پنج راه برای تشخیص مزاج

راه های تشخیص مزاج

یک سوال مهم آیا می‌توان مزاج را تغییر داد؟

- هر فردی دارای دو گونه طبع است اصلی و اکتسابی؛ اما طبع اصلی هر فرد، مادرزادی و وراثتی است. همچنین ممکن است طبع اصلی فرد با گذشت زمان و با توجه به نوع تغذیه شرایط آب‌وهوایی و شیوه‌ی زندگی تغییر کند. به طور مثال دموی به سمت سوداوی شدن پیش برود.
- وقتی طبع اصلی انسان تغییر کند به طبع جدیدش اکتسابی گفته می‌شود. پس طبع و مزاج هر فردی قابل‌تغییر است.

راه های تشخیص مزاج

- ابتدا باید سرد مزاجی و یا گرم مزاجی را از هم جدا کنند. برای این کار باید ببیند در بیشتر وقت‌ها لباس زیاد می‌پوشد یا نه به ویژه در فصل زمستان؛ زیرا کسانی که طبع سرد دارند، هرگز تحمل سرما را ندارند و گرم مزاجان نیز تحمل گرما را، در بین سرد مزاجان، بلغمی مزاج‌ها در چهار فصل سال احساس سردی در وجودشان هست، ولی سوداوی مزاج‌ها تنها در فصل‌های سرد سال چنین هستند. در گرم مزاجان، صفراوی مزاج‌ها در تمام فصول سال احساس گرمی می‌کنند و همیشه از گرمای زیاد شکایت دارند، ولی دموی‌ها فقط در فصل‌های گرم سال چنین می‌باشند. افراد سرد مزاج نمی‌توانند دوش آب سرد بگیرند، ولی گرم مزاج‌ها به ویژه صفراوی‌ها چنین توانایی‌ای را دارند.
- افراد سرد مزاج بیشتر تمایل به مصرف خوراکی‌های گرم و شیرین دارند و گرم مزاجان خوراکی‌های سرد و ترش را می‌پسندند.

تشخیص با گروه خونی

آسان‌ترین راه تشخیص، گروه خونی است. البته این روش تا 97% قابل اعتماد است و احتمال بروز اشتباه در آن %3 می‌باشد. بنابراین تمامی گروه‌های خونی دارای مزاج خاصی هستند. گروه خونی A دارای طبع سوداوی، O دموی، B بلغمی و AB صفراوی هستند.
نکته مهم: ممکن است شخصی با گروه خونی A دارای مجموعه‌ای از علائم بلغم باشد، در این صورت طبع مادرزادی ایشان سودا و طبع اکتسابی او بلغم است.
نکته مهم: هر چه قدر از گروه خونی O به سمت AB می‌رویم خون کثیف‌تر و خشک‌تر می‌شود.
بیشتر بیماری‌های قلبی واریس، گرفتگی رگ‌ها و... در گروه خونی A و AB دیده می‌شوند؛ زیرا خون در آنها خشک‌تر است و در نتیجه رسوبش بیشتر و این باعث می‌شود جریان خون در رگ‌ها بسیار کند شود. این دو گروه دستگاه ایمنی ضعیف‌تری دارند.
نکته: البته این نوع تشخیص در صورت نوع تغذیه سالم، ۹۷ درصد قابل اعتماد است. و الا نوع تغذیه، روش و سبک زندگی نادرست تمام اخلاط را در بدن جابه‌جا می‌کند.

تشخیص طبع با توجه به جنسیت و مدت عمر

اصولاً جنس مذکر گرم مزاج هستند و جنس مونث سرد مزاج البته با توجه به تغذیه و محیط و آب و هوا ممکن است متغیر باشند. طول عمر انسان چهار مرحله دارد؛
الف. از تولد تا سی سالگی طبع دم غلبه دارد و یا گاهی اوقات صفرا؛
ب. از سی سالگی تا چهل سالگی صفرا غلبه دارد؛
ج. از چهل سالگی تا شصت سالگی بلغم غلبه دارد؛
د. از شصت سال به بالا سودا غلبه پیدا می‌کند.
چند نکته مهم
- اگر مزاج اصلی انسان تمایل به خشکی داشته باشد، او در طول عمر به جوانان شباهت بیشتری دارد و اگر به رطوبت و سردی متمایل باشد در جوانی هم شباهت به پیران دارد.
- هر وقت انسان به سنی برسد که طبع اصلی آن مزاجش با مزاج سن آن یکی باشد دچار بروز بیماری می‌شود؛ زیرا دو مزاج از یک نوع در وجودش غلبه پیدا می‌کنند. به طور مثال شخصی مزاج صفرا دارد، گفتیم از سی سالگی مزاج گرم و خشک است، صفرا هم مزاج گرم و خشک دارد و در وجود این شخص هم غلبه گرمی و هم خشکی به وجود می‌آید. بنابراین در دوره‌ی سنی مطابق با مزاج، حتماً از روش‌های علمی طب سنتی استفاده‌های لازم شود.
امروزه به علت تغذیه نامناسب، سروصداهای ناهنجار، آلودگی هوا، تنبلی مفرط در افراد و چند دلیل دیگر محدوده‌ی سنی غلبه‌ی اخلاط تغییر کرده است. برای دم از تولد تا ۱۷ سالگی، صفرا ۱۷ تا نهایت ۳۵ سالگی، سودا ۳۵ تا ۵۱ سالگی و بلغم ۵۱ سالگی به بالا می‌باشد.

تشخیص با مندفعات بدن

یکی دیگر از راه‌های تشخیص مزاج مندفعات بدن است، با توجه به وضعیت دفع از جمله عرق، مدفوع، ادرار و بررسی رنگ، بو و شکل ظاهری آن می‌توان به تشخیص نوع مزاج کمک بسیار کرد، در نتیجه؛
الف. اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره‌تر از حد معمول، باشد این به معنی غلبه صفرا بر بدن و گرمی مزاج شخص می‌باشد؛
ب. اگر بی رنگ یا کم رنگ بود، نشانه‌ی سردی مزاج است؛
ج. اگر عرق انسان با بوی شدید و تندی همراه باشد این نشانه گرمی و غلبه صفرا می‌باشد؛
د. اگر عرق، زردی روی لباس به جای نگذارد و کم بو باشد، مزاج سرد است.

تشخیص با رنگ پوست

رنگ پوست علامت خوبی در تشخیص مزاج است.
الف. سفیدی و روشنی پوست، نشانه‌ی رطوبت و بلغم است؛
ب رنگ سرخ نشانه‌ی حرارت و دم است؛
ج. زرد مایل به قرمز (زرد آفتابی) نشانه‌ی بالا بودن گرمی و صفرا است؛
د. رنگ تیره و کبود نشانه‌ی خشکی و سودا است؛ مانند رنگ تیره‌ی زیر چشم.
تشخیص با توجه به خواب و بیداری
اعتدال در خواب و بیداری نشانه‌ی اعتدال مزاج، به ویژه اعتدال در مغز می‌باشد.
الف. رطوبت باعث پرخوابی می‌شود، لذا بلغمی‌ها و دموی‌ها پرخوابند.
ب خشکی باعث بی‌خوابی و کم‌خوابی می‌شود، پس صفراوی و سوداوی مزاجان کم خوابند و معمولاً خوابشان سبک می‌باشد.
نکته مهم: خواب از بیرون، بدن را سرد و از درون، بدن را گرم می‌کند. اگر خواب روز کوتاه باشد، درون بدن را مرطوب و اگر طولانی باشد درون بدن را سست و سرد می‌کند. کودکان معمولاً بیشتر می‌خوابند؛ زیرا رطوبت بیشتری دارند و به تدریج با افزایش سن رطوبت کم شده، بنابراین خوابشان هم کم می‌شود.

افزایش اخلاط بدن

گاهی وقت‌ها انسان دچار چند خلط در بدن می‌شود؛ برای مثال، طبع اصلی شخصی دموی است و به خاطر دلایلی که آمد، غلبه بلغم نیز پیدا می‌کند؛ در عین حال موادی که باعث افزایش سودا می‌شوند را نیز مصرف می‌کند؛ برای نمونه، مواد مخدر که اول گرم و در آخر سرد و خشک هستند و یا فردی که بلغمی است، ولی در سن بلوغ است. این باعث بروز ناگهانی صفرا است که موجب تحریک غدد افزایش رشد قد در فرد می‌شود و یا زن که طبعی سرد دارد و اکنون در سنین مزاج سرد به سر می‌برد، به یک باره یائسه می‌شود؛ این یعنی بروز یکباره صفرا در قسمتی از اعضا که عمده علامتش گُرگرفتی‌های یائسگی، افزایش فشار و چربی خون است. بنابراین این فرایند، باعث ترکیب چند خلط در بدن این خانم می‌شود.
پس تعجب نکنید اگر علائم چند خلط در بدن شما وجود داشت. البته این مضر است؛ چون در بیماری‌ها کار طبیب را در تجویز دارو مشکل می‌کند.

برگرفته از کتاب مزاج شناسی نوشته استاد محمد علی اخوان