انگشتر عقیق خطی

تاریخچه

واژه عقیق از اسم رودخانه‌ای به نام آگات در شبه جزیره سیسیل مشتق شده است. احتملاً از بستر این رودخانه در ایام قدیم قلوه سنگ‌های عقیق به دست می‌آمده است. انواع عقیق به صورت نیمه شفاف و مات با رنگ‌های بی نظیر از معادن استخراج می‌شود. سنگ عقیق در طیف رنگی سفید تا خاکستری در طبیعت یافت می‌شود. انواع سنگ عقیق زرد، قرمز، سبز و آبی روشن از محبوب‌ترین سنگ‌ها در جواهرسازی هستند. عقیق یک سنگ با ترکیبی نزدیک به کوارتز است که سختی آن یک دست نیست؛ یعنی گاهی نرم است و گاهی سخت. به طور کلی عقیق سنگی با خواص بسیار است که در روایات نیز بسیار به آن اشاره شده است.

عقیق‌هایی که در گذشته از معادن آلمان استخراج می‌شدند، دارای رنگ‌های قرمز، صورتی و قهوه‌ای بوده و بین این لایه‌ها گاهی نیز نوارهای خاکستری رنگ دیده می‌شود. این معادن امروزه قابل استفاده نیستند.

عقیق‌های برزیلی برای حکاکی بسیار مناسب هستند. در کشورهای چین، هندوستان، مالاگاسی، مکزیک و نقاط مختلف آمریکا نیز معادن مهم عقیق وجود دارد.

از زمان‌های بسیار دور عقیق رنگ می‌شده، از سه هزار سال پیش مصری‌ها از عقیق تراش داده شده برای ساختن مهره، نگین انگشتری و تزیین ظروف استفاده می‌کردند.

 جمع‌آوری کاسه‌های عقیق در میان درباریان اروپا در دوره رنسانس مرسوم بود. در بسیاری از موزه‌های اروپا از جمله لوور نمونه‌های خاصی از آن موجود است.

قطعات عقیق که لایه بالایی آن‌ها سفید و لایه پایینی سیاه رنگ است را انیکس (Onyx) می‌نامند (انیکس در زبان یونانی به معنای ناخن بوده و به علت نیمه شفاف بودن این کانی به آن اطلاق شده است).

خواص انگشتر عقیق

نوع مردانه یا زنانه بودن انگشتر در خواص آن تاثیری ندارد. قلوه عقیقی که مورد تراش قرار می‌گیرد می‌تواند به ده‌ها نگین تبدیل شود که هر یک از آنها می‌تواند در زیور مردانه و یا زنانه مورد استفاده قرار گیرد. اگر بخواهیم در خصوص انگشتر مردانه و یا زنانه تفاوت قائل شویم، این امر در جنس رکاب آن می‌باشد نه در جنس نگین که نقره و یا طلا باشد. نقره خاصیت ضدعفونی دارد که امروزه در علم نانو فناوری روکش‌های نقره بدین منظور تولید می‌گردند و در خصوص طلا که برای خانم‌ها بسیار توصیه شده، گرم نگه داشتن بدن می‌باشد. رنگ گوهرها به ترکیب شیمیایی آن بستگی دارد. عقیق در اصل به رنگ سفید می‌باشد (ترکیب شیمیایی Sio2 خالص) در صورتی که یک یا چند عنصر به طور مثال آهن با ظرفیت یونی مختلف Fe2+ یا Fe3+ و درصد متفاوت که در شبکه کریستالی یک کانی می‌نشیند، باعث ایجاد رنگ‌های مختلف در عقیق می‌گردد که معمولا درصد بسیار ناچیزی از حجم کل گوهر را شامل می‌گردد. تغییر رنگ تأثیری در خصوص خاصیت گوهر ندارد ضمن این که صحبت از خاصیت گوهرها باید با دقت کامل و رفرنس کافی باشد، چرا که کلاهبرداری و خرافات در این خصوص بسیار زیاد است. در علم زمین شناسی پزشکی خاصیت یک کانی یا سنگ به ترکیب شیمیایی آن بستگی دارد و همیشه این تأثیر مثبت نیست. به طور مثال گالن با ترکیب شیمیایی PbS یک ترکیب سُربی بوده که سرب یک عنصر سنگین برای بدن انسان و در صورت ازدیاد آن در بدن باعث شکل گرفتن سرطان می‌گردد. از جمله خواص اشاره شده برای عقیق (عقیق، انواع کوارتز و جاسپر دارای یک فرمول شیمیایی هستند و تفاوت آنها در نحوه تبلور می‌باشد) آرامش بخشی و ایجاد تعادل عصبی (به علت وجود خاصیت پیزوالکتریسیته در بلور کوارتز) می‌باشد.

عقیق یمن، ایران، برزیل و هر عقیق دیگری از هر کشور دیگری از نظر شیمیایی تفاوتی در ترکیب ندارند و از نظر کیفی و خاصیت، برخی از معادن ایران بسیار بهتر از عقیق یمن هستند. احادیثی در خصوص عقیق یمن گفته شده که این امر به برند سازی این عقیق کمک نموده و در غیر این صورت از نظر علمی هیچ تفاوتی بین عقیق یمن و عقیق سایر کشورها نیست.

تشخیص سنگ عقیق اصل به طور خلاصه

* با آتش نمی‌توان آن را سوزاند.

* روی شیشه خط می‌اندازد.

* انگشتر عقیق یمنی در مقابل نور اشکالی همچون حباب یا کندوی زنبور از خود نشان می دهد (همیشگی نیست).
* اشیاء نوک تیز روی آن اثری ندارد و ردی نمی‌اندازد، مگر اینکه درجه سختی آن اشیاء بسیار بالا باشد.

*با توجه به سختی بالای این کانی ، به سادگی نمی‌توان روی سنگ‌های عقیق را خراش داد. با یک پارچه زبر روی نگین انگشتر عقیق خود را مالش دهید. اگر به آسانی روی عقیق خش ایجاد شد، این گوهر اصل نیست.

*دمای عقیق اصل کاملاً متضاد با دمای فصل است. جالب است بدانید که سنگ عقیق اصل در فصل تابستان خنک بوده و در فصل زمستان دمایی گرم دارد. سنگ های مصنوعی عقیق با تغییرات دمای محیط، تغییر دما می‌دهند و هم‌دما با محیط هستند.

*عقیق اصل دارای رگه‌های سوزنی، ابری، نقطه‌ای و یا شبیه به پر پرنده می‌باشد. این رگه‌ها تفاوت زیادی با رگه‌های ایجاد شده مصنوعی در عقیق غیر اصیل دارند، به طوری که جذابیت و زیبایی رگه‌های عقیق اصل و دارای اصالت واقعاً خیره کننده است.

عقیق اصل در مقایسه با عقیق مصنوعی دارای وزن بیشتری است. دو سنگ یکسان عقیق با اندازه و ابعاد یکسان را در دست بگیرید، سنگ سبک‌تر مصنوعی و غیر اصل است.

نحوه نگهداری و شارژ

این نگین به ‌دلیل بافت کوارتزی خود به اندازه سنگ ‌فیروزه حساس نمی‌باشد؛ یعنی موقع شست‌وشوی معمول ظروف یا استحمام می‌توانید آن را همراه داشته باشید، با این حال بهتر است این گوهر را کمتر در معرض مواد شوینده، تغییرات دما و ضربه قرار دهید.

برای شارژ و تقویت خواص عقیق هم کافی است آن را 2 ساعت در آب زلال قرار دهید و بعد به اندازه چند دقیقه زیرتابش مستقیم نور آفتاب بگذارید.

پاکسازی سنگ عقیق

در خصوص بحث پاکسازی عقاید مختلفی وجود دارد. عده‌ای معتقد هستند که این کار هیچ جنبه علمی ندارد و عده‌ای دیگر خصوصاً افرادی که کار انرژی درمانی و مراقبه انجام می‌دهند، اعتقاد دارند که قرار دادن گوهر در نمک دریایی، آب چشمه، آب روان، دفن کردن زیر خاک، قرار دادن روی خاک و در معرض آفتاب گذاشتن روش‌های پاکسازی گوهرها از انرژی‌های منفی و پلیدی‌ها هستند که هر یک از افراد انتخاب و دستوری برای نحوه پاکسازی دارند. در علم زمین شناسی بحث نگه‌داری کانی‌ها (گوهر ها) وجود دارد که باید کانی‌ها از آغشته شدن با مواد شیمیایی نظیر روغن‌ها، اسیدها، شوینده‌ها و… دور نگاه داشته شوند. البته هر کانی روش خاصی دارد.

چگونه سنگ عقیق را براق کنیم

این امر با پولیش دادن صورت می‌پذیرد. در واقع کانی که پولیش داده شود و یا به اصطلاح برخی صیقل داده شود براق می‌شود که روش‌های مختلفی نظیر استفاده از سنباده‌های خاص در زمان تراش و توسط یک دستگاه دوار (با سرعت بالا)، سکمنت‌های نمدی با استفاده از خمیر جلا و مایع شوینده و در مقیاس صنعتی با استفاده از دستگاه تامپلر و پودرهای خاص که مش بندی (سایز) خاصی دارند و طی پروسه‌ای چند ساعته و تعویض مش پودرهای مورد استفاده در حجم بسیار بالا پولیش داده می‌شوند و هر چه کیفیت پودر و زمان پولیش مناسب‌تر باشد میزان براقی نگین بهتر خواهد بود (زمان مناسب طولانی‌تر شدن زمان کار دستگاه نیست بلکه زمانی است که لایه سطحی گوهر به اندازه کافی ساییده شد).

فضایل عقیق در روایات

1- اولین سنگی که ایمان آورد! پیامبر اکرم به امام علی علیه‌السلام فرمود: «ای علی! انگشتر را در دست راست کن تا از مقربان الهی باشی.» حضرت علی علیه‌السلام پرسید: «چه انگشتری را در دست کنم؟» پیامبر فرمود: «عقیق قرمز؛ زیرا اوّلین کوهی بود که به وحدانیّت خداوند، به نبوت من و به وصی بودن تو یا علی و امامت فرزندان تو و اینکه بهشت برای محبان تو و شیعیان فرزندانت است، اقرار کرد».

امام صادق (ع) فرموده: «دوست دارم که هر مؤمنی پنج انگشتر را در دست داشته باشد (یکی از آنها) عقیق است و آن مخلص‌ترین نگین‌ها برای خدا و ما اهل بیت است».

2 – اولین سنگ ولایت مدار! حضرت رضا علیه‌السلام فرموده‌: «در روز غدیر، خداوند ولایت علی علیه‌السلام را بر آسمان‌های هفت گانه و سپس بر کوه‌ها عرضه داشت. اولین کوه‌هایی که به ولایت اقرار نمودند، سه کوه عقیق، فیروزه و یاقوت بودند».
3 – ثناگوی الهی! شخصی خدمت امام معصوم عرض کرد: فدایت شوم! چه نگینی بر روی انگشتر بگذارم؟ حضرت فرمود: «ای بشیر! چرا از استفاده عقیق قرمز و زرد و سفید غافلی؟ زیرا این سه، سه کوه در بهشت هستند؛ عقیق قرمز بر در خانه رسول خدا و عقیق زرد بر در خانه فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و سفید بر در خانه امیرمؤمنان علیه‌السلام در بهشت سایه افکنده است و همه‌ی این خانه‌ها یکی است و به راستی این سه کوه، خدا را تسبیح و تقدیس و تمجید می‌گویند و برای دوستداران خاندان پیامبر آمرزش می‌طلبند».

4 – معراج! پیامبر اکرم در خصوص شب معراج می‌فرماید: «آن قدر به پروردگار نزدیک شدم که نزدیک‌تر از آن قابل تصور نیست. خداوند در آنجا با من میان دو کوه عقیق سخن گفت».

خواص عقیق در احادیث

• سنگ عقیق برای درمان بیماری‌های چشمی، سردردها، گرفتگی عضلانی، دردهای ستون فقرات و کمر استفاده می‌شود. این کانی دارای خاصیت پیشگیری از خونریزی‌های شدید است و در معالجه انواع ورم‌های کلیه و روده کمک‌کننده است. برای درمان بیماری‌های پوستی و آکنه، سنگ عقیق اصل را در بالای ناحیه آسیب دیده به صورت دورانی برای چند دقیقه حرکت دهید. تمرکز امواج ساطع شده از عقیق در درمان پا درد و دردهای استخوانی موثر است.
• بسیاری عقیق را سنگ اجابت دعا می‌نامند. در دست داشتن انگشتر عقیق به معنی این است که صاحب انگشتری دعایش رد نمی‌شود.
• در باور مذهبی و روایت اسلامی انگشتری عقیق، فقر را از صاحبش دور می‌کند.
• فقرزدایی؛ امام صادق علیه‌السلام فرموده‌: «دستی که در آن این گوهر باشد، بسیار عجیب است که از درهم و دینار (پول) خالی باشد»؛ همچنین حضرت رضا علیه‌السلام فرموده‌: «این نگین، فقر را از بین می‌برد و دست کردن آن، نفاق را دور می‌کند و کسی که این انگشتر را در دست کند، فقیر نمی‌گردد».
• وسعت رزق و روزی؛ امام باقر علیه‌السلام فرموده‌: «هر کس یکی از انواع آن را در دست کند و شیعۀ اهل بیت باشد، به جز خیر و خوبی و وسعت در رزق نمی‌بیند و بی‌نیاز از مردم خواهد شد».
• افزایش ثواب؛ امام علی علیه‌السلام فرموده‌: «دو رکعت نماز با این انگشتر، برابر با هزار رکعت نماز است که بدون این انگشتر خوانده می‌شود».
• تسریع در اجابت دعا؛ امیرمؤمنان علی علیه‌السلام فرموده‌: «دستی محبوب‌تر از دستی که در آن، این گوهر باشد، به سوی خدا برای دعا بلند نشده است» و همچنین امام صادق علیه‌السلام فرموده‌: «خداوند دوست می‌دارد دستی که در دعا به سوی او بلند می‌گردد، در آن دست از این انگشتر باشد».
• ایمنی از بلایا؛ امام علی علیه‌السلام فرموده‌: «این انگشتر مایۀ برکت خواهد بود و ایمنی از بلاها خواهد آورد».
• عاقبت به خیری؛ پیامبر اکرم فرمود: «کسی که انگشتر عقیق در دست کند، عاقبت به خیرخواهد شد».
• دوری از عذاب به شرط حبّ علی بن ابیطالب علیه‌السلام؛ امام کاظم علیه‌السلام فرموده‌: «خداوند به خودش قسم یاد کرده است که هرگز دستی را که این انگشتر را پوشیده، عذاب نمی‌کند، به این شرط که ولایت علی علیه‌السلام را داشته باشد».
• غم زدایی؛ رسول خدا فرموده‌: «تا زمانی که انگشتر با این نگین در دست داشته باشید، حزن و اندوه بر شما وارد نخواهد شد».
• در سفرها بلایا را از فرد دور می‌کند و او را از بدی‌ها حفظ می‌کند.
• و ... .

انگشتر

انگشتر جزء لوازم زینتی محسوب می‌شود و مورد استفاده مردان و زنان قرار می‌گیرد. آنطور که از شواهد پیداست، انگشتر تاریخچه‌ای کهن دارد که حتی در تاریخ اسلام نیز توانسته است خودنمایی کند و به یک جزء مهم تبدیل گردد. انگشتر یا حلقۀ دست نواری اغلب از جنس فلز است و معمولاً به عنوان آلت زینتی به دور انگشتان دست قرار می‌گیرد.

انگشتر یکی از نمادین‌ترین جواهرآلات است؛ زیرا بعضی از انگشتر‌ها حلقه ازدواج هستند و بعضی از انگشتر‌ها میراث خانوادگی اشخاصند که از مادر یا پدر و اجداد آن‌ها به ارث رسیده است و بعضی به خاطر قداست و خاصیتی که دارند مورد استفاده اشخاص قرار می‌گیرد.

تاریخچه انگشتر

انگشتر پیشینه‌ای نامعلوم دارد و به طور قطع مشخص نیست از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است، اما شواهد نشان می‌دهد که انگشتر از مصر باستان، در پی تکامل «مُهر» سرچشمه گرفته باشد؛ چون مُهر‌ها نشانه قدرت بودند، افرادی که مُهر‌های برجسته و انگشتر خاتم «مُهر» داشتند، به عنوان اشخاص قدرتمند و بانفوذ، مورد احترام مردم قرار می‌گرفتند.

مقامات بالای حکومت نیز با اعطای انگشترشان به نماینده‌هایشان، برای اجرای فرامینشان، اختیار تام می‌دادند که در تورات نیز به نمونه‌ای از این عمل، اشاره شده است: «سپس فراهه، انگشترش را درآورد و به جوزف داد». به احتمال زیاد، تغییر و تحوّل انگشتر خاتم و تبدیل شدن آن به یکی از آلات زینتی نیز در مصر باستانْ رخ داده است.

انگشتر در اسلام

حلقه‌ای از طلا یا نقره است که معمولا سنگی قیمتی بر آن جای دارد و در یکی از انگشتان قرار می‌گیرد.

پیروان هر کیش و مذهبی برای خود نشانه‌ای دارند که با آن شناخته می‌شوند؛ چنانکه مسیحیان صلیب و هندو‌ها و بوداییان خال سرخ در پیشانی و مو‌های مخصوص دارند، اهل ایمان نیز با علاماتی شناخته می‌شوند که یکی از آنها، انگشتر به دست راست کردن است. امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌فرماید: «نشانه‌های مومن، پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز گزاردن، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک نهادن و خواندن «بسم الله الرحمن الرحیم» با صدای بلند.»

در فضیلت انگشتر به دست کردن و آداب آن

 مؤکّد است مردان و زنان، انگشتر در دست راست کنند.

در بعضى احادیث سفارش شده که در دست چپ کنند، امّا اگر نقش شریفى یا نگین شریفى داشته باشد، باید در وقت استنجا بیرون آورد.

از سلمان فارسى رضى‌اللّه‌عنه نقل است که پیامبر به امام علی علیه‌السّلام فرمود: «یا على، انگشتر در دست راست بکن تا از مقرّبان باشى.» عرض کرد که: «یا رسول اللّه مقرّبان کدامند؟» فرمود: «جبرئیل و میکائیل.» پرسیدند که «چه انگشتری در دست کنم؟» فرمود: «عقیق سرخ، به درستی که آن اقرار کرده است براى خدا به یگانگى و براى من، پیغمبرى و براى تو یا على به آنکه وصىّ منى و براى فرزندان تو به امامت و براى دوستان تو به بهشت و براى شیعیان فرزندان تو به جنّت الفردوس.»

از حضرت علی علیه‌السّلام منقول است که حضرت جبرئیل به پیامبر فرمود: «هرکه انگشتر در دست راست کند و قصدش سنّت و متابعت تو باشد و ببینم او را که در قیامت متحیّر مانده است، دستش را بگیرم و به تو و به حضرت علی علیه‌السّلام برسانم.»

جنس انگشتر

سنّت است که انگشتر از نقره باشد و مردان را انگشتر طلا در دست کردن، حرام است.

انگشترهاى نامناسب

• در کتاب کافی آمده است كه پیامبر به حضرت على عليه‌السلام فرمود: «انگشتر طلا در دست نكن كه زينت تو در آخرت است».