حرکت امام حسین علیه السلام از مکه به کربلا

هشتم ذی الحجه

گزارشی از وضعیت حرکت امام حسین از مکه به کربلا

مقصد کاروان کوفه بود و هسته اصلی کاروان کاملا آشنا به اهداف، برنامه ها و اندیشه های اباعبدالله علیه السلام  است. امام (ع) تصویری روشن از راه و حتی فرجام آن را بیان کرده بود. سریع و پرشتاب، پرهیز از درگیری، حرکت از مسیر اصلی، سنجیده و دقیق و با مطالعه مستمر (پرسش از مسافران و بررسی دقیق راه ها و منزلگاه ها) آگاهی بخشی به همسفران در هر منزل، به ویژه در زمان پیوستن همراهان جدید. امام سجاد (ع) می فرماید: پدرم در همه منازل با اشاره به ماجرای حضرت یحیی، از شهادت خویش می گفت. در طول راه از مسافران کوفه و ساکنان منازل اطلاعات لازم را دریافت می کرد. راه چه از پیش و چه از پس ناامن است. در پشت سر تهدید عمروبن سعید بن عاص حاکم مکه است و در پیش رو نگهبانان و عناصر اموی. شیخ مفید می گوید: «بلافاصله پس از شنیدن خبر حرکت امام حسین (ع) از قادسیه تا خفان و میان قادسیه تا قطقطانه تحت مراقبت شدید حصین بن نمیر، سالار نگهبانان کوفه قرار دارد.»

عملکرد دشمن

مراقبت از راه های اصلی و فرعی خروجی و ورودی کوفه، محاصره کامل کوفه با حدود چهار هزار نفر برای جلوگیری از ورود کاروان امام، دستگیری و قتل مسافران مشکوک توسط گشتی های اطلاعاتی و حفاظتی به دستور عبیدالله زیاد صورت میگرفت.

نخستین برخورد نظامی

عمروبن سعید(حاکم مکه) برادرش یحیی بن سعید را برای بازگرداندن امام و همراهانش مامور کرد. این گروه راه را بر امام (ع) بستند و گفتند: ای حسین، آیا از خدا پروا نمی کنی! از جماعت بیرون می روی و در امت تفرقه می افکنی؟ امام (ع) به راه ادامه داد و درگیری با تازیانه اتفاق افتاد که یاران یحیی، شکست خوردند. امام (ع) در پاسخ یحیی که قیام امام (ع) را محکوم کرد این آیه شریفه را قرائت کرد: عمل من از آن من است و عمل شما از آن شما. شما از عملی که می کنم بیزارید و من از عمل شمابیزارم.

اقدامات یزید

یزید به محض اطلاع از حرکت امام، به عبیدالله زیاد نوشت: "شنیده ام از مکه قصد سرزمین تو کرده است"
1.در راه نگهبانان قرار بده
2.جاسوسان بگمار تا مسائل را اطلاع دهند
3.همه روزه اخبار را برای من بنویس
4.هرکس با تو جنگ کند با او بجنگ

بزرگانی که با امام همراه نشدند

 1.محمد حنیفه برادر اباعبدلله الحسین (ع): که دلیل نپیوستن او را برخی عدم توفیق یا هم افق نبودن با شهدای کربلا دانسته اند نیز نوشته اند هنگام خروج امام بیمار بود و برخی گفته اند انگشتانش بر اثر پیچیدن زره، نقص برداشت و توانایی حمل شمشیر نداشت.
2.عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب: وی امام را تایید کرد. در هنگام حرکت اباعبدالله چشمانش دچار کم بینی یا نابینایی شده بود. در هیچ روایتی امام او را دعوت به همراهی نکرد و هیچ معصومی وی را به سبب شرکت نکردن در کربلا سرزنش نکرده است. قرائن تاریخی نابینا بودن وی و داشتن راهنما در هنگام حرکت را تصریح کرده است.
3.عبدالله بن جعفر همسر حضرت زینب (ع): وی نیز همچون محمد حنیفه و ابن عباس، موید و طرفدار اباعبدالله بود و فرستاد دو فرزندش برای شرکت در کربلا گواه این فهم و معرفت و تایید است. علت شرکت نکردن او را نابینایی یا کم بینایی نوشته اند.
4.فرزدق شاعر: در بستان بنی عامر نزدیک مکه با امام ملاقت کرد. وی همراه مادرش قصد شرکت در مراسم حج داشت. پس از دیدار با امام و توضیح درباره کوفه و بی وفایی مردم و طرح چند پرسش درباره مناسک حج، از امام جدا شد.
5.ابوسعید خدری: وی یار پیامبر بود و در دوازده غزوه شرکت داشت و در سال (64 یا 74ق) درگذشت شخصیت برجسته وی را همه ستوده اند. او از ولایت امیر مومنان علیه السلام  دفاع کرد. عدم حضور وی در کربلا به درستی معلوم نیست. ائمه او را تایید کرده اند و معلوم می شود عذری مانند پیری و شکستگی، چشم کم سو و ... سبب عدم شرکت اوست.

 کعبه بگرفته ست دامانت، که برگرد ای حسین                              این حرم را، ز فراقت، جسم بی جان می کنی