رود که از او می‌ترسد از اهل شر برای آنکه شر او ساکن می‌شود و انگشتر حدید شیاطین را دور می‌کند و به درستی که هر کسی که انگشتر حدید در دست کند با نظر کردن به آن، خداوند زیارت حج یا عمره در نامه عمل او بنویسد که ثوابش، ثواب پیامبران و صالحان باشد.»

  انگشتر

  انگشتر جزء لوازم زینتی محسوب می‌شود و مورد استفاده مردان و زنان قرار می‌گیرد. آنطور که از شواهد پیداست، انگشتر تاریخچه‌ای کهن دارد که حتی در تاریخ اسلام نیز توانسته است خودنمایی کند و به یک جزء مهم تبدیل گردد. انگشتر یا حلقۀ دست نواری اغلب از جنس فلز است و معمولاً به عنوان آلت زینتی به دور انگشتان دست قرار می‌گیرد.

  انگشتر یکی از نمادین‌ترین جواهرآلات است؛ زیرا بعضی از انگشتر‌ها حلقه ازدواج هستند و بعضی از انگشتر‌ها میراث خانوادگی اشخاصند که از مادر یا پدر و اجداد آن‌ها به ارث رسیده است و بعضی به خاطر قداست و خاصیتی که دارند مورد استفاده اشخاص قرار می‌گیرد.

  تاریخچه انگشتر

  انگشتر پیشینه‌ای نامعلوم دارد و به طور قطع مشخص نیست از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است، اما شواهد نشان می‌دهد که انگشتر از مصر باستان، در پی تکامل «مُهر» سرچشمه گرفته باشد؛ چون مُهر‌ها نشانه قدرت بودند، افرادی که مُهر‌های برجسته و انگشتر خاتم «مُهر» داشتند، به عنوان اشخاص قدرتمند و بانفوذ، مورد احترام مردم قرار می‌گرفتند.

  مقامات بالای حکومت نیز با اعطای انگشترشان به نماینده‌هایشان، برای اجرای فرامینشان، اختیار تام می‌دادند که در تورات نیز به نمونه‌ای از این عمل، اشاره شده است: «سپس فراهه، انگشترش را درآورد و به جوزف داد». به احتمال زیاد، تغییر و تحوّل انگشتر خاتم و تبدیل شدن آن به یکی از آلات زینتی نیز در مصر باستانْ رخ داده است.

  انگشتر در اسلام

  حلقه‌ای از طلا یا نقره است که معمولا سنگی قیمتی بر آن جای دارد و در یکی از انگشتان قرار می‌گیرد.

  پیروان هر کیش و مذهبی برای خود نشانه‌ای دارند که با آن شناخته می‌شوند؛ چنانکه مسیحیان صلیب و هندو‌ها و بوداییان خال سرخ در پیشانی و مو‌های مخصوص دارند، اهل ایمان نیز با علاماتی شناخته می‌شوند که یکی از آنها، انگشتر به دست راست کردن است. امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌فرماید: «نشانه‌های مومن، پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز گزاردن، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک نهادن و خواندن «بسم الله الرحمن الرحیم» با صدای بلند.»

  در فضیلت انگشتر به دست کردن و آداب آن

   مؤکّد است مردان و زنان، انگشتر در دست راست کنند.

  در بعضى احادیث سفارش شده که در دست چپ کنند، امّا اگر نقش شریفى یا نگین شریفى داشته باشد، باید در وقت استنجا بیرون آورد.

  از سلمان فارسى رضى‌اللّه‌عنه نقل است که پیامبر به امام علی علیه‌السّلام فرمود: «یا على، انگشتر در دست راست بکن تا از مقرّبان باشى.» عرض کرد که: «یا رسول اللّه مقرّبان کدامند؟» فرمود: «جبرئیل و میکائیل.» پرسیدند که «چه انگشتری در دست کنم؟» فرمود: «عقیق سرخ، به درستی که آن اقرار کرده است براى خدا به یگانگى و براى من، پیغمبرى و براى تو یا على به آنکه وصىّ منى و براى فرزندان تو به امامت و براى دوستان تو به بهشت و براى شیعیان فرزندان تو به جنّت الفردوس. پس به توصیه ائمه چه خوب است که مردان انگشتر مردانه سنگ حدید در دست کنند.»

  از حضرت علی علیه‌السّلام منقول است که حضرت جبرئیل به پیامبر فرمود: «هرکه انگشتر در دست راست کند و قصدش سنّت و متابعت تو باشد و ببینم او را که در قیامت متحیّر مانده است، دستش را بگیرم و به تو و به حضرت علی علیه‌السّلام برسانم.»

  جنس انگشتر مردانه

  سنّت است که انگشتر از نقره باشد و مردان را انگشتر طلا در دست کردن، حرام است.

  انگشترهاى نامناسب

  • در کتاب کافی آمده است كه پیامبر به حضرت على عليه‌السلام فرمود: «انگشتر طلا در دست نكن كه زينت تو در آخرت است».